Α. Στοιχεία του σεναρίου

Transcript

1 Βασιλειάδου Αικατερίνη Εκπαιδευτικό σενάριο διδασκαλίας και μάθησης με την αξιοποίηση εκπαιδευτικού λογισμικού. Α. Στοιχεία του σεναρίου Α1. Γνωστικό αντικείμενο Μελέτη Περιβάλλοντος Α2. Το θέμα του γνωστικού αντικειμένου που πραγματεύεται το σενάριο Η ηλεκτρική ενέργεια στη ζωή μας Α3. Το υπολογιστικό περιβάλλον που προτείνεται για τη διδασκαλία της συγκεκριμένης ενότητας Το υπολογιστικό περιβάλλον που απαιτείται για τη διεξαγωγή της ενότητας είναι η σχολική τάξη με τη χρήση συμβατικών μέσων, όπως ο πίνακας, το σχολικό εγχειρίδιο και το εργαστήρι πληροφορικής με αξιοποίηση των παρακάτω λογισμικών: -Το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης και ανάπτυξης της κριτικής σκέψης Kidspiration -Λογισμικό πλοήγησης στο διαδίκτυο (Internet explorer) -Το πρόγραμμα οπτικοποίησης και προσομοίωσης Google maps -Το πρόγραμμα παρουσίασης Windows Movie Maker -Κειμενογράφος (Word) Β. Παιδαγωγικά στοιχεία του σεναρίου Β1. Η ιδέα που διέπει το εκπαιδευτικό σενάριο Χρησιμοποιώντας και αξιοποιώντας τα προαναφερόμενα λογισμικά, δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να κατανοήσουν τη χρήση και την αναγκαιότητα της ηλεκτρικής ενέργειας στη ζωή μας καθώς επίσης και τη συνετή χρήση αυτής. Με τη χρήση των νέων τεχνολογιών και την παιδαγωγική αξιοποίησή τους, οι μαθητές εργάζονται σε ένα ελκυστικό περιβάλλον χωρίς να παραβλέπεται η χρήση των παραδοσιακών μέσων διδασκαλίας, αλλά ενισχύοντας παράλληλα το πνεύμα της συνεργατικότητας και της ομάδας.

2 Β2. Προστιθέμενη παιδαγωγική αξία. Το σενάριο αυτό υποστηρίζει τις γνωστικές και κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες για τη μάθηση. Μέσα σε ένα περιβάλλον αλληλεπίδρασης και ενεργητικής συμμετοχής, χρησιμοποιώντας τον Η/Υ ως γνωστικό και νοητικό εργαλείο, οι μαθητές ενεργοποιούν ανώτερες νοητικές λειτουργίες που οδηγούν αβίαστα στην κατανόηση του νέου αντικειμένου και την καλύτερη εμπέδωσή του. Β3. Γνωστικά διδακτικά ζητήματα Στο συγκεκριμένο σενάριο δίνεται η δυνατότητα στα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες χρήσης και αξιοποίησης των λογισμικών και του υπολογιστή, καθώς και δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας. Γ) Πλαίσιο εφαρμογής. Γ1. Σε ποιους απευθύνεται: Το σενάριο απευθύνεται στους μαθητές της Α' δημοτικού, αλλά μπορεί να αξιοποιηθεί και σε μεγαλύτερες τάξεις προσαρμόζοντάς το κατάλληλα στο ηλικιακό επίπεδο των μαθητών. Γ2. Χρόνος υλοποίησης: 4 διδακτικές ώρες. Γ3. Χώρος υλοποίησης: Αίθουσα διδασκαλίας και εργαστήρι πληροφορικής. Γ4. Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών: Σε γνωστικό επίπεδο ως προαπαιτούμενη γνώση θεωρείται η κατάκτηση του μηχανισμού της ανάγνωσης και η ικανότητα γραφής. Σε τεχνολογικό επίπεδο απαιτείται η σχετική εξοικείωση με το ποντίκι και το πληκτρολόγιο. Επίσης καλό θα ήταν τα παιδιά να είναι ενημερωμένα και ευαισθητοποιημένα στο θέμα της ανακύκλωσης.

