συμβάλουν στην μείωση των μετεγχειρητικών λοιμώξεων οι οποίες σήμερα ακόμη αποτελούν απειλή για την ανθρώπινη ζωή.

Transcript

1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα οι λοιμώξεις του χειρουργικού τραύματος απειλούν σοβαρά την ανθρώπινη ζωή. Ο Anderson et all (2008) αναφέρει ότι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που συμβάλλει στην ανάπτυξη λοίμωξης του χειρουργικού τραύματος είναι και το περιβάλλον του χειρουργείου και εστιάζεται σε ορισμένα σημεία όπως την διάρκεια του χειρουργικού πλυσίματος την αντισηψία του δέρματος, την διάρκεια της επέμβασης, τον αερισμό των χειρουργείων, την αποστείρωση των χειρουργικών εργαλείων και την πτωχή χειρουργική τεχνική. Οδηγίες και συστάσεις για την πρόληψη των λοιμώξεων του χειρουργικού πεδίου που έχουν σχέση με τον χώρο του χειρουργείου έχουν δημοσιευθεί και αναθεωρηθεί τελευταία το 1999 από το κέντρο πρόληψης και ελέγχου ασθενειών (C.D.C). Έκτοτε δεν υπήρχε νέα αναθεώρηση εκτός από μια πρόσφατη δημοσίευση του 2008 που προέρχεται, από την (society for Health care Epidemiology of America) και αναφέρεται σε μερικές αναθεωρήσεις που προκύπτουν από πλέον βιβλιογραφία (Κομποροζος 2007). Οι συγγραφείς της παρούσας βιβλιογραφικής κριτικής ανασκόπησης θα προσπαθήσουν μέσω βιβλιογραφίας, νέων ποσοτικών ερευνών να εντοπίσουν νέα δεδομένα που αφορούν την πρόληψη λοιμώξεων του χειρουργικού τραύματος στον χώρο του χειρουργείου έχοντας σαν βάση τους τις κατευθυντήριες οδηγίες του κέντρου ελέγχου και πρόληψης ασθενειών του Η LITSKH (1974) αναφέρει ότι «Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΑΠΟ ΛΟΙΜΩΞΗ ΔΕΝ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΦΟΝΟΣ ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΔΕΝ ΒΛΑΠΤΕΙ ΣΚΟΠΙΜΑ. ΑΝ ΟΜΩΣ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΟΤΙ ΜΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΥ ΕΙΝΑΙ ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΗ ΚΑΙ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΝΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΖΕΙ ΑΡΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΝΟΧΟ ΓΙΑ ΦΟΝΟ? Σκοπός και ερευνητικό ερώτημα προς απάντηση είναι ο εντοπισμός νέων δεδομένων για πρόληψη της μάστιγας των λοιμώξεων στον χώρο του χειρουργείου τα οποία θα 1

2 συμβάλουν στην μείωση των μετεγχειρητικών λοιμώξεων οι οποίες σήμερα ακόμη αποτελούν απειλή για την ανθρώπινη ζωή. 2. ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΡΟΣ 2.1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΕΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Βασικές έννοιες που έχουν χρησιμοποιηθεί στην παρούσα βιβλιογραφική ανασκόπηση είναι το χειρουργικό τραύμα, οι μετεγχειρητικές λοιμώξεις, ο χώρος του χειρουργείου το κέντρο ελέγχου και πρόληψης ασθενειών, και ο Αμερικάνικος Σύνδεσμος Νοσηλευτών χειρουργείου. 2.2 Ορισμοί: Μετεγχειρητική λοίμωξη σύμφωνα με τους Horan et all (1992) ορίζεται η λοίμωξη του χειρουργικού τραύματος η οποία παρατηρείται μέχρι κα 30 ημέρες από την χειρουργική επέμβαση ή μέχρι και ένα χρόνο εάν έχει τοποθετηθεί ξένο σώμα Χειρουργικό τραύμα ορίζεται όλο το πεδίο από το δέρμα μέχρι το βάθος της περιοχής που χειρουργείται όπου φθάνουν τα χέρια μας και τα χειρουργικά εργαλεία (Peterson