Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ. Παππάς Χρήστος Επίκουρος Καθηγητής

Transcript

1 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΟΜΗ ΚΑΙ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Παππάς Χρήστος Επίκουρος Καθηγητής

2 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Ατομική ακτίνα (r) : ½ της απόστασης μεταξύ δύο ομοιοπυρηνικών ατόμων, ενωμένων με απλό ομοιοπολικό δεσμό. r = d/

3 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ραστικό πυρηνικό φορτίο (Ζ ) Σε ένα πολυηλεκτρονικό άτομο, κάθε ηλεκτρόνιο έλκεται από τον πυρήνα και ταυτόχρονα απωθείται από τα υπόλοιπα ηλεκτρόνια του ατόμου. Έστω ηλεκτρόνιο Α. Κάθε ηλεκτρόνιο που παρεμβάλλεται ανάμεσα στο Α και στον πυρήνα του ατόμου μειώνει την ελκτική δράση που ασκεί ο πυρήνας πάνω στο Α. Το φαινόμενο αυτό της <<προστασίας>> ενός ηλεκτρονίου από την ελκτική δράση του συνολικού φορτίου του πυρήνα μέσω της παρουσίας εσώτερων ηλεκτρονίων είναι γνωστό ως φαινόμενο θωράκισης ή προάσπισης. Π ά θ ά ό λ ί δ ί λά Πρακτικά η θωράκιση ενός ηλεκτρονίου ισοδυναμεί με ελάττωση του πυρηνικού φορτίου Ζ του ατόμου. Το καθαρό πυρηνικό φορτίο που έλκει τελικά ένα ηλεκτρόνιο ονομάζεται δραστικό πυρηνικό φορτίο (Ζ )

4 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ραστικό πυρηνικό φορτίο (Ζ ) Η αποτελεσματικότητα της θωράκισης ενός ηλεκτρονίου από εσώτερα ηλεκτρόνια εξαρτάται από τον τύπο του τροχιακού που βρίσκεται το εν λόγω ηλεκτρόνιο. Για το τροχιακό s η ηλεκτρονιακή πυκνότητα πλησίον του πυρήνα είναι μεγαλύτερη από ότι για ένα τροχιακό p. Άρα ένα ηλεκτρόνιο s έλκεται ισχυρότερα από ένα ηλεκτρόνιο p, δηλαδή δή δρα επάνω του ισχυρότερο Ζ. Για τον ίδιο λόγο το Ζ είναι ισχυρότερο σε ένα ηλεκτρόνιο s μετά σε p και τέλος σε d.

5 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Από ποιους παράγοντες εξαρτάται η ατομική ακτίνα; 1. Από τον κύριο κβαντικό αριθμό: Όσο αυξάνει ο κύριος κβαντικός αριθμός αυξάνει και η ατομική ακτίνα.. Από το δραστικό πυρηνικό φορτίο. Αυξανομένου του δραστικού πυρηνικού φορτίου μειώνεται η ατομική ακτίνα.

6 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Πως μεταβάλλεται το μέγεθος των ατόμων σε μια ομάδα ή περίοδο του Περιοδικού Πίνακα; Γενικά σε κάθε περίοδο η ατομική ακτίνα ελαττώνεται καθώς προχωράμε από αριστερά προς τα δεξιά. Εξήγηση Καθώς προχωράμε από αριστερά προς τα δεξιά, δξάστην ίδια περίοδο, ο κύριος κβαντικός αριθμός και ο αριθμός των εσωτερικών ηλεκτρονίων παραμένει ο ίδιος ενώ ο ατομικός αριθμός και άρα το πυρηνικό φορτίο αυξάνει. Έτσι αυξάνει το Ζ και επομένως αυξάνει η έλξη από τον πυρήνα και άρα μειώνεται το μέγεθος.

7 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Πως μεταβάλλεται το μέγεθος των ατόμων σε μια ομάδα ή περίοδο του Περιοδικού Πίνακα; Γενικά σε κάθε ομάδα η ατομική ακτίνα αυξάνεται καθώς προχωράμε από πάνω προς τα κάτω. Εξήγηση Καθώς προχωράμε από πάνω προς τα κάτω, στην ίδια ομάδα, η αύξηση του αριθμού των εσωτερικών ηλεκτρονίων αντισταθμίζεται από την αύξηση του πυρηνικού φορτίου. Έτσι ενώ ο κύριος κβαντικός αριθμός αυξάνει, το Ζ παραμένει σταθερό. Επομένως η ατομική ακτίνα αυξάνει.

