ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 2: ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

Transcript

1 ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 2: ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Προσδιορίζεται το περιεχόμενο του ηθικού προβληματισμού. Στο πρόσωπο του Σωκράτη αναγνωρίζεται ο εισηγητής της ηθικής επιστήμης. Εξηγείται γιατί ο Αριστοτέλης θεωρεί την ηθική ως πρακτική επιστήμη. Προβάλλονται οι διαχρονικές σταθερές του ανθρώπινου ήθους και γίνεται μια αναφορά στον σύγχρονο ηθικό προβληματισμό. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ. 5

6 2. ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (1/9) Η ηθική προϋποθέτει αυτεξούσιο και λογική. Ο ηθικός προβληματισμός αφορά τον υπεύθυνο τρόπο που τοποθέτησης του ανθρώπου μπροστά στον εαυτό του, τον κόσμο και τον Θεό. Η παγκόσμια ιστορία φανερώνει την καθολικότητα του ηθικού προβληματισμού. 6

7 2. ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (2/9) Στον αρχαίο ελληνικό κόσμο κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα πολύτιμοι κανόνες ηθικής. Το «γνῶθι σαυτόν» και «μηδὲν ἄγαν», χαράχθηκαν στο Μαντείο των Δελφών και χρησιμοποιήθηκαν ως βασικές αρχές χριστιανικής ηθικής. Η ηθική άρχισε να γίνεται αντικείμενο φιλοσοφικού στοχασμού από την εποχή του Σωκράτη. 7

8 2. ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (3/9) Η προσωκρατική φιλοσοφία προσπαθούσε να ερμηνεύσει τη φύση, προσπάθεια ανόητη κατά τον Σωκράτη, από τη στιγμή που ο άνθρωπος αγνοούσε τον ίδιο του τον εαυτό. Αναρωτιόταν λοιπόν : «Τι τέλος πάντων συμβαίνει με τους ανθρώπους αυτούς; Φαντάστηκαν πως έμαθαν όσο πρέπει τα ανθρώπινα πράγματα και επιδόθηκαν σε άλλα, ή μήπως άφησαν τα ανθρώπινα και επιδόθηκαν σε άλλα πράγματα νομίζοντας μάλιστα πως έτσι κάνουν το καθήκον τους;» 8

9 2. ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (4/9) Το ερώτημα του Σωκράτη είναι ιδιαίτερα επίκαιρο στην εποχή μας, όπου παρατηρείται οικονομική και τεχνολογική ανάπτυξη με αντίστοιχη αύξηση της ηθικής κρίσης. Στον ηθικό προβληματισμό προσπαθεί να απαντήσει η ηθική επιστήμη. Εισηγητής της θεωρείται ο Σωκράτης. Ο Πλάτωνας που συνέχισε το έργο του, στους διαλόγους του εξετάζει κεφαλαιώδη θέματα της ηθικής όπως το αγαθό, το όσιο, το δίκαιο, η αρετή, η ευδαιμονία κ.ά. 9

10 2. ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (5/9) Από τον Αριστοτέλη έχουμε τα κλασικά για την ηθική συγγράμματα Ηθικά Νικομάχεια, Ηθικά Ευδήμεια κ.ά. Ο Αριστοτέλης παρατηρεί ότι η ηθική είναι πρακτική επιστήμη. Επισημαίνει ότι ο σκοπός που συνέταξε τα Ηθικά Νικομάχεια δεν είναι θεωρητικός αλλά πρακτικός. Σκοπό της δεν είναι να γνωρίσουμε την αρετή, αλλά να γίνουμε ενάρετοι. Η ηθική μαθαίνεται με τη ζωή. Αντικείμενο της ηθικής είναι το ανθρώπινο ήθος. 10

11 2. ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (6/9) Αν και το ήθος διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο, από εποχή σε εποχή, από τόπο σε τόπο, από πολιτισμό σε πολιτισμό, υπάρχουν και ορισμένες σταθερές που είναι διαχρονικές γιατί υπαγορεύονται από την ανθρώπινη φύση. Η επίκληση της θείας βοήθειας και προστασίας σε περίπτωση ανάγκης, η επιδοκιμασία της αγάπης, η εκτίμηση της δικαιοσύνης, ο σεβασμός της ζωής, το αίσθημα της ντροπής, η καταδίκη του φόνου, η αποστροφή για την αιμομιξία, η αποδοκιμασία του ψέματος. 11

12 2. ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (7/9) Στην εποχή μας η πολυδιάσπαση της κοινωνίας ευνοεί την εμφάνιση όχι μόνο της ηθικής πολυμορφίας αλλά και της ηθική σύγχυσης. Η σύγχυση επιτείνεται με την παρεμβολή της πλασματικής κοινωνίας που δημιουργούν το διαδίκτυο και η τηλεόραση. Βασικό πρόβλημα στην ηθική είναι το θέμα των σχέσών της με τη θρησκεία. 12

13 2. ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (8/9) Για τον χριστιανισμό όσιο ή ηθικά σωστό είναι αυτό που θέλει ο Θεός. Για τον πιστό δεν υπάρχει κάποια αντικειμενική τάξη ανεξάρτητη από τον Θεό και το θέλημά του. Η ηθική τάξη που υπάρχει στον κόσμο εκφράζει το θέλημα του προσωπικού Θεού και η ηθική ζωή υλοποιείται με τη συμμόρφωση προς το θέλημά του. 13

14 2. ΗΘΙΚΟΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ (9/9) Σήμερα, μέσα στο κλίμα της παγκοσμιοποίησης και της υλικής θεώρησης της ανθρώπινης ζωής, επιχειρείται να ταυτιστεί η ηθική με τη βιολογία. Αυτό συμβαίνει γιατί υπάρχει η τάση να αναχθεί το σύνολο της ηθικής ζωής του ανθρώπου στα γονίδιά του. Έτσι, προωθείται η βιοηθική ως η ηθική της παγκοσμιοποίησης. 14

15 Τέλος Ενότητας

16 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ. «ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ». Έκδοση: 1.0. Θεσσαλονίκη Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: URL. 16

17 Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. 17

18 Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς. το Σημείωμα Αδειοδότησης. τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων. το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους. 18