Π ΤΥΧΙΑΚΗ/ Δ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ Ε ΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 Α ΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ Π ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Θ ΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Π ΤΥΧΙΑΚΗ/ Δ ΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ Ε ΡΓΑΣΙΑ «ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ» (Web application of recording, management and monitoring the assessment of students in the course of Modern Greek Language in school unit level) «ΚΟΥΤΣΟΥΓΚΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ» ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΤΣΙΑΤΣΟΣ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΣ, ΛΕΚΤΟΡΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009

2

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Π ΕΡΙΛΗΨΗ Όλοι γνωρίζουμε την τεράστια σημασία που έχει η γλωσσική παιδεία των μαθητών, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η γλώσσα επιδρά στον άνθρωπο πολλαπλά. Δεν είναι μόνο μέσο έκφρασης επιθυμιών και συναισθημάτων, δεν είναι μόνο φορέας απόψεων και ιδεών αλλά επιπλέον βοηθάει στην πνευματική ανάπτυξη, αποτελεί το κυριότερο μέσο παιδαγωγικής, οδηγεί στον προβληματισμό, στην ανάπτυξη της κρίσης και συντελεί στην κοινωνικοποίηση. Συχνά όμως, γίνεται λόγος για κρίση της σχολικής γλώσσας. Οι μαθητές έχουν φτωχό λεξιλόγιο, δε διαβάζουν, κάνουν ένα σωρό ορθογραφικά σφάλματα, δεν καταλαβαίνουν εύκολα ένα απλό κείμενο και δεν μπορούν να διατυπώσουν σωστά τις σκέψεις τους. Το μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, το οποίο διδάσκεται σε Γυμνάσιο και Λύκειο, αποτελεί τον κύριο φορέα γλωσσικής διδασκαλίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Οι αδυναμίες και τα προβλήματα όμως, που παρατηρούνται κατά τη διδασκαλία του μαθήματος στη πράξη είναι πολλά και συμβάλουν με τον τρόπο τους στην συντήρηση της γλωσσικής ένδειας των μαθητών. Οι αιτίες αυτών των προβλημάτων είναι πολλές και σύνθετες, αλλά, στην παρούσα εργασία, θα επικεντρωθούμε σε δύο από αυτές. Συγκεκριμένα θα μας απασχολήσει η έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού του μαθήματος σε επίπεδο σχολικής μονάδος, από τη μία και η μη ύπαρξη ενός κοινού συστήματος αξιολόγησης από την άλλη. Το αντικείμενο της εργασίας είναι η ανάπτυξη μιας εφαρμογής, η οποία θα εκτελείται διαδικτυακά και έχει ως σκοπό να βοηθήσει στη κεντρική οργάνωση της διδασκαλίας του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας, σε επίπεδο σχολικής μονάδας (Γυμνάσιο Λύκειο). Αναλυτικότερα, προτείνεται η υιοθέτηση ενός κοινού, νέου και αναλυτικότερου τρόπου καταγραφής, διαχείρισης και παρακολούθησης της επίδοσης των μαθητών στα κριτήρια αξιολόγησης του μαθήματος, που θα έχει ως στόχο αφενός, την καλύτερη παρακολούθηση και αντιμετώπιση των ιδιαίτερων δυσκολιών κάθε μαθητή, αφετέρου, την διευκόλυνση καθιέρωσης ενός ενιαίου πλαισίου προγράμματος σπουδών για τη γλωσσική διδασκαλία στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, σύμφωνα με τις υποδείξεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Το προτεινόμενο λογισμικό, εφαρμόστηκε και αξιολογήθηκε, αποδεικνύοντας τη χρησιμότητα του στην πράξη, σ ένα φροντιστήριο μέσης εκπαίδευσης, το οποίο εξειδικεύεται στη διδασκαλία του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας. ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ III

4

5 ABSTRACT A BSTRACT We all know the enormous importance of the linguistic education of students, in all the stages of education. The language affects human in multiple ways. It is not only a way to express wishes and feelings, it is not only a carrier of opinions and ideas but moreover it helps in the intellectual growth, it constitutes the main pedagogic tool, it leads human to questioning, to the growth of crisis and contributes in the socialization. However, we often talk about the crisis of school language. The students have poor vocabulary, do not read a lot, they make a pile of orthographic faults, they do not understand easily a simple text and they cannot formulate rightly their thoughts. The course of Modern Greek Language, which is taught in High school and Lyceum, constitutes the main way of linguistic teaching in the secondary education. However, the weaknesses and the problems that are observed at the teaching of the course in the practice are many and they contribute with their way in the maintenance of linguistic poverty of students. There are a lot of complex causes of these problems, but, in the present thesis, we will focus in two of them. Concretely, on the one hand, we will face the problem of the lack of central planning of the course in a school level and on the other hand, the absence of a common evaluation system. The object of this thesis is the development of a web application, which aims to contribute to the central organisation of teaching the Modern Greek Language course, at school unit level (High school Lyceum). More analytically, it is proposed the adoption of a common, new and more analytic way of recording, managing and monitoring the assessment of students, in the written examination of the course, which on the one hand, aims at the better monitoring and treatment of particular difficulties of each student and on the other hand at the facilitation of the establishment of cohesive frame of scope and sequence for teaching linguistics in the High school and in the Lyceum, according to the indications of Pedagogic Institute. The proposed software was applied and evaluated, proving his usefulness in the practice, in a tuition centre of medium education, which is specialised in the teaching of course of Modern Greek Language. ΤΙΤΛΟΣ V

6

7 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ε ΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Πριν την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της παρούσας εργασίας, αισθάνομαι την υποχρέωση να ευχαριστήσω ορισμένους από τους ανθρώπους που γνώρισα, συνεργάστηκα μαζί τους και έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο στην πραγματοποίησή της. Συγκεκριμένα θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέπων καθηγητή, κύριο Τσιάτσο Θρασύβουλο, Λέκτορα του Τμήματος Πληροφορικής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για την καθοδήγησή του κατά την εκπόνηση της παρούσας εργασίας. Τον φιλόλογο καθηγητή, κύριο Ντόλκο Κωνσταντίνο, για την πολύτιμη βοήθειά του σε θέματα που αφορούν τη διδασκαλία του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και για τη διάθεση του φροντιστηρίου του, ώστε να εφαρμόσουμε την αναπτυχθείσα εφαρμογή. 25/6/2009 Κουτσούγκουλος Ιωάννης ΤΙΤΛΟΣ VII

8

9 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Π ΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... III EXECUTIVE SUMMARY... ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... VII ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... IX ΛΙΣΤΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ... XI ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ... XIII ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΙΤΛΟΣ IX

10 ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I: ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II: ΕΝΤΥΠΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III: ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΛΗΡΟΥΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV: ΔΟΜΗ ΤΗΣ ΒΑΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ X ΤΙΤΛΟΣ

11 ΛΙΣΤΑ ΣΧΗΜΑΤΩΝ Λ ΙΣΤΑ Σ ΧΗΜΑΤΩΝ ΕΙΚΟΝΑ 1: ΜΕΣΟΙ ΌΡΟΙ ΜΑΘΗΤΗ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑΣ ΕΙΚΟΝΑ 2: ΜΕΣΟΙ ΌΡΟΙ ΜΑΘΗΤΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΚΟΝΑ 3: ΕΙΚΟΝΑ 1 ΜΕΣΟΙ ΌΡΟΙ ΜΑΘΗΤΗ ΣΤΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΕΙΚΟΝΑ 4: ΑΞΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΙΚΟΝΑ 5: ΓΡΑΦΗΜΑ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΜΑΘΗΤΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΕΙΚΟΝΑ 6: ΓΡΑΦΗΜΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΟΜΑΔΑΣ Β ΕΙΚΟΝΑ 7: ΓΡΑΦΗΜΑ ΕΠΙΔΟΣΗΣ ΜΑΘΗΤΗ ΣΤΙΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΕΙΚΟΝΑ 8: ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΙΚΟΝΑ 9: ΜΕΝΟΥ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΙΤΛΟΣ XI

12

13 ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ Λ ΙΣΤΑ Π ΙΝΑΚΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΘΕΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ Ά ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΘΕΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΘΕΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΙΤΛΟΣ XIII

14

15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Ε ΙΣΑΓΩΓΗ

16

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ζήτημα της γλωσσικής διδασκαλίας στην τυπική εκπαίδευση, είναι ένα από τα σημαντικότερα και δυσκολότερα που έχει να αντιμετωπίσει η εκπαιδευτική κοινότητα. Σκοπός της γλωσσικής διδασκαλίας είναι να κατακτήσουν οι μαθητές το βασικό όργανο επικοινωνίας της γλωσσικής τους κοινότητας, ώστε να αναπτυχθούν διανοητικά και συναισθηματικά. Oι επιμέρους στόχοι για τη διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας ακολουθούν τη διαίρεση του λόγου Α σε «Ακρόαση και Κατανόηση» (Ακούω και Κατανοώ), Β σε «Προφορική έκφραση» (Ομιλώ), Γ σε «Ανάγνωση και Κατανόηση γραπτών κειμένων» (Διαβάζω και Κατανοώ) και Δ σε «Παραγωγή γραπτού λόγου» (Γράφω). Στη συνέχεια της παρούσας εργασίας θα επικεντρωθούμε στους δύο τελευταίους στόχους, που αφορούν στην ανάγνωση και Κατανόηση γραπτών κειμένων και στην παραγωγή γραπτού λόγου. Σύμφωνα με το νέο ενιαίο πλαίσιο προγράμματος σπουδών [1] για το γλωσσικό μάθημα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (Γυμνάσιο-Λύκειο) είναι ευδιάκριτη μια προσπάθεια τόσο για απεγκλωβισμό από την παραδοσιακή, σχολαστικιστικού τύπου ενασχόληση με τη γλώσσα ως αντικείμενο φιλολογικής και γραμματιστικής ανάλυσης και μια τοποθέτηση υπέρ της διδασκαλίας της γλώσσας εν λειτουργία [2], όσο και για μια ενιαία αντιμετώπιση της διδασκαλίας και της αξιολόγησής του μαθήματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της παραπάνω φιλοσοφίας, είναι και η αλλαγή του τρόπου εξέτασης του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας τόσο στις γραπτές προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις σε Γυμνάσιο και Λύκειο όσο και στις Πανελλήνιες Εξετάσεις [3, 4, 5, 6, 7]. Έτσι, ενώ παλιότερα η γραπτή αξιολόγηση του μαθήματος στηριζόταν στη συγγραφή από τους μαθητές μιας έκθεσης ιδεών πάνω σε ένα θέμα που σχετιζόταν άμεσα ή έμμεσα με θεματικούς κύκλους οικείους στους μαθητές, τώρα η αξιολόγηση εμπλουτίστηκε με ασκήσεις πύκνωσης λόγου κατανόησης κειμένου κ.α. και η συγγραφή έκθεσης (περιορισμένης πλέον έκτασης) δεν αποτελεί παρά ένα μέρος της. Φυσικά, ένας ακόμη λόγος που επέβαλε την προαναφερθείσα αλλαγή στον τρόπο εξέτασης του μαθήματος, ήταν και ο μεγάλος βαθμός επηρεασμού του από τον υποκειμενικό παράγοντα, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται οι μεγαλύτερες αποκλείσεις στη βαθμολόγηση. Ωστόσο, οι καινοτομίες του νέου γλωσσικού μας προγράμματος, το οποίο ακολουθεί τη λογική γλωσσικών προγραμμάτων άλλων δυτικών χωρών, βρήκαν σημαντικές δυσκολίες κατά την εφαρμογή τους στη πράξη, με αποτέλεσμα, πολλές από τις προβληματικές καταστάσεις που κλήθηκαν να διορθώσουν να συνεχίσουν να υφίστανται. Εμείς θα επικεντρωθούμε σε δύο από τις βασικές αιτίες αυτού του προβλήματος. Πρώτον, στο γεγονός ότι δεν υπάρχει ένας κεντρικός σχεδιασμός της γλωσσικής διδασκαλίας σε επίπεδο σχολικής μονάδος και δεύτερον, στο γεγονός ότι δεν υπάρχει ένας ενιαίος τρόπος αξιολόγησης και παρακολούθησης της προόδου των μαθητών καθ όλη τη διάρκεια φοίτησής τους στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Είναι γεγονός, ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, η οργάνωση του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο καθορίζεται στην καλύτερη περίπτωση με ορίζοντα μιας σχολικής χρονιάς, ξεχωριστά από κάθε φιλόλογο, στον οποίο γίνεται η ανάθεση, για το τμήμα ή τα τμήματα που του αναλογούν. Έτσι, οι μαθητές από τμήμα σε τμήμα, από χρονιά σε χρονιά ή και κατά τη διάρκεια της ίδιας σχολικής χρονιάς, αλλάζοντας καθηγητή, έρχονται αντιμέτωποι με ένα διαφορετικό τρόπο προσέγγισης της γλωσσικής τους εκπαίδευσης και ΤΙΤΛΟΣ 17

18 ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ αξιολόγησης. Για παράδειγμα, μαθητές του ίδιου σχολείου καλούνται να εκφράσουν γραπτώς τις ιδέες τους σε διαφορετικό αριθμό και περιεχόμενο κριτηρίων αξιολόγησης με αποτέλεσμα το διαφορετικό βαθμό εξάσκησής τους. Ακόμη, η μη ύπαρξη ενός ενιαίου και οργανωμένου τρόπου καταγραφής και διαχείρισης της επίδοσης των μαθητών, έχει σαν αποτέλεσμα, να μη μπορεί ο εκάστοτε εκπαιδευτικός να έχει μια πλήρη και τεκμηριωμένη εικόνα της πορείας του κάθε μαθητή, ώστε να προσαρμόσει τη διδασκαλία στις ιδιαίτερες απαιτήσεις του, μέσω συμπληρωματικών και στοχευμένων μαθημάτων. Αυτό, είναι λογικό να συμβαίνει σε ένα ορισμένο βαθμό, αφού ο κάθε εκπαιδευτικός έχει το δικό του, ιδιαίτερο, προσωπικό τρόπο διδασκαλίας, αλλά δε θα έπρεπε, όπως πολύ συχνά παρατηρείται, να αποτελεί αιτία αποπροσανατολισμού των μαθητών και παροχής αποσπασματικής και ελλιπούς γλωσσικής παιδείας. Η διδασκαλία της γλώσσας, σύμφωνα πάντα με τις υποδείξεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, θα πρέπει να είναι συνεχής και ενιαία, τουλάχιστον σε επίπεδο σχολικής μονάδας. Το προτεινόμενο λογισμικό, καλείται να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς που έχουν επιφορτιστεί με τη διδασκαλία του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στην αντιμετώπιση των δύο προαναφερθέντων προβλημάτων. Ειδικότερα, καλείται να συνδράμει στον κεντρικό σχεδιασμό της γλωσσικής διδασκαλίας σε επίπεδο σχολικής μονάδος και στην καθιέρωση ενός ενιαίου τρόπου αξιολόγησης και παρακολούθησης της προόδου των μαθητών καθ όλη τη διάρκεια φοίτησής τους. Για την επίτευξη του πρώτου στόχου, προτείνεται η από κοινού οργάνωση της διδακτέας ύλης σε επίπεδο σχολικής μονάδας και η καθιέρωση κοινών για κάθε τάξη, εβδομαδιαίων κριτηρίων αξιολόγησης, ώστε όλοι οι μαθητές να έχουν πολλές ευκαιρίες γραπτής έκφρασης, κάτι πολύ σημαντικό για τη γλωσσική τους εξέλιξη και να διασφαλιστεί ότι όλοι θα έχουν παρόμοιες εμπειρίες γλωσσικής εκπαίδευσης. Για την επίτευξη του δεύτερου στόχου, προτείνεται η υιοθέτηση ενός κοινού, νέου και αναλυτικότερου τρόπου καταγραφής, διαχείρισης και παρακολούθησης της επίδοσης των μαθητών στα παραπάνω κριτήρια, σύμφωνα με τις οδηγίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, ώστε να υπάρχει μια ενιαία και πιο αντικειμενική αξιολόγηση των μαθητών, που θα βοηθήσει σημαντικά στο σχεδιασμό εξειδικευμένων εκπαιδευτικών πρακτικών για την παροχή ανώτερης γλωσσικής παιδείας. Η παρούσα εργασία διαρθρώνεται ως εξής: Η επόμενη ενότητα αφορά στο σχεδιασμό του λογισμικού. Αναλυτικότερα, τεκμηριώνεται η επιλογή των χρησιμοποιούμενων τεχνολογιών ανάπτυξης της προτεινόμενης εφαρμογής. Στη συνέχεια, τρίτη ενότητα, παρουσιάζεται ο επίσημος τρόπος αξιολόγησης του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και ακολουθεί η φιλοσοφία και τα χαρακτηριστικά του προτεινόμενου συστήματος αξιολόγησης που υλοποιείται από το λογισμικό. Στη τέταρτη ενότητα παρουσιάζονται τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του λογισμικού, καθ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς , σ ένα φροντιστήριο μέσης εκπαίδευσης, δυναμικού 122 μαθητών, το οποίο εξειδικεύεται στη διδασκαλία του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και στο οποίο οι μαθητές κάθε τάξης, κλήθηκαν να διαγωνιστούν συνολικά σε 22 πλήρη κριτήρια. 18 ΤΙΤΛΟΣ

19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ακολουθεί η αναλυτική περιγραφή του τρόπου λειτουργίας του λογισμικού και η παρουσίαση των δυνατοτήτων του, Πέμπτη ενότητα. ΤΙΤΛΟΣ 19

20

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ

22

23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ 2.1 ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Οι επιλογές για την ανάπτυξη της εφαρμογής έγιναν αναφορικά με τους παρακάτω δύο σχεδιαστικούς άξονες: Εάν θα εκτελείται τοπικά σε κάποιο υπολογιστικό σύστημα ή διαδικτυακά Ποιες τεχνολογίες θα χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη της εφαρμογής Σχετικά με τον πρώτο άξονα, λόγω της ευρεία διάδοσης του internet και των intranets στη σύγχρονη Ελληνική κοινωνία και στο σύγχρονο Ελληνικό σχολείο, επιλέχθηκε η ανάπτυξη μιας διαδικτυακής εφαρμογής, στην οποία οι χρήστες της θα μπορούν να έχουν πρόσβαση τόσο μέσω διαδικτύου, όσο και μέσω του τοπικού intranet της εκάστοτε σχολικής μονάδας. Το σημαντικότερο πλεονέκτημα των εφαρμογών του τύπου αυτού είναι ότι δεν απαιτούν την εγκατάσταση οποιουδήποτε λογισμικού πέρα από κάποιο φυλλομετρητή, όπως ο Mozilla Firefox ή ο Internet Explorer, τα οποία πλέον διανέμονται δωρεάν μέσω διαδικτύου. Έτσι η εφαρμογή μας μπορεί να εγκατασταθεί, είτε σε ένα τοπικό web εξυπηρετητή του intranet του σχολείου, ώστε να είναι προσβάσιμη από οποιοδήποτε άλλο υπολογιστή του σχολικού δικτύου, είτε σε κάποιο από τους web εξυπηρετητές του Πανελλήνιου Σχολικού Δικτύου στους οποίους προσφέρεται δωρεάν χώρος φιλοξενίας στατικών και δυναμικών ιστοσελίδων σε όλες τις σχολικές μονάδες, ώστε να είναι προσβάσιμη από οποιοδήποτε υπολογιστή, 24 ώρες το 24ωρο, μέσω διαδικτύου. Αφού αποφασίστηκε η ανάπτυξη μιας διαδικτυακής εφαρμογής, στη συνέχεια, σχετικά με τις τεχνολογίες που θα χρησιμοποιούταν για την υλοποίηση της εφαρμογής αυτής, επιλέχθηκε η χρήση της γλώσσας προγραμματισμού PHP και του συστήματος διαχείρισης βάσεων δεδομένων MySQL Τι είναι η PHP; Η ΡΗΡ είναι μια γλώσσα script από την πλευρά του διακομιστή, σχεδιασμένη ειδικά για το Web. Μέσα σε μια HTML σελίδα μπορείτε να ενσωματώσετε PHP κώδικα, που θα εκτελείται κάθε φορά που θα επισκέπτεστε τη σελίδα. Ο ΡΗΡ κώδικας μεταφράζετε στο Web διακομιστή και δημιουργεί HTML ή άλλη έξοδο που θα δει ο επισκέπτης. Η ΡΗΡ δημιουργήθηκε το 1994 και ήταν αρχικά η δουλειά ενός ατόμου, του Rasmus Lerdorf. Υιοθετήθηκε και από άλλα ταλαντούχα άτομα και έχει περάσει από τρεις βασικές εκδόσεις. Τον Ιανουάριο του 2001 ήταν σε χρήση σχεδόν σε πέντε εκατομμύρια τομείς παγκόσμια και αυτός ο αριθμός μεγαλώνει γρήγορα. Η ΡΗΡ είναι ένα προϊόν ανοιχτού κώδικα. Μπορούμε να έχουμε πρόσβαση στον κώδικα προέλευσης, μπορούμε να τον χρησιμοποιήσουμε, να τον αλλάξουμε και να τον αναδιανείμουμε, χωρίς χρέωση. ΤΙΤΛΟΣ 23

24 ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Η έκδοση της ΡΗΡ που χρησιμοποιήθηκε για την ανάπτυξη της παρούσας εφαρμογής είναι η Αυτή η έκδοση έχει μερικές μεγάλες βελτιώσεις στη γλώσσα σε σχέση με προγενέστερες εκδόσεις Γιατί επιλέχθηκε η ΡΗΡ; Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα βασικά πλεονεκτήματα χρήσης της PHP για ανάπτυξη δυναμικών διαδικτυακών εφαρμογών για τα οποία την επιλέξαμε. Κάποιοι από τους βασικούς ανταγωνιστές της ΡΗΡ είναι ο Perl, Microsoft Active Server Pages (ASP), Java Server Pages ( JSP ) και Allaire Cold Fusion. Σε σύγκριση με αυτά τα προϊόντα, η ΡΗΡ έχει πολλά πλεονεκτήματα όπως: Απόδοση: Η ΡΗΡ είναι πολύ αποτελεσματική. Με ένα φθηνό διακομιστή (όπως ο apache web server) μπορούμε να εξυπηρετήσετε εκατομμύρια επισκέψεων καθημερινά. Οι δοκιμές που δημοσιεύθηκαν από την Zend Technologies ( δείχνουν ότι η ΡΗΡ ξεπερνά τους ανταγωνιστές της. Οι διακομιστές του Πανελλήνιου σχολικού δικτύου χρησιμοποιούν τον apache σαν web server, οπότε η χρήση της PHP είναι ιδανική για εφαρμογές που θα εκτελούνται εκεί. Ολοκλήρωση με Βάσεις δεδομένων: Η ΡΗΡ έχει εγγενείς συνδέσεις για πολλά συστήματα βάσεων δεδομένων. Εκτός από την MySQL, μπορεί να συνδεθεί κατευθείαν με τις βάσεις δεδομένων PostgreSQL, msql, Oracle, dbm, filepro, Informix, InterBase, Sybase, μεταξύ άλλων. Χρησιμοποιώντας το Open Database Connectivity Standard (ODBC) μπορεί να συνδεθεί σε οποιαδήποτε βάση δεδομένων παρέχει ένα πρόγραμμα οδήγησης ODBC. Αυτό περιλαμβάνει και τα προϊόντα της Microsoft, μεταξύ άλλων. Ενσωματωμένες Βιβλιοθήκες: Επειδή η ΡΗΡ σχεδιάστηκε για να χρησιμοποιείται στο Web, έχει πολλές ενσωματωμένες βιβλιοθήκες, που εκτελούν πολλές χρήσιμες λειτουργίες σχετικές με το Web. Μπορούμε να δημιουργήσετε εικόνες GIF δυναμικά, να συνδεθούμε με άλλες υπηρεσίες δικτύων, να στείλουμε ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, να δουλέψουμε με cookies και να δημιουργήσουμε PDF έγγραφα: όλα αυτά με λίγες γραμμές κώδικα. Συγκεκριμένα στην εφαρμογή μας χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουμε πολλές από τις παραπάνω λειτουργίες, όπως η δυναμική δημιουργία γραφικών με βάση τα δεδομένα της βάσης, για να δημιουργήσουμε τα γραφήματα αναπαράστασης της επίδοσης των μαθητών. Κόστος: Η ΡΗΡ είναι δωρεάν. Μπορείτε να κατεβάσετε την τελευταία έκδοση από το χωρίς χρέωση. Με αυτό τον τρόπο δε χρειάζεται να πληρωθούν δικαιώματα χρήσης της γλώσσας, διατηρώντας έτσι το κόστος απόκτησης της εφαρμογής μηδενικό. Ευκολία εκμάθησης της ΡΗΡ: Η σύνταξη της ΡΗΡ βασίζεται σε άλλες γλώσσες προγραμματισμού, βασικά στην C και στην Perl. Η C είναι από της πιο διαδεδομένες γλώσσες προγραμματισμού, με αποτέλεσμα να μπορεί εύκολα να βρεθεί προγραμματιστής για να κάνει οποιεσδήποτε τροποποιήσεις συντήρησης ή βελτιώσεις στον κώδικα. Μεταφερσιμότητα κώδικα: Η ΡΗΡ είναι διαθέσιμη για πολλά λειτουργικά συστήματα. Μπορείτε να γράψετε κώδικα ΡΗΡ για δωρεάν συστήματα τύπου Unix, όπως LINUX και FreeBSD, για εμπορικές εκδώσεις του UNIX, όπως το Solaris και το IRIX ή για διαφορετικές εκδώσεις των Microsoft Windows. Ο κώδικα σας συνήθως θα δουλεύει χωρίς αλλαγές στα συστήματα που τρέχουν την ΡΗΡ. 24 ΤΙΤΛΟΣ

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ Διαθεσιμότητα του κώδικα προέλευσης: Υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση στον κώδικα προέλευσης της ΡΗΡ. Αντίθετα με εμπορικά, κλειστά προγράμματα, αν υπάρχει κάτι που θέλουμε να αλλάξουμε (π.χ. τη λειτουργία μιας συνάρτησης) ή να προσθέσουμε στη γλώσσα (προσθήκη μιας νέας μεθόδου σε μια κλάση), μπορούμε να το κάνουμε. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε τον κατασκευαστή να εμφανίσει διορθώσεις. Δεν θα ανησυχήσουμε αν ο κατασκευαστής θα σταματήσει να υπάρχει ή αν θα σταματήσει να υποστηρίζει το προϊόν. Κοινή γλώσσα προγραμματισμού των περισσότερων Συστημάτων Διαχείρισης της Μάθησης (Learning Management Systems LMS) ανοιχτού κώδικα: Με τη γλώσσα PHP έχουν αναπτυχθεί τα περισσότερα LMS ανοιχτού κώδικα όπως το Moodle, το Dokeos και το ATutor, με αποτέλεσμα να είναι πιο εύκολη η συνεργασία ή πιθανότατα η ενσωμάτωση της εφαρμογής σε κάποιο από αυτά (π.χ. σαν plugin στο Moodle), το οποίο μπορεί να χρησιμοποιείται ήδη από κάποιο σχολείο. Μάλιστα, η υπηρεσία ασύγχρονης τηλεκπαίδευσης που προσφέρει δωρεάν το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο στο Moodle, έτσι η ενσωμάτωση του λογισμικού σ αυτό θα έκανε ακόμη πιο εύκολη την πρόσβαση στους εκπαιδευτικούς. Στην τελευταία ενότητα της εργασίας γίνεται ειδική αναφορά σ αυτή την προοπτική του λογισμικού Τι είναι η MySQL; Η MySQL είναι ένα πολύ γρήγορο και δυνατό, σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων. Ο MySQL διακομιστής ελέγχει την πρόσβαση στα δεδομένα μας, για να μπορούν να δουλεύουν πολλοί χρήστες ταυτόχρονα, για να παρέχει γρήγορη πρόσβαση και να διασφαλίζει ότι μόνο πιστοποιημένοι χρήστες μπορούν να έχουν πρόσβαση. Συνεπώς η MySQL είναι ένας πολυνηματικός διακομιστής πολλαπλών χρηστών. Χρησιμοποιεί την SQL (Structured Query Language ) την τυπική γλώσσα ερωτημάτων για βάσεις δεδομένων, παγκόσμια. H MySQL είναι διαθέσιμη από το 1996 αλλά η ιστορίας της ξεκινά από το Η έκδοση της MySQL που χρησιμοποιήθηκε είναι η Γιατί επιλέχθηκε η MySQL; Στη συνέχεια παρουσιάζονται τα βασικά πλεονεκτήματα χρήσης της MySQL, ως ένα σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων για τα οποία την επιλέξαμε. Μερικοί από τους κύριους ανταγωνιστές της MySQL είναι οι PostgreSQL, Microsoft Απόδοση: Η MySQL είναι χωρίς αμφιβολία γρήγορη. Μπορείτε να δείτε την σελίδα δοκιμών, Πολλές από αυτές τις δοκιμές δείχνουν ότι η MySQL είναι αρκετά πιο γρήγορη από τον ανταγωνισμό, SQL και Oracle. Επειδή στην προτεινόμενη εφαρμογή, όταν αυτή χρησιμοποιηθεί για τις ανάγκες μιας σχολικής μονάδας, δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με μεγάλο αριθμό μαθητών, ο όγκος των δεδομένων, που θα προκύψουν με την πάροδο του χρόνου, θα είναι πολύ μεγάλος, με αποτέλεσμα ένα γρήγορο σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων να είναι αναγκαίο, για την ταυτόχρονη εξυπηρέτηση μεγάλου αριθμού χρηστών και την παραγωγή αποτελεσμάτων σε πραγματικό χρόνο. Χαμηλό κόστος: Η MySQL είναι διαθέσιμη δωρεάν, με άδεια ανοικτού κώδικα (Open Source) ή με χαμηλό κόστος, αν κανείς πάρει εμπορική άδεια, σε περίπτωση που το απαιτεί η εφαρμογή. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, χρησιμοποιήθηκε η έκδοση, με άδεια ανοιχτού κώδικα και από τα αποτελέσματα της χρήσης φάνηκε ότι ΤΙΤΛΟΣ 25

26 ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ επαρκεί, ώστε να διατηρηθεί το κόστος απόκτησης του λογισμικού από μια σχολική μονάδα μηδενικό. Ευκολία Χρήσης: Οι περισσότερες μοντέρνες βάσεις δεδομένων χρησιμοποιούν SQL. Αν κάποιος έχει χρησιμοποιήσει ένα άλλο σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων δεν θα έχει πρόβλημα να προσαρμοστεί σε αυτό. Και πάλι αυτό είναι σημαντικό, ώστε αν στο μέλλον κατά την χρήση του λογισμικού, χρειαστεί να γίνει οποιαδήποτε αλλαγή-βελτίωση στη βάση, να μπορεί εύκολα να βρεθεί κάποιος να αναλάβει το εγχείρημα, χωρίς εξαιρετικά εξειδικευμένες γνώσεις πάνω στις βάσεις δεδομένων. Μεταφερσιμότητα: Η MySQL μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολλά διαφορετικά συστήματα UNIX (π.χ. Linux), όπως επίσης, και στα Microsoft Windows. Το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο έχει εγκατεστημένη τη MySQL (τρέχουσα έκδοση ) στους Web εξυπηρετητές, που διαθέτει δωρεάν στην εκπαιδευτική κοινότητα, για φιλοξενία δυναμικών ιστοσελίδων, με αποτέλεσμα, η προτεινόμενη εφαρμογή να είναι συμβατή και να μπορεί να αξιοποιηθεί άμεσα από τις σχολικές μονάδες, διαδικτυακά και χωρίς κόστος. Κώδικας Προέλευσης: Όπως και με την ΡΗΡ, μπορούμε να πάρουμε και να τροποποιήσουμε τον κώδικα προέλευσης της MySQL. Ακόμη, θα πρέπει να αναφέρουμε, ότι και η MySQL είναι συμβατή με τα περισσότερα Συστήματα Διαχείρισης της Μάθησης (Learning Management Systems LMS) ανοιχτού κώδικα, όπως το ενδεικτικά είναι το Moodle, το Dokeos και το ATutor. 26 ΤΙΤΛΟΣ

27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

28

29 Η ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 3.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τις οδηγίες για την εξέταση του μαθήματος στο Γυμνάσιο το Λύκειο και της Πανελλαδικές Εξετάσεις, σύμφωνα με τα σχετικά προεδρικά διατάγματα. Αυτό είναι απαραίτητο, ώστε να γίνει κατανοητή η φιλοσοφία εξέτασης του μαθήματος, η οποία, όπως θα φανεί, είναι κοινή σε γενικές γραμμές, για όλες τις παραπάνω περιπτώσεις. Στην ίδια φιλοσοφία, στηρίζεται και η προτεινόμενη αναλυτική μέθοδος αξιολόγησης των κριτηρίων εξέτασης των μαθητών στο συγκεκριμένο μάθημα, η οποία υλοποιήθηκε και από το λογισμικό Αξιολόγηση του μαθήματος στο Γυμνάσιο Σύμφωνα με το [8], ο τρόπος εξέτασης των μαθητών γυμνασίου στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας έχει ως εξής: Δίνεται στους μαθητές ένα κείμενο (ή απόσπασμα του), φωτοτυπημένο από το σχολικό ή άλλο βιβλίο ή από εφημερίδα ή περιοδικό ή ένα κείμενο ειδικά τροποποιημένο για τις ανάγκες της αξιολόγησης. Το κείμενο ανταποκρίνεται στην αντιληπτική ικανότητα των μαθητών της συγκεκριμένης τάξης και σχετίζεται με τους θεματικούς κύκλους οι οποίοι περιέχονται στα αντίστοιχα σχολικά βιβλία. Το κείμενο αυτό είναι δυνατόν να συνοδεύεται από σκίτσα ή άλλες εικόνες που αναφέρονται στη συγκεκριμένη θεματική. Οι μαθητές καλούνται: 1. Να απαντήσουν σε τέσσερις (4) ερωτήσεις διαφόρων τύπων με τις οποίες ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών/τριών : α) στην κατανόηση του κειμένου με απάντηση σε μία ερώτηση για το περιεχόμενο του κειμένου ή με την περιληπτική απόδοση του με λέξεις β) στην αναγνώριση της οργάνωσης του κειμένου (σύνδεση προτάσεων ή παραγράφων, διαρθρωτικές λέξεις, τρόποι ανάπτυξης παραγράφων κ.λ.π.) γ) στην αναγνώριση της λειτουργίας των μορφοσυντακτικών δομών φαινομένων που έχουν διδαχθεί και που σχετίζονται με τους επικοινωνιακούς στόχους του κειμένου δ) στην αξιοποίηση του λεξιλογίου του κειμένου (συνώνυμα, αντώνυμα, σημασία λέξεων κ.λ.π.) 2. Να συντάξουν ένα κείμενο 2-3 παραγράφων σε θέμα σχετικό με το περιεχόμενο του κειμένου που επεξεργάστηκαν, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο. Το πρώτο μέρος της εξέτασης βαθμολογείται με 10 μονάδες [δηλαδή τέσσερις (4) ερωτήσεις Χ 2,5 μονάδες]. Το δεύτερο μέρος της εξέτασης (παραγωγή κειμένου) βαθμολογείται επίσης με 10 μονάδες.

30 Το σύνολο των μονάδων είναι 20 και όπως παρατηρούμε, η εξέταση αποτελείται από ένα κείμενο το οποίο πρέπει να διαβάσουν και στη συνέχεια ή να απαντήσουν σε μια ερώτηση κατανόησης ή να γράψουν μια περίληψη αυτού. Ακολουθεί μια σειρά ασκήσεων είτε αναγνώρισης της οργάνωσης του κειμένου, είτε αναγνώρισης μορφοσυντακτικών δομών, είτε αξιοποίησης του λεξιλογίου του κειμένου, που από εδώ και στο εξής, θα αναφερόμαστε σ αυτές, όπως και στο πρόγραμμα, με τον όρο, Ασκήσεις Ομάδας Β. Τέλος οι μαθητές καλούνται να συντάξουν μια έκθεση ιδεών, περιορισμένης έκτασης. Όπως θα δούμε στη συνέχεια, αυτή ακριβώς είναι η δομή του τρόπου εξέτασης του μαθήματος, που ορίζεται τόσο για το Ενιαίο Λύκειο, όσο και για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση Αξιολόγηση του μαθήματος στο Ενιαίο Λύκειο - Πανελλαδικές Εξετάσεις Σύμφωνα με το [6] ο τρόπος εξέτασης των μαθητών Ενιαίου Λυκείου στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας έχει ως εξής: Για την εξέταση στη Νεοελληνική Γλώσσα δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο απόσπασμα κειμένου (δοκιμιακού, λογοτεχνικού, άρθρου κ.τ.λ.) μιας έως δύο σελίδων από βιβλίο, εφημερίδα ή περιοδικό (ή κατασκευασμένο για το σκοπό της αξιολόγησης) που αναφέρεται σε κοινωνικά, πολιτικά, πολιτιστικά, επιστημονικά ή άλλα θέματα της καθημερινής ζωής και έχει νοηματική πληρότητα. Το κείμενο αυτό ανταποκρίνεται στην αντιληπτική ικανότητα των μαθητών και σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με θεματικούς κύκλους οικείους στους μαθητές από τη σχολική διδασκαλία. Οι μαθητές καλούνται: α) Να δώσουν μια σύντομη περίληψη του κειμένου αυτού, της οποίας η έκταση καθορίζεται ανάλογα με την έκταση και το νόημα του κειμένου. β) Να απαντήσουν σε ερωτήσεις (Ασκήσεις Ομάδας Β), με τις οποίες ελέγχονται: i. η κατανόηση του κειμένου (ιδεολογικά σημεία του κειμένου, επιχειρήματα συγγραφέα, προβλήματα που θέτει, κ.τ.λ.) ii. η οργάνωση του λόγου (διάρθρωση, δομή διαίρεση και τιτλοφόρηση ενοτήτων, συνοχή, ενότητα, συλλογιστική, κ.τ.λ.) iii. τα σημασιολογικά στοιχεία (σημασία λέξεων, συνώνυμα αντώνυμα, κατασκευή φράσεων ή παραγράφων με ορισμένες λέξεις, αντικατάσταση λέξεων ή φράσεων κ.τ.λ.). iv. η ικανότητά τους να αναγνωρίζουν τη λειτουργία των μορφοσυντακτικών δομών, καθώς και να χειρίζονται αυτές τις δομές, ανάλογα με τους επικοινωνιακούς στόχους του κειμένου. γ) Να συντάξουν ένα κείμενο, ενταγμένο σε επικοινωνιακό πλαίσιο, με το οποίο κρίνουν ή σχολιάζουν κάποια σημεία του κειμένου ή αναπτύσσουν προσωπικές απόψεις, παίρνοντας αφορμή από το κείμενο. Η έκταση της ανάπτυξης αυτής καθορίζεται κατά προσέγγιση, χωρίς να υπερβαίνει τις 600 λέξεις.

31 Το πρώτο και δεύτερο θέμα βαθμολογούνται με 25 μονάδες, οι οποίες κατανέμονται αντίστοιχα στις επιμέρους ερωτήσεις, ενώ η τρίτη άσκηση βαθμολογείται με 50 μονάδες. Κατά τη βαθμολόγηση όλων των θεμάτων λαμβάνεται υπόψη η ορθογραφία, η δομή του κειμένου, ο λεξιλογικός πλούτος, η ακρίβεια και η ορθότητα της διατύπωσης καθώς και το περιεχόμενο. Μετά την τροποποίηση που επέφερε το [7] στο [6], από το σχολικό έτος , η αξιολόγηση της παραγωγής κειμένου στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας του Ημερήσιου και Εσπερινού Γενικού Λυκείου καθώς και Ημερήσιου και Εσπερινού Επαγγελματικού Λυκείου έχει ως εξής: Το πρώτο θέμα, το οποίο στο εξής θα καλούμε περίληψη, βαθμολογείται με 25 μονάδες, το δεύτερο θέμα, το οποίο στο εξής θα καλούμε ασκήσεις ομάδας β, βαθμολογείται με 35 μονάδες, οι οποίες κατανέμονται σε επιμέρους ερωτήσεις, ενώ το τρίτο θέμα, το οποίο στο εξής θα καλούμε έκθεση, βαθμολογείται με 40 μονάδες. Επίσης, κατά τη βαθμολόγηση όλων των θεμάτων λαμβάνεται υπόψη η ορθογραφία, η δομή του κειμένου, ο λεξιλογικός πλούτος, η ακρίβεια και η ορθότητα της διατύπωσης καθώς και το περιεχόμενο. Η παραπάνω αλλαγή, που επέφερε το [7], ενσωματώθηκε και στο προτεινόμενο λογισμικό, το οποίο, ενώ αρχικά είχε σχεδιαστεί και εφαρμοζόταν, σύμφωνα με τις υποδείξεις του [6], μετά την επίσημη ανακοίνωση των αλλαγών από το Υπουργείο Παιδείας, τροποποιήθηκε κατάλληλα, ώστε να είναι συμβατό με τις τρέχουσες εξελίξεις. Παρατηρούμε ότι και εδώ, η δομή της εξέτασης του μαθήματος είναι αντίστοιχη του Γυμνασίου, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα, η προτεινόμενη εφαρμογή να είναι κατάλληλη, για την υποστήριξη της διδασκαλίας του μαθήματος σ όλη τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Στο σημείο αυτό, κρίνεται απαραίτητο να δοθούν οι επιπλέον οδηγίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου [9], σύμφωνα με τις οποίες, θα πρέπει να γίνεται η διόρθωση της περίληψης και της έκθεσης, στις οποίες στηρίχθηκε η προτεινόμενη αναλυτική μέθοδος αξιολόγησης των κριτηρίων εξέτασης των μαθητών στη Νεοελληνική Γλώσσα, η οποία υλοποιήθηκε από το λογισμικό Αξιολόγηση της περίληψης κειμένου Σύμφωνα με [13], η περίληψη δεν είναι ξεχωριστό γραμματειακό είδος, αλλά ένας τρόπος συνοπτικής απόδοσης προϋπάρχοντος κειμένου δια της οποίας επιδιώκεται: α) Η κατανόηση του κειμένου. β) Η πληροφόρηση των άλλων με λιτό και σαφή τρόπο για το περιεχόμενο του κειμένου. γ) Η διάκριση του αναγκαίου από το περιττό τόσο στο περιεχόμενο όσο και στη γλώσσα του κειμένου. δ) Η δόμηση ενός νέου κειμένου με συνοχή και συνεκτικότητα. Άρα η αξιολόγηση της περίληψης στις εξετάσεις του Ενιαίου Λυκείου είναι σκόπιμο να συνεξετάσει τρεις παραμέτρους: α) το περιεχόμενο της περίληψης ΤΙΤΛΟΣ 31

32 β) τη γλώσσα και το ύφος γ) τη δομή του περιληπτικού κειμένου. Α. Το περιεχόμενο της περίληψης (0-12μονάδες) Θετικά στοιχεία θεωρούνται: Η σύλληψη του νοηματικού κέντρου του κειμένου. Η επιλογή των σημαντικών ιδεών-πληροφοριών του κειμένου. Η πληρότητα κατανόησης του κειμένου. Αδυναμίες στο περιεχόμενο θεωρούνται: Αδυναμία κατανόησης ή απόκλιση από το νοηματικό κέντρο του κειμένου. Επιλογή δευτερευουσών ιδεών-πληροφοριών σε βάρος των κύριωνσημαντικών. Η ατελής (μερική) κατανόηση του κειμένου. Β. Η γλώσσα και το ύφος της περίληψης (έκφραση) (0-8 μονάδες) Θετικά στοιχεία θεωρούνται: Η χρήση του κατάλληλου ύφους για τη συγκεκριμένη μορφή κειμένου (πληροφοριακό ύφος). Η ικανότητα πύκνωσης του κειμένου μέσα από διάφορες τεχνικές (γενίκευση, αναδιατύπωση κτλ.). Η ορθή χρήση της γλώσσας στο επίπεδο της ορθογραφίας, της στίξης, της σύνταξης και του λεξιλογίου. Αδυναμίες στη γλώσσα και το ύφος θεωρούνται: Η αξιολόγηση με την άσκηση άμεσης ή έμμεσης κριτικής-σχολιασμού στις ιδέες-πληροφορίες του κειμένου. Η αυτούσια-στείρα μεταφορά λέξεων και φράσεων του αρχικού κειμένου στη περίληψη. Οι αποκλίσεις από τους κανόνες της Νεοελληνικής Γραμματικής και του Συντακτικού της νέας ελληνικής στην ορθογραφία, στη στίξη, στη σύνταξη και το λεξιλόγιο (επαναλήψεις, ασάφειες, έλλειψη ακριβολογίας κτλ.). 3. Η δομή του περιληπτικού κειμένου (0-5 μονάδες). Θετικά στοιχεία θεωρούνται: Η ικανότητα παρακολούθησης ή αναδιοργάνωσης της δομής του αρχικού κειμένου και η παρουσίαση με λογική ακολουθία των βασικών ιδεών. Η σύνταξη ενός κειμένου με ομαλή ροή και συνοχή. Η επιτυχής χρήση των διαρθρωτικών λέξεων ή φράσεων. Αδυναμίες στη δομή θεωρούνται: Η τυποποιημένη μεταφορά της πορείας του αρχικού κειμένου που οδηγεί σε μακροσκελή περίληψη. Η άτακτη παράθεση των ιδεών-πληροφοριών του κειμένου.

33 Η έλλειψη συνοχής και αλληλουχίας μεταξύ των μερών-προτάσεων της περίληψης. 4. Γενική θεώρηση Η προσπάθεια για αξιολόγηση της περίληψης με την αναλυτική μέθοδο και την πρόσθεση των επιμέρους βαθμών δεν είναι αρκετή. Χρειάζεται μια συνολική θεώρηση του γραπτού πριν την τελική βαθμολογία. Άλλωστε περιεχόμενο, μορφή (έκφραση) και δομή ουσιαστικά δεν διαχωρίζονται. Στη συνολική θεώρηση της περίληψης θα συνεκτιμηθούν για την τελική βαθμολογία όλα τα κριτήρια από την πρωτοτυπία στη συγκρότηση και το ύφος έως την εικόνα του γραπτού (καθαρογραμμένο κείμενο, ευανάγνωστη γραφή). Συμπληρωματικές διευκρινίσεις 1. Η έκταση της περίληψης εξαρτάται από το είδος, το μέγεθος και τη δομή του δοθέντος κειμένου. Γι' αυτό καθορίζεται κάθε φορά η ποσότητα της περίληψης σε λέξεις (π.χ λέξεις) ώστε να υπάρχει ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί το κείμενο της περίληψης. Αυτό δε σημαίνει την αυστηρή καταμέτρηση των λέξεων από το βαθμολογητή αλλά την αξιολόγηση της ικανότητας του μαθητή να πυκνώσειπεριορίσει το κείμενό του σε συγκεκριμένα πλαίσια. (Ως υπέρβαση αυτών των ορίων θεωρείται η γραφή μιας περίληψης με είκοσι (20) περίπου λέξεις περισσότερες). Ακόμα η περίληψη μπορεί να γραφεί ως μία ενιαία παράγραφος ή να χωριστεί σε παραγράφους ανάλογα με το μέγεθος και το είδος του κειμένου. 2. Η περίληψη στα πλαίσια της Έκθεσης-Έκφρασης γράφεται για συγκεκριμένο σκοπό και έχει πάντα αποδέκτη. Γι' αυτό είναι καλό να αποφεύγεται η τυποποιημένη εκφώνηση "Να γράψετε την περίληψη του κειμένου" και να υιοθετούνται πιο αναλυτικές διατυπώσεις ενταγμένες σε επικοινωνιακό πλαίσιο σύμφωνα με τις Οδηγίες διδασκαλίας των φιλολογικών μαθημάτων 1998, σελ. 246 (Παράδειγμα: σε κυριακάτικη εφημερίδα δημοσιεύτηκε το παραπάνω άρθρο. Να ενημερώσετε την τάξη σας για το περιεχόμενό του γράφοντας μια περίληψη 100 λέξεων). 3. Η περίληψη στα πλαίσια του μαθήματος της Έκθεσης-Έκφρασης έχει πληροφοριακό χαρακτήρα οπότε η εισαγωγή της είναι προτιμότερο να ξεκινά με αναφορά στο συγγραφέα ή στο κείμενο, όπως προτείνεται στο βιβλίο Έκθεση- Έκφραση Β Λυκείου σελ [σ. 264 εκδ κ.ε]. Μια εισαγωγή κατευθείαν από τις ιδέες-πληροφορίες του κειμένου είναι και αυτή αποδεκτή με τη λογική ότι ο μαθητής ταυτίζεται με το συγγραφέα του κειμένου ο οποίος επιχειρεί να πυκνώσει το κείμενό του Αξιολόγηση της έκθεσης Σύμφωνα με το Αναλυτικό Πρόγραμμα και τη σχετική υπουργική απόφαση για τις γενικές εξετάσεις λυκείων με την έκθεση ο καθηγητής ελέγχει και αξιολογεί την πνευματική συγκρότηση του μαθητή και ειδικά την ικανότητά του να κατανοεί ένα πρόβλημα, που αφορά τον άνθρωπο και τον κόσμο του, να παίρνει ορισμένη θέση απέναντι σ' αυτό και να εκφράζει με σαφήνεια και ακρίβεια τις προσωπικές του σκέψεις. Κριτήρια για αντικειμενική αξιολόγηση ΤΙΤΛΟΣ 33

34 Το πρώτο πράγμα που πρέπει να προσέξει ο διορθωτής με την προσεκτική ανάγνωση του γραπτού δοκιμίου είναι αν ο μαθητής κατανόησε σωστά όλες τις απαιτήσεις του θέματος και αν ανταποκρίνεται σ' αυτές. Γραπτά που δείχνουν ολοφάνερα ότι η σκέψη του μαθητή κινείται έξω από το θέμα βαθμολογούνται από Γενικά, σύμφωνα με [12], στα γραπτά ο διορθωτής πρέπει να προσέξει: Α. Το Περιεχόμενο, δηλ. το σύνολο των οργανωμένων σκέψεων που διατυπώνει ο μαθητής πάνω στο δεδομένο πρόβλημα. Θετικά στοιχεία θεωρούνται: 1. Η ξεκάθαρη θέση που παίρνει ο μαθητής απέναντι στο πρόβλημα, η προσωπική του άποψη που μπορεί να είναι και αντίθετη με τις ως τώρα γνωστές και παραδεκτές απόψεις, αρκεί να είναι τεκμηριωμένη. Ο βαθμολογητής δεν πρέπει να επηρεάζεται από την προσωπική του άποψη. 2. Το είδος των γνώσεων-σκέψεων, που χρησιμοποιεί ο μαθητής, για να στηρίξει τη θέση του, και μαζί η κριτική του ικανότητα και η ορθότητα επιλογής των προσφορότερων γνώσεων. Ο βαθμολογητής δηλαδή πρέπει να προσέξει: αν οι γνώσεις είναι αφομοιωμένες και αποτελούν κτήμα του μαθητή αν ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του θέματος κι έχουν λειτουργική σχέση μ' αυτό αν βασίζονται στα ουσιαστικά γνωρίσματα των δεδομένων εννοιών. 3. Ο τρόπος που οργανώνει τις σκέψεις του η ικανότητά του να τους δίνει μορφή λογικών επιχειρημάτων με αποδεικτική δύναμη και αξία. 4. Ο πλούτος και η ορθότητα των επιχειρημάτων που χρησιμοποιεί για να δικαιολογήσει τις απόψεις του. 5. Η ελευθερία, η ευρύτητα, η άνεση και η σοβαρότητα της σκέψης η έλλειψη προκατάληψης και εριστικής διάθεσης. Τα στοιχεία αυτά ως σύνολο έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα και βαθμολογούνται από (0-20). Σφάλματα για το Περιεχόμενο θεωρούνται: 1. Η προβολή μιας φανερά παράλογης ή ακαθόριστης θέσης. 2. Η μη λογική "στήριξη" μιας ορθής θέσης. 3. Η φτωχή και περιορισμένη επιχειρηματολογία. 4. Η απλή παράθεση ξένων, αναφομοίωτων γνώσεων. 5. Ο περιττός φόρτος ιστορικών και άλλων παραδειγμάτων. 6. Η αναπλήρωση της έλλειψης επιχειρημάτων με παραγγέλματα, συμβουλές, ρητά, γνώμες στοχαστών. Των στοιχείων αυτών είναι αποδεκτή η μετρημένη χρήση και μάλιστα όταν έρχονται σε ενίσχυση των λογικών επιχειρημάτων. 7. Τα παρείσακτα στοιχεία που δεν περιέχονται στις απαιτήσεις του θέματος. 8. Τα γενικά και αυθαίρετα συμπεράσματα. 9. Η ανάπτυξη δευτερευόντων σε σημασία σημείων σε βάρος των πρωτευόντων. 10. Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει η αδυναμία του μαθητή να δει την ουσία του προβλήματος και η κίνηση της σκέψης του στην περιφέρεια του θέματος.

35 Β. Τη διάρθρωση των σκέψεων, την οποία στο εξής θα καλούμε Δομή, που καθορίζουν το σχέδιο και την οικονομία της έκθεσης. Θετικά στοιχεία θεωρούνται: 1. Η λογική διάταξη των σκέψεων, η οργανική και αρμονική σύνδεση μεταξύ τους, έτσι που να βγαίνει η μια μέσα από την άλλη κατά λογική ακολουθία και ακόμη η συγκρότηση των σκέψεων σε πειστικά επιχειρήματα. 2. Η ορθή κατάταξη των επιχειρημάτων σε κλιμακωτή μορφή. 3. Η προοδευτική αποκάλυψη και δικαιολόγηση της προσωπικής θέσης. 4. Η φυσική και αβίαστη κατάληξη σ' ένα λογικό συμπέρασμα. 5. Η ανεξαρτησία από προκαθορισμένα γενικά πρότυπα (καλούπια) και η πρωτοτυπία. Τα στοιχεία αυτά βαθμολογούνται σαν σύνολο από 0-8. Σφάλματα στη διάρθρωση των σκέψεων θεωρούνται: 1. Η έλλειψη καθορισμένης πορείας και η άτακτη παράθεση των σκέψεων. 2. Η έλλειψη ενότητας είτε ανάμεσα στα μέρη (πρόλογο, κύριο θέμα, επίλογο) είτε ανάμεσα στις επιμέρους σκέψεις και επιχειρήματα. 3. Η κυκλική πορεία στην ανάπτυξη, που δεν προωθεί τη σκέψη με νέες εμπνεύσεις, αλλά την επαναφέρει στο σημείο αφετηρίας με επαναλήψεις. Γ. Την έκφραση ή μορφή, την οποία στο εξής θα καλούμε Γλώσσα. Αυτή αποτελεί το είδος, την ποιότητα του λόγου, που χρησιμοποιεί ο μαθητής, για να διαρθρώσει και να παρουσιάσει το σύνολο των σκέψεών του. Θετικά στοιχεία θεωρούνται: 1. Η ακρίβεια της διατύπωσης, η σαφήνεια και η καθαρότητα, η μετρημένη χρήση των εκφραστικών τρόπων. 2. Η συμφωνία του λόγου με τις απαιτήσεις του περιεχόμενου. 3. Η ομοιομορφία του λόγου σ' ολόκληρη την έκθεση, που δείχνει ότι οι διατυπωμένες σκέψεις είναι προσωπικό κτήμα του μαθητή. 4. Ο λογικός, λεκτικός και εκφραστικός πλούτος. Τα στοιχεία μορφής στο σύνολο βαθμολογούνται από Σφάλματα στην έκφραση θεωρούνται: 1. Η εκφραστική ανακρίβεια, η ασάφεια και αοριστία, το σκοτεινό ύφος και o επιφανειακός εκφραστικός πλούτος (βερμπαλισμός, κενολογία). 2. Ο ιστορισμός, ο ρητορισμός, ο λογοτεχνισμός, η φλυαρία, η ωραιολογία. 3. Η εκφραστική ανομοιομορφία. 4. Η εκφραστική δυσκαμψία και φτώχεια, που συχνά συνοδεύεται από τη μονότονη επανάληψη λέξεων και εκφράσεων. 5. Η απεραντολογία με τις φορτικές επαναλήψεις νοημάτων. 6. Η ανάμειξη της δημοτικής και της καθαρεύουσας. 7. Τα γραμματικά και συντακτικά λάθη. Η επισήμανσή τους πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες που περιέχουν τα σχολικά εγχειρίδια (Νεοελληνική Γραμματική, Συντακτικό της νέας ελληνικής). Δ. Θεώρηση του συνόλου Η προσπάθεια για αξιολόγηση της έκθεσης με την πρόσθεση των επιμέρους βαθμών μπορεί να μην ανταποκρίνεται στο αίτημα για δίκαιη βαθμολόγηση. O ίδιος ο ΤΙΤΛΟΣ 35

36 διορθωτής αισθάνεται πολλές φορές την ανάγκη να δει το γραπτό στο σύνολό του. Άλλωστε Περιεχόμενο, Δομή και Γλώσσα, ουσιαστικά δεν διαχωρίζονται. Γι' αυτό, καλό είναι η βαθμολογία να στηρίζεται στη θεώρηση του συνόλου σε συνδυασμό με την εκτίμηση των επιμέρους στοιχείων. Με την ευκαιρία αυτή μπορεί ο διορθωτής να λάβει υπόψη του και τη γενική εικόνα του γραπτού. Θετικά στοιχεία θεωρούνται: η ευανάγνωστη γραφή, το καθαρογραμμένο γραπτό, η ορθή χρήση των σημείων στίξης, η ορθή διάκριση παραγράφων. Αρνητικά στοιχεία είναι: η ακαταστασία του γραπτού, η κακή χρήση της στίξης, η έλλειψη παραγράφων, οι συχνές διαγραφές λέξεων και φράσεων, οι μουντζούρες. 3.2 Η ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Προτού παρουσιάσουμε διεξοδικά την αναλυτική μέθοδο αξιολόγησης, η οποία ενσωματώνεται στην εφαρμογή, θα πρέπει να αναφέρουμε, ότι για να μπορέσει να αξιοποιηθεί, στα πλαίσια χρήσης της εφαρμογής, σε επίπεδο σχολικής μονάδας, θα πρέπει να υπάρξει ένας κεντρικός σχεδιασμός της διδασκαλίας του μαθήματος από το σύνολο των φιλολόγων του σχολείου. Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να προκαθοριστεί, πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς, από τους εκπαιδευτικούς που θα επιφορτιστούν με τη διδασκαλία του μαθήματος, το σύνολο της διδακτέας ύλης για κάθε τάξη του σχολείου (Γυμνασίου ή Λυκείου), με βάση τις οδηγίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και των Αναλυτικών προγραμμάτων. Στη συνέχεια, με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, το ίδιο σώμα εκπαιδευτικών, σε συνεργασία μεταξύ τους, θα πρέπει να συντάσσουν, για κάθε τάξη, κριτήρια αξιολόγησης, τα οποία θα συμβαδίζουν με τη διδαχθείσα ύλη και θα έχουν την ίδια δομή με τον καθορισμένο από τα [3], [4], [6] και [7] τρόπο εξέτασης των μαθητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, που παρουσιάσαμε παραπάνω. Για παράδειγμα, τα κριτήρια θα μπορούν, είτε να έχουν όλα τα επιμέρους τμήματα μιας πλήρους εξέτασης (πλήρες κριτήριο: ανάγνωση κειμένου περίληψη ασκήσεις ομάδας β έκθεση), είτε μεμονωμένα τμήματα (π.χ. μόνο ανάγνωση κειμένου και ασκήσεις ομάδας β). Στο Παράρτημα Α, παρατίθεται ένα παράδειγμα πλήρους κριτηρίου. Τα κριτήρια αυτά, θα πρέπει να δίνονται στους μαθητές κάθε εβδομάδα ή το πολύ κάθε δύο εβδομάδες, ώστε να έχουν πολλές ευκαιρίες γραπτής έκφρασης, πράγμα πολύ σημαντικό, για την γλωσσική τους εξέλιξη. Επιπρόσθετα, ο μεγάλος αριθμός κριτηρίων είναι σημαντικός και για το γεγονός ότι θα είναι πιο αντικειμενική και ακριβής η καταγραφή της επίδοσης, των δυνατοτήτων ή των αδυναμιών των μαθητών. Έχοντας μια αναλυτική εικόνα της συνολικής απόδοσης του κάθε μαθητή, με τη βοήθεια του προγράμματος, οι εκπαιδευτικοί θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν την κάθε περίπτωση ξεχωριστά και να οργανώσουν ανάλογα, τις περεταίρω διδακτικές τους πρακτικές, βελτιώνοντας τις δυνατότητες έκφρασης του συνόλου των μαθητών. Για παράδειγμα, σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι κάποιος ή κάποιοι μαθητές έχουν δυσκολίες στη δομή της έκθεσης, τότε ο διδάσκον καθηγητής μπορεί, σε συνεργασία με τους συναδέλφους της πρόσθετης διδακτικής στήριξης, να οργανώσουν, για τους συγκεκριμένους μαθητές, μια σειρά εξειδικευμένων μαθημάτων, που θα έχουν ως στόχο την ανάπτυξη της ικανότητας των μαθητών να διατάσσουν λογικά τις σκέψεις σ ένα ενιαίο γραπτό σύνολο.

37 Κατά τη διόρθωση των κριτηρίων, οι καθηγητές, πέρα από τις διορθώσεις και τις υποδείξεις που θα κάνουν πάνω στο γραπτό, δε θα αποδίδουν σε κάθε κριτήριο, απλά ένα βαθμό, αλλά θα συμπληρώνουν και από ένα έντυπο αξιολόγησης για κάθε τμήμα (περίληψη ασκήσεις ομάδας β έκθεση) του κριτηρίου. Στο Παράρτημα Β, παρατίθενται τα έντυπα αξιολόγησης κάθε τμήματος. Από το έντυπο, ένα αντίγραφο θα δίνεται στο μαθητή μαζί με το γραπτό και ένα θα κρατά ο καθηγητής για να καταχωρήσει την αξιολόγηση του κριτηρίου στην εφαρμογή. Ακολουθεί η παρουσίαση της μεθόδου αξιολόγησης κάθε τμήματος του κριτηρίου. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι για τη σύσταση της προτεινόμενης αναλυτικής μεθόδου αξιολόγησης, πέρα από της υποδείξεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, που παρουσιάσαμε παραπάνω, καθοριστική ήταν η συμβολή του πολύπειρου καθηγητή φιλολογίας Κώστα Ντόλκου, ιδιοκτήτη του φροντιστηρίου, στο οποίο εφαρμόστηκε το λογισμικό, ο οποίος εξειδικεύεται στη διδασκαλία του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας από το 1981, με πλούσιο συγγραφικό έργο πάνω σε θέματα διδακτικής της συγγραφής δοκιμίων [10], [11]. Α. Έκθεση Η αξιολόγηση της έκθεσης, αναλύεται στις παρακάτω παραμέτρους: Γενικές παράμετροι Δημιουργική Σκέψη Αρχικά ο βαθμολογητής έχει τη δυνατότητα, σε περίπτωση που κρίνει ότι το γραπτό (θεώρηση του συνόλου) χαρακτηρίζεται από λογικό, λεκτικό και εκφραστικό πλούτο και ότι οι σκέψεις που διατυπώνει ο μαθητής πάνω στο θέμα είναι εξαιρετικά δημιουργικές και πρωτότυπες, τότε μπορεί να παραλείψει την περαιτέρω αναλυτική βαθμολόγηση και να ορίσει ένα αντιπροσωπευτικό βαθμό στην κλίμακα (0-40). Σε διαφορετική περίπτωση, απλά τσεκάρει ότι η παράμετρος (Δημιουργική Σκέψη) είναι κανονική, χωρίς να ορίσει κάποιο βαθμό και προχωρά στη συνέχεια. Τοποθέτηση στο θέμα Στο σημείο αυτό ο βαθμολογητής κρίνει το κατά πόσο οι σκέψεις και οι θέσεις του μαθητή σχετίζονται με το θέμα της έκθεσης ή εντάσσονται στο πλαίσιο που αυτό θέτει και έχει τρεις επιλογές. α) Αν κρίνει ότι οι απόψεις του μαθητή σχετίζονται με το θέμα, τότε τσεκάρει το πεδίο εντός και προχωρά στη συνέχει. β) Αν κρίνει ότι το κείμενο είναι εντελώς εκτός θέματος, τότε τσεκάρει το πεδίο εκτός και ο βαθμός που ορίζεται αυτόματα για την έκθεση σύμφωνα με [13]όπως αναφέρθηκε και παραπάνω είναι 10/40. γ) Σε περίπτωση που κρίνει ότι η τοποθέτηση στο θέμα του μαθητή κινείται ενδιάμεσα, δηλαδή υπάρχουν κάποια τμήματα εντός και άλλα εκτός, τότε δύναται να καθορίσει ένα αντιπροσωπευτικό βαθμό στην κλίμακα (0-40) και να παραλείψει την περαιτέρω αναλυτική βαθμολόγηση. Παράμετροι Προλόγου Επαφή με τον Γενικό Όρο Με την παράμετρο αυτή καθορίζεται το κατά πόσο ο πρόλογος διατηρεί την επαφή του με το Γενικό όρο του θέματος. Ως Γενικό Όρο του θέματος εννοούμε το γενικό πλαίσιο αναφοράς που ορίζει κάθε θέμα, ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον ΤΙΤΛΟΣ 37

38 οποίο διατυπώνεται [Σημειώσεις για την τεχνική της έκθεσης, Λάρισα 1992]. Κάθε θέμα «μιλάει» για κάτι. Έτσι σε κάποιο θέμα, ανεξάρτητα από τα ζητούμενα του, θα διακρίνουμε, για παράδειγμα, ότι γίνεται λόγος για τη «διάδοση των ναρκωτικών», σε κάποιο άλλο για τη «βία στα γήπεδα», σ ένα τρίτο για τη «ροπή των νέων στα επιστημονικά επαγγέλματα» κλπ. Η παράμετρος αυτή βαθμολογείται με 0-1 μονάδες και ανήκει στη αξιολόγηση της Δομής της έκθεσης. Άνοιγμα στις Θεματικές Ενότητες Εδώ κρίνεται το κατά πόσο ο πρόλογος διατηρεί την επαφή του με τους Ειδικούς Όρους του θέματος, το κατά πόσο προετοιμάζει την ανάπτυξή τους στο κύριο σώμα της έκθεσης. Οι ειδικοί όροι του θέματος είναι τα επιμέρους ζητούμενα του. Αν ο γενικός όρος ενός θέματος μας λέει για τι πράγμα θα μιλήσουμε, οι ειδικοί όροι μας λένε τι ακριβώς πρέπει να πούμε. Η παράμετρος αυτή βαθμολογείται με 0-1 μονάδες και ανήκει στη αξιολόγηση της Δομής της έκθεσης. Πρόωρη Σπατάλη Αποδεικτικών Στοιχείων Πρόκειται για μια μη βαθμολογούμενη αρνητική παράμετρο, η οποία τσεκάρεται όταν κριθεί ότι ο μαθητής έχει σπαταλήσει πρόωρα στον πρόλογο αποδεικτικά στοιχεία, τα οποία κανονικά θα έπρεπε να χρησιμοποιήσει για την υποστήριξη των απόψεών του στην κύρια ανάπτυξη της έκθεσης. Δικαιολογεί κάποια πιθανή αφαίρεση βαθμού, από της βαθμολογούμενες παραμέτρους του προλόγου Άσκοπη Περιπλάνηση Πρόκειται για μια μη βαθμολογούμενη αρνητική παράμετρο, η οποία τσεκάρεται όταν κριθεί ότι ο μαθητής επιδίδεται σε μια άκαρπη γενικολογία γύρω από το θέμα. Δικαιολογεί κάποια πιθανή αφαίρεση βαθμού, από της βαθμολογούμενες παραμέτρους του προλόγου Δυσανάλογα Μεγάλος Πρόλογος Πρόκειται για μια μη βαθμολογούμενη αρνητική παράμετρο, η οποία τσεκάρεται όταν κριθεί ότι το μέγεθος του προλόγου είναι δυσανάλογα μεγάλο, σε σχέση με την υπόλοιπη ανάπτυξη της έκθεσης. Δικαιολογεί κάποια πιθανή αφαίρεση βαθμού, από της βαθμολογούμενες παραμέτρους του προλόγου Παράμετροι Ανάπτυξης Καταλληλότητα Μικρών και Μεγάλων Ενοτήτων Εδώ εξετάζεται η ορθή κατάταξη των επιχειρημάτων σε κλιμακωτή μορφή και το κατά πόσο αφιερώνονται αντίστοιχα μεγάλες ή μικρές ενότητες ανάπτυξης σε μεγάλου ή μικρού μεγέθους θεματικές ενότητες (Ειδικοί Όροι) στις οποίες αναλύεται ο Γενικός Όρος του θέματος. Η παράμετρος αυτή βαθμολογείται με 0-2 μονάδες και ανήκει στη αξιολόγηση της Δομής της έκθεσης. Διακριτά Επιχειρήματα Με την παράμετρο αυτή ο βαθμολογητής ελέγχει την ύπαρξη καθορισμένης πορείας και τακτικής παράθεσης των επιχειρημάτων, ώστε να διακρίνονται μεταξύ τους και να στηρίζουν λογικά διαφορετικούς ισχυρισμούς υποστήριξης της τοποθέτησης του μαθητή στο θέμα. Η παράμετρος αυτή βαθμολογείται με 0-3 μονάδες και ανήκει στη αξιολόγηση της Δομής της έκθεσης. Επάρκεια Κάλυψης Ζητουμένων