8 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Πως μεταβάλλεται το μέγεθος των ατόμων σε μια ομάδα ή περίοδο του Περιοδικού Πίνακα;

9 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Πως μεταβάλλεται το μέγεθος των ατόμων σε μια ομάδα ή περίοδο του Περιοδικού Πίνακα; ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ Ne 9 F 8 O N C B Be Li He Ne 9 F 8 O N C B Be Li He 1 Xe I Te 1 Sb 0 Sn 9 In 8 Cd Ag Pd Rh Ru Tc Mo 1 Nb 0 Zr 9 Y 8 Sr Rb Kr Br Se As Ge 1 Ga 0 Zn 9 Cu 8 Ni Co Fe Mn Cr V Ti 1 Sc 0 Ca 19 K Ar Cl S P Si Al Mg Na Xe I Te 1 Sb 0 Sn 9 In 8 Cd Ag Pd Rh Ru Tc Mo 1 Nb 0 Zr 9 Y 8 Sr Rb Kr Br Se As Ge 1 Ga 0 Zn 9 Cu 8 Ni Co Fe Mn Cr V Ti 1 Sc 0 Ca 19 K Ar Cl S P Si Al Mg Na 111 Rg 110 Ds 109 Mt 108 Hs 10 Bh 10 Sg 10 Db 10 Rf 10 Lr 88 Ra 8 Fr 8 Rn 8 At 8 Po 8 Bi 8 Pb 81 Tl 80 Hg 9 Au 8 Pt Ir Os Re W Ta Hf 1 Lu Ba Cs 111 Rg 110 Ds 109 Mt 108 Hs 10 Bh 10 Sg 10 Db 10 Rf 10 Lr 88 Ra 8 Fr 8 Rn 8 At 8 Po 8 Bi 8 Pb 81 Tl 80 Hg 9 Au 8 Pt Ir Os Re W Ta Hf 1 Lu Ba Cs Yb 9 Tm 8 Er Ho Dy Tb Gd Eu Sm 1 Pm 0 Nd 9 Pr 8 Ce La ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ Yb 9 Tm 8 Er Ho Dy Tb Gd Eu Sm 1 Pm 0 Nd 9 Pr 8 Ce La ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ 10 No 101 Md 100 Fm 99 Es 98 Cf 9 Bk 9 Cm 9 Am 9 Pu 9 Np 9 U 91 Pa 90 Th 89 Ac ΑΚΤΙΝΙΔΕΣ 10 No 101 Md 100 Fm 99 Es 98 Cf 9 Bk 9 Cm 9 Am 9 Pu 9 Np 9 U 91 Pa 90 Th 89 Ac ΑΚΤΙΝΙΔΕΣ

10 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Πως μεταβάλλεται το μέγεθος των ατόμων σε μια ομάδα ή περίοδο του Περιοδικού Πίνακα; ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ Τα στοιχεία μετάπτωσης: Σε μια περίοδο, επειδή συμπληρώνονται τα εσωτερικά d τροχιακά, αυξάνει η προάσπιση και επομένως μειώνεται το Ζ. Άρα αυξάνει το μέγεθος. Η μείωση των ακτίνων συνεχίζει κανονικά μετά από κάθε σειρά μετάπτωσης. Ελάττωση των ατομικών ακτίνων παρατηρείται και στις λανθανίδες και στις ακτινίδες (λανθανιδική ακτινιδική συστολή)

11 ΤΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ Πως μεταβάλλεται το μέγεθος των ατόμων σε μια ομάδα ή περίοδο του Περιοδικού Πίνακα;

12 ΙΟΝΤΙΚΕΣ ΑΚΤΙΝΕΣ Πως ορίζονται; Θεωρούμε τα ιόντα ενός κρυστάλλου σαν σκληρές σφαίρες, οπότε οι ακτίνες των ιόντων θα είναι οι ακτίνες των σφαιρών. Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τις ιοντικές ακτίνες; Ο ατομικός αομ όςαριθμός και το φορτίο ο των ιόντων Η κρυσταλλική δομή

13 ΙΟΝΤΙΚΕΣ ΑΚΤΙΝΕΣ Παράγοντες που επηρεάζουν τις ιοντικές ακτίνες Ο ατομικός αριθμός και το φορτίο των ιόντων Η ιοντική ακτίνα αυξάνει ανάλογα με την ατομική ακτίνα (η ομάδα) : Be + < Mg + < Ca + < Sr + < Ba + Στα ισοηλεκτρονικά ιόντα η ιοντική ακτίνα ελαττώνεται καθώς ο Ζ μεγαλώνει, διότι αυξάνει το πυρηνικό φορτίο και ο ηλεκτρονικός φλοιός έλκεται ισχυρότερα 8O - > 9 F - > 11 Na + > 1 Mg + > 1 Al + ( έχουν όλα 10 ηλεκτρόνια)