3 Γ5. Απαιτούμενα βοηθητικά υλικά και εργαλεία: Βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση του σεναρίου είναι: η ύπαρξη επαρκούς υλικοτεχνικής υποδομής (10 υπολογιστές, 1 βιντεοπροβολέας, internet), έντυπο υλικό για τους μαθητές (το σχολικό εγχειρίδιο και φύλλα εργασίας) και η κατάλληλη προετοιμασία των μαθητών πριν την είσοδό τους στο εργαστήρι. Τα παιδιά θα πρέπει να είναι επαρκώς εξοικειωμένα με τη χρήση Η/Υ και τα φύλλα εργασίας που θα τους δοθούν να έχουν σαφείς και σύντομες οδηγίες. Επίσης θα χρειαστεί ένας φακός και μία μπαταρία. Γ6. Οργάνωση της τάξης: Τα 22 παιδιά της τάξης θα χωριστούν σε 10 ομάδες (8 των 2 ατόμων και 2 των 3) και θα εργαστούν ομαδοκεντρικά. Θα συνεργάζονται στενά σε όλες τις φάσεις της διδασκαλίας ώστε να διεκπεραιώσουν με επιτυχία τις δραστηριότητες. Οι ομάδες θα χωριστούν με βάση το κοινωνιόγραμμα της τάξης και με ανομοιογένεια ως προς τις μαθησιακές ικανότητες τους. Θα αναλάβουν ρόλους χειριστή και εκφωνητή-γραμματέα, ενώ ο εκπαιδευτικός θα έχει ρόλο συμβουλευτικό και καθοδηγητικό ώστε να αξιοποιηθούν με το σωστότερο τρόπο τα δεδομένα και οι εμπειρίες που θα προκύψουν. Γ7. Συμβατότητα με το Α.Π.Σ. και το Δ.Ε.Π.Π.Σ: Το περιεχόμενο του σεναρίου είναι απόλυτα συμβατό με το ΑΠΣ και το ΔΕΠΠΣ του μαθήματος της Μελέτης Περιβάλλοντος καθώς αναφέρεται στη διδασκαλία υπάρχουσας διδακτικής ενότητας του σχολικού βιβλίου. Γ8. Παιδαγωγικοί, μαθησιακοί και τεχνολογικοί στόχοι του σεναρίου: ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Να οδηγηθούν οι μαθητές μέσα από διερευνητικές διαδικασίες στην ανακάλυψη, στην αναγνώριση και τη συνειδητοποίηση της γνωστικής πορείας (μεταγνώση). Να αναπτύξουν δεξιότητες συνεργασίας και επικοινωνίας. Να αξιοποιούν γνώσεις από διάφορα γνωστικά αντικείμενα, να τις συσχετίζουν μεταξύ τους και να τις συνδέουν με την καθημερινή τους ζωή. ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Να εντοπίσουν τις εφαρμογές της ηλεκτρικής ενέργειας στην καθημερινή μας ζωή. Να συνειδητοποιήσουν τις μεταβολές που προκάλεσε η χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας

4 στη εξέλιξη του πολιτισμού. Να εντοπίσουν την πορεία-γραμμή μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας από το εργοστάσιο μέχρι τα σπίτια. Να συνειδητοποιήσουν τους κινδύνους της λανθασμένης χρήσης των ηλεκτρικών συσκευών (πριζών, καλωδίων κτλ) καθώς και τη ρύπανση που προκαλούν τα εργοστάσια παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας. Να ευαισθητοποιηθούν και να εξοικειωθούν με απλούς τρόπους στο θέμα της εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας. Να αναπτύξουν θετική στάση στο θέμα της ανακύκλωσης ηλεκτρικών συσκευών και μπαταριών. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ: Να αντιληφθούν οι μαθητές τις δυνατότητες και την αξία των Νέων Τεχνολογιών. Να εξοικειωθούν με την τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Να αναπτύσσουν στοιχειώδεις πολυμεσικές εφαρμογές εκπαιδευτικού περιεχομένου. Να συνεργαστούν για την εκτέλεση συγκεκριμένης εργασίας.

5 Δ) Εφαρμογή του σεναρίου: Δ1. Δραστηριότητες: 1η διδακτική ώρα: Το πρώτο στάδιο ξεκινάει με το σχολικό εγχειρίδιο με συζήτηση και σχολιασμό των εικόνων. Στη συνέχεια ακολουθεί η δραστηριότητα 1 με το λογισμικό kidspiration στο οποίο καλούνται οι μαθητές να τοποθετήσουν στο σωστό κυκλάκι τις συσκευές ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας τους (μπαταρία ή πρίζα). Στη συνέχεια παρακολουθούν ένα βιντεάκι από το διαδίκτυο και αφού το παρακολουθήσουν προχωρούν στη δραστηριότητα που ακολουθεί σχετικά με την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας στο σπίτι και τους βασικούς κινδύνους, έτσι ώστε να διασφαλιστούν τα παιδιά από τους διάφορους κινδύνους που εγκυμονούν.

6 2η και 3η διδακτική ώρα: Στο δεύτερο στάδιο του σεναρίου ασχολούμαστε με την έννοια της λάμπας. Ξεκινώντας από ένα φακό που ανάβει, γίνεται συζήτηση για το "τι χρειάζεται μια λάμπα για να ανάψει;" όπως αναφέρει και το σχολικό εγχειρίδιο. Ο δάσκαλος φτιάχνει ένα πολύ απλό ηλεκτρικό κύκλωμα με ένα λαμπάκι, μία μπαταρία και δύο καλώδια. Στη συνέχεια, στο εργαστήρι πληροφορικής οι ομάδες φτιάχνουν ένα δικό τους κύκλωμα χρησιμοποιώντας το λογισμικό gcompris. Στην οθόνη του υπολογιστή τους οι μαθητές θα βρουν τη λάμπα και την μπαταρία ήδη τοποθετημένα και θα κληθούν να ενώσουν τα καλώδια έτσι ώστε να ανάψει όπως φαίνεται παρακάτω Στη συνέχεια παρακολουθούν στον προβολέα μία ηλεκτρονική παρουσίαση που έχει ετοιμάσει ο εκπαδευτικός στο movie maker με διάφορα είδη λαμπτήρων και κάποιες εικόνες από φωτισμό τη νύχτα (γέφυρες, καράβια, μνημεία, δρόμους) προβάλλοντας έτσι την αναγκαιότητα της ηλεκτρικής ενέργειας στη ζωή μας. Στο τρίτο στάδιο που αφορά κυρίως την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας, γίνονται κάποιες ασκήσεις στο σχολικό εγχειρίδιο και με αφορμή την ερώτηση " τι νομίζουμε οτι υπάρχει πίσω από την πρίζα;" γίνεται αναφορά στο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, στην Πτολεμαΐδα και αφού εντοπιστεί στο χάρτη και έπειτα στο google map γίνεται αναφορά στη μόλυνση που μπορεί να προκαλεί το εργοστάσιο αυτό. Στόχος είναι, ξεκινώντας από το τετράδιο εργασιών, να βρουν τα παιδιά (μέσα από ενθάρρυνση του εκπαιδευτικού) απλούς τρόπους

7 εξοικονόμησης ενέργειας. Έτσι, όπως προτείνει και το βιβλίο του δασκάλου κάθε φορά που το παιδί ανάβει το φως του δωματίου του να συλλογίζεται ότι κάποιο φουγάρο του εργοστασίου ρυπαίνει μια πόλη που μένουν άλλα παιδιά. Αφού ολοκληρωθεί η συζήτηση για το πώς μπορούν τα παιδιά να κάνουν συνετή χρήση της ενέργειας, παρατηρούν στον υπολογιστή τους (η κάθε ομάδα στον δικό της) το δωδεκάλογο του μαθητή για την εξοικονόμηση ενέργειας. Προσπαθούν να διαβάσουν μόνοι τους τα λογάκια που έχει και να κατανοήσουν το νόημα αυτών. Τέλος ακολουθεί μία δραστηριότητα στο kidspriration με θέμα την πορεία του ηλεκτρικού ρεύματος από το εργοστάσιο μέχρι το σπίτι μας στο οποίο οι μαθητές καλούνται να βάλουν στη

8 σωστή σειρά τις εικόνες προκειμένου να δείξουν την πορεία που κάνει το ηλεκτρικό ρεύμα από το εργοστάσιο μέχρι το διακόπτη του σπιτιού μας.

9 4η διδακτική ώρα: Το τέταρτο και τελευταίο στάδιο του σεναρίου αναφέρεται στην εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας και την ανακύκλωση συσκευών, μπαταριών κτλ. Ως αφόρμηση ο δάσκαλος δείχνει στον βιντεοπροβολέα ένα βιντεάκι-παραμυθάκι από το διαδίκτυο για την ανακύκλωση συσκευών. ή Τελευταία δραστηριότητα των ομάδων είναι πάλι στο λογισμικό kidspiration και ζητάει από τα παιδιά να ενώσουν στο σωστό κάδο ανακύκλωσης με τη σωστή εικόνα.

10 Δ2. Τα εργαλεία εφαρμογής: Κειμενογράφος Ο επεξεργαστής κειμένου θα χρησιμοποιηθεί ως υπερμεσικό εργαλείο για τη μετάβαση σε επιλεγμένες ιστοσελίδες. Kidspiration Το ανοιχτό λογισμικό kidspiration δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να κατευθύνει τη μαθησιακή διαδικασία στο στόχο που έχει θέσει. Αναλύει τη γνώση στα δομικά της στοιχεία οπότε αποτελεί μέσο για την καλλιέργεια μεταγνωστικών δεξιοτήτων. Λογισμικό παρουσιάσεων Windows Movie Maker. Η μεταφορά πληροφοριών μέσα από εικόνα (και λίγο κείμενο) συμβάλλει στην ανάπτυξη και την αποκωδικοποίηση των πληροφοριών που παρέχονται με εικονική μορφή (εγγραμματισμός εικόνας). Google maps Πρόκειται για ένα ελεύθερο λογισμικό οτικοποίησης και διερεύνησης που δίνει τη δυνατότητα πλοήγησης σε ολόκληρο τον πλανήτη μέσω του διαδικτύου, παρέχοντας εικόνες υψηλής ευκρίνειας. Η χρήση του προγράμματος θα δώσει την ευκαιρία στους μαθητές να δουν στο χάρτη την περιοχή στην οποία παράγεται ηλεκτρική ενέργεια, ενώ παράλληλα ανοίγει τους ορίζοντες των μαθητών προς άλλους γεωγραφικούς και γνωστικούς χώρους. Ο Φυλλομετρητής (Internet explorer) Ο φυλλομετρητής θα χρησιμοποιηθεί για την προσπέλαση συγκεκριμένων ιστοσελίδων και την κριτική επεξεργασία (κάποιες φορές) της πληροφορίας. Οι δεσμοί φύλλων εργασίας θα είναι επιλεγμένες από τον εκπαιδευτικό και θα είναι περασμένα μέσα σε αρχεία word επάνω στην επιφάνεια εργασίας. Δ3. Συμπληρωματικές πηγές: Αν και το Διαδίκτυο αποτελεί πολύτιμο εκπαιδευτικό εργαλείο, η ηλικία των παιδιών στα οποία απευθύνεται το σενάριο καθιστά αδύνατο να μπορέσουν να το εκμεταλλευτούν. Για το λόγο αυτό οι μαθητές θα έρθουν σε επαφή με προκαθορισμένες ιστοσελίδες από εμάς, των οποίων το περιεχόμενο θα παρακολουθήσουν άλλες φορές στον υπολογιστή τους και άλλες φορές στον βιντεοπροβολέα.

11 Επιπλέον θα χρησιμοποιηθεί έντυπο υλικό και εικόνες από εφημερίδες και περιοδικά. Δ4. Αναφορά στο ρόλο των μαθητών, διδάσκοντος και λογισμικού Οι μαθητές θα εργαστούν σε μικρές ανομοιογενείς ομάδες και για αξιοποιήσουν με επιτυχία τα εργαλεία εφαρμογής. Ο εκπαιδευτικός θα παροτρύνει και θα διευκολύνει τις δραστηριότητες των ομάδων παρέχοντας σαφείς οδηγίες όποτε χρειαστεί. Θα ενισχύει και να τονώνει την αυτοπεποίθηση των αδύναμων μαθητών (και όχι μόνο) και θα συνεργάζεται μαζί τους προωθώντας την ανάπτυξη πρωτοβουλιών των μαθητών. Αυτονόητο θεωρείται ότι ο εκπαιδευτικός θα είναι πλήρως ενημερωμένος και προετοιμασμένος για την κάθε πιθανή πορεία της έρευνας των ομάδων. Ε) Επεκτασιμότητα: Στο μάθημα της αισθητικής αγωγής οι ομάδες μπορούν να φτιάξουν από μία ζωγραφιά σε χαρτόνι κομμένο σε σχήμα κύκλου, που να δείχνει ένα λάθος (διαφορετικό η κάθε ομάδα) που κάνουν οι άνθρωποι με αποτέλεσμα να επιβαρύνουν τη φύση είτε μέσα από την άσκοπη και αλόγιστη χρήση ηλ. ρεύματος είτε λόγω μη ανακύκλωσης ηλ. συσκευών, μπαταριών κτλ. Στη συνέχεια θα τις συνθέσουν σε μία αφίσα που θα έχει τη μορφή εννοιολογικού χάρτη. Στη μέση θα αποφασίσουν και θα γράψουν τα ίδια τα παιδιά τον τίτλο της αφίσας τους. Ζ) Βιβλιογραφία: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο(2002) Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) & Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (ΑΠΣ) Υποχρεωτικής εκπαίδευσης, Αθήνα ΥΠ.Ε.Π.Θ-Π.Ι Δαγδιλέλης, Β., & άλ., (2010), Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών για την Αξιοποίηση και Εφαρμογή των ΤΠΕ στη Διδακτική. Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 1: Γενικό Μέρος. Πάτρα: ΥΠ.Ε.Π.Θ., Π.Ι., Ε.Α.Ι.Τ.Υ. Προσπελάστηκε: 21 Ιουνίου 2010 Κολιάδης, Ε. Α., (1997) Θεωρίες Μάθησης και Εκπαιδευτική Πράξη, Τ.Γ Γνωστικές θεωρίες,

12 Αθήνα. Ματσαγγούρας, Η.Γ. (1998) Ομαδοσυνεργατική Διδασκαλία, Αθήνα, Εκδόσεις Γρηγόρης Κόμης Β., & άλ.,.2008) Επιμορφωτικό Υλικό των εκπαιδευτικών στα κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης, Τεύχος 2: Κλάδοι ΠΕ60/ΠΕ70, Πάτρα, ΕΑΙΤΥ Φραγκάκη Μ., (2008), Σχεδιασμός και Αξιολόγηση Διδακτικού σεναρίου ΠΑΚΕ Αθήνας, ΥΠ.Ε.Π.Θ., (2000) Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδων ΥΠΕΠΘ-ΠΙ (2007) Μελέτη Περιβάλλοντος Α Δημοτικού (Βιβλίο Δασκάλου),Αθήνα, ΟΕΔΒ. ΥΠΕΠΘ-ΠΙ (2007) Μελέτη Περιβάλλοντος Α Δημοτικού (Βιβλίο Μαθητή) Αθήνα, ΟΕΔΒ