14 ΙΟΝΤΙΚΕΣ ΑΚΤΙΝΕΣ Παράγοντες που επηρεάζουν τις ιοντικές ακτίνες Ο ατομικός αριθμός και το φορτίο των ιόντων Για μέταλλα που σχηματίζουν περισσότερα του ενός κατιόντα οι ιοντικές ακτίνες ελαττώνονται καθώς το φορτίο μεγαλώνει Fe + :[Ar]d, Fe + :[Ar]d Μεγαλύτερη άπωση μεταξύ των ηλεκτρονίων σθένους του Fe + Fe + > Fe + Τα κατιόντα έχουν μικρότερη ακτίνα από τα άτομα ενώ τα ανιόντα μεγαλύτερη A x+ < A, B x- > B

15 ΙΟΝΤΙΚΕΣ ΑΚΤΙΝΕΣ Παράγοντες που επηρεάζουν τις ιοντικές ακτίνες Η κρυσταλλική δομή Αριθμός σύνταξης ενός ιόντος είναι ο αριθμός των ετερώνυμων ιόντων που το περιβάλλουν σε ένα κρυσταλλικό πλέγμα. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ Ο αριθμός σύνταξης του Na + στον κρύσταλλο του NaCl είναι. Η αύξηση του αριθμού σύνταξης οδηγεί σε αύξηση της ιοντικής ακτίνας.

16 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΙΟΝΙΣΜΟΥ Τι είναι η ενέργεια ιονισμού (Ι); Μ (g) M + (g) + e, Η 1 =Ι 1 (ενέργεια 1 ου ιονισμού) Μ + (g) M + (g) + e, Η =Ι (ενέργεια ου ιονισμού) M + (g) M + (g) +e, Η =Ι (ενέργεια ου ιονισμού) Ι 1 <Ι <Ι

17 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΙΟΝΙΣΜΟΥ Ποια ηλεκτρόνια απομακρύνονται κατά τους ιονισμούς των στοιχείων; Απομακρύνονται εκείνα τα ηλεκτρόνια που χρειάζονται τη λιγότερη ενέργεια για να αποσπασθούν, δηλαδή τα ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας. Ca (1s s p s p s ) Ca + (1s s p s p ) Fe (1s s p s p d s ) Fe + (1s s p s p d )

18 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΙΟΝΙΣΜΟΥ Πως μεταβάλλεται η ενέργεια ιονισμού σε μια ομάδα ή περίοδο του Περιοδικού Πίνακα; Όσο μεγαλύτερο είναι το μέγεθος του ατόμου τόσο ευκολότερα αποσπώνται ηλεκτρόνια από την εξωτερική στιβάδα. Επομένως η ενέργεια ιονισμού μεταβάλλεται Επομένως η ενέργεια ιονισμού μεταβάλλεται αντίστροφα από το μέγεθος (ατομική ακτίνα)

19 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΙΟΝΙΣΜΟΥ Πως μεταβάλλεται η ενέργεια ιονισμού; Αντίθετα από την ατομική ακτίνα ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ He 1 ΠΕΡΙΟΔΟΣ He Η 1 ΠΕΡΙΟΔΟΣ Kr Br Se As Ge 1 Ga 0 Zn 9 Cu 8 Ni Co Fe Mn Cr V Ti 1 Sc 0 Ca 19 K 18 Ar 1 Cl 1 S 1 P 1 Si 1 Al 1 Mg 11 Na Ne F O N C B Be Li Kr Br Se As Ge 1 Ga 0 Zn 9 Cu 8 Ni Co Fe Mn Cr V Ti 1 Sc 0 Ca 19 K 18 Ar 1 Cl 1 S 1 P 1 Si 1 Al 1 Mg 11 Na Ne F O N C B Be Li Rn 8 At 8 Po 8 Bi 8 Pb 81 Tl 80 Hg 9 Au 8 Pt Ir Os Re W Ta Hf 1 Lu Ba Cs Xe I Te 1 Sb 0 Sn 9 In 8 Cd Ag Pd Rh Ru Tc Mo 1 Nb 0 Zr 9 Y 8 Sr Rb Rn 8 At 8 Po 8 Bi 8 Pb 81 Tl 80 Hg 9 Au 8 Pt Ir Os Re W Ta Hf 1 Lu Ba Cs Xe I Te 1 Sb 0 Sn 9 In 8 Cd Ag Pd Rh Ru Tc Mo 1 Nb 0 Zr 9 Y 8 Sr Rb ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ 111 Rg 110 Ds 109 Mt 108 Hs 10 Bh 10 Sg 10 Db 10 Rf 10 Lr 88 Ra 8 Fr ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ 111 Rg 110 Ds 109 Mt 108 Hs 10 Bh 10 Sg 10 Db 10 Rf 10 Lr 88 Ra 8 Fr 10 No 101 Md 100 Fm 99 Es 98 Cf 9 Bk 9 Cm 9 Am 9 Pu 9 Np 9 U 91 Pa 90 Th 89 Ac ΑΚΤΙΝΙΔΕΣ Yb Tm Er Ho Dy Tb Gd Eu Sm Pm Nd Pr Ce La ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ 10 No 101 Md 100 Fm 99 Es 98 Cf 9 Bk 9 Cm 9 Am 9 Pu 9 Np 9 U 91 Pa 90 Th 89 Ac ΑΚΤΙΝΙΔΕΣ Yb Tm Er Ho Dy Tb Gd Eu Sm Pm Nd Pr Ce La ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ

20 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΙΟΝΙΣΜΟΥ ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ Τα μικρά μέγιστα που εμφανίζονται σε μια περίοδο μπορούν να αποδοθούν στην αυξημένη σταθερότητα των ημισυμπληρωμένων υποστιβάδων. Τα στοιχεία των ομάδων ΙΙ Α () και ΙΙ Β (1) (Be, Mg, Cd και Hg) τα οποία έχουν συμπληρωμένη την εξώτατη υποστιβάδα s, έχουν επίσης μεγαλύτερες ενέργειες ιονισμού από τα αμέσως επόμενα στοιχεία (Β, Al, Ga, In και Tl)

21 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΣΥΓΓΕΝΕΙΑ Τι είναι ηλεκτρονική συγγένεια; X (g) + e X - (g) Η<0 X - (g) X (g) + e Η>0 Θεωρητικά η ηλεκτρονική συγγένεια είναι ίση και αντίθετη με την ενέργεια ιονισμού Μεταβάλλεται όπως και η ενέργεια ιονισμού ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ Όσα στοιχεία έχουν συμπληρωμένη ή ημισυμπληρωμένη την εξωτερική υποστιβάδα. Αυτά έχουν θετική ηλεκτρονική συγγένεια. Το F έχει μικρότερη ηλεκτρονική συγγένεια από το Cl.

22 ΗΛΕΚΤΡΑΡΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ Τι είναι ηλεκτραρνητικότητα; Είναι η τάση των στοιχείων να αποκτούν αρνητικό φορτίο. εν είναι ένα σταθερό μέγεθος, διότι η τιμή της δεν εξαρτάται μόνον από τη δομή του ατόμου αλλά και από τον αριθμό και τη φύση των ατόμων που είναι ενωμένα με το στοιχείο. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ Η λ ό Ρ ί δ ή ώ PF Η ηλεκτραρνητικότητα του Ρ είναι διαφορετική στις ενώσεις PF και PCl

23 ΗΛΕΚΤΡΑΡΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ Πως υπολογίζεται; Με τις μεθόδους Pauling, Allred-Roshow και Mulliken. Υπολογισμός κατά Mulliken Χ=1/(Ι+Α) Χ= ηλεκτραρνητικότητα Ι= ενέργεια ιονισμού Α= ηλεκτρονική συγγένεια Μας ενδιαφέρουν οι διαφορές της ηλεκτραρνητικότητας.

24 ΗΛΕΚΤΡΑΡΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ Που χρησιμεύει η γνώση της ηλεκτραρνητικότητας; Στην πρόβλεψη: 1. Της δραστικότητας ενός στοιχείου. του τύπου του δεσμού. Της πολικότητας ενός ομοιοπολικού δεσμού

25 ΗΛΕΚΤΡΑΡΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ Πως μεταβάλλεται; ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ He 1 ΠΕΡΙΟΔΟΣ He 1 ΠΕΡΙΟΔΟΣ Kr Br Se As Ge 1 Ga 0 Zn 9 Cu 8 Ni Co Fe Mn Cr V Ti 1 Sc 0 Ca 19 K 18 Ar 1 Cl 1 S 1 P 1 Si 1 Al 1 Mg 11 Na Ne F O N C B Be Li Kr Br Se As Ge 1 Ga 0 Zn 9 Cu 8 Ni Co Fe Mn Cr V Ti 1 Sc 0 Ca 19 K 18 Ar 1 Cl 1 S 1 P 1 Si 1 Al 1 Mg 11 Na Ne F O N C B Be Li Rn 8 At 8 Po 8 Bi 8 Pb 81 Tl 80 Hg 9 Au 8 Pt Ir Os Re W Ta Hf 1 Lu Ba Cs Xe I Te 1 Sb 0 Sn 9 In 8 Cd Ag Pd Rh Ru Tc Mo 1 Nb 0 Zr 9 Y 8 Sr Rb Rn 8 At 8 Po 8 Bi 8 Pb 81 Tl 80 Hg 9 Au 8 Pt Ir Os Re W Ta Hf 1 Lu Ba Cs Xe I Te 1 Sb 0 Sn 9 In 8 Cd Ag Pd Rh Ru Tc Mo 1 Nb 0 Zr 9 Y 8 Sr Rb ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ 111 Rg 110 Ds 109 Mt 108 Hs 10 Bh 10 Sg 10 Db 10 Rf 10 Lr 88 Ra 8 Fr ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ 111 Rg 110 Ds 109 Mt 108 Hs 10 Bh 10 Sg 10 Db 10 Rf 10 Lr 88 Ra 8 Fr 10 No 101 Md 100 Fm 99 Es 98 Cf 9 Bk 9 Cm 9 Am 9 Pu 9 Np 9 U 91 Pa 90 Th 89 Ac ΑΚΤΙΝΙΔΕΣ Yb Tm Er Ho Dy Tb Gd Eu Sm Pm Nd Pr Ce La ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ 10 No 101 Md 100 Fm 99 Es 98 Cf 9 Bk 9 Cm 9 Am 9 Pu 9 Np 9 U 91 Pa 90 Th 89 Ac ΑΚΤΙΝΙΔΕΣ Yb Tm Er Ho Dy Tb Gd Eu Sm Pm Nd Pr Ce La ΛΑΝΘΑΝΙΔΕΣ

26 ΑΣΚΗΣΗ Να καταταγούν τα παρακάτω άτομα κατά σειρά αυξανόμενου μεγέθους και κατά σειρά αυξανόμενης ηλεκτραρνητικότητας: Ν, Β και 9 F Οι ηλεκτρονικές δομές των ατόμων είναι Ν : 1s s p Επομένως ανήκει στη η περίοδο και 1η ομάδα Β: 1s s p 1 Επομένως ανήκει στη η περίοδο και 1η ομάδα 9F: 1s s p Επομένως ανήκει στη η περίοδο και 1η ομάδα Άρα τα άτομα ανήκουν στην ίδια περίοδο. Σε μια περίοδο το μέγεθος αυξάνει από τα δεξιά προς τα αριστερά ενώ η ηλεκτραρνητικότητα αντίθετα. Συνεπώς η ταξινόμηση είναι Μέγεθος: F, N, B Ηλεκτραρνητικότητα: B,N,F

27 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 1. Να βρεθεί ο ατομικός αριθμός του στοιχείου το οποίο έχει παρόμοιες χημικές ιδιότητες με το 1 Cl αλλά έχει μεγαλύτερη ενέργεια 1 ου ιοντισμού από αυτό.. Να καταταγούν τα παρακάτω άτομα και ιόντα κατά σειρά αυξανόμενου μεγέθους. 11 Νa +, 8 O -, 9 F -, 10 Ne και 1 Mg +.. Να καταταγούν τα παρακάτω άτομα κατά σειρά αυξανόμενης ηλεκτραρνητικότητας. 0 Ca, 1 S, Se. Ποια από τα παραπάνω άτομα έλκονται ισχυρά από ένα μαγνητικό πεδίο και γιατί;. Ποιο από τα παρακάτω άτομα έχει το μεγαλύτερο μέγεθος; Το άτομο του Fe ήτου Cr;

28 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Βασικές αρχές Ανόργανης Χημείας Γ. Πνευματικάκης, Χ. Μητσοπούλου, Κ. Μεθενίτης Εκδόσεις «Αθ. Σταμούλης», Αθήνα 00. Βασική Ανόργανη Χημεία, η έκδοση Ν.. Κλούρας Εκδόσεις «Π.Τραυλός», Αθήνα 00. Γενική Χημεία, τόμος Ι Ν. Κ. Ανδρικόπουλος Εκδόσεις «Μπιστικέα», Αθήνα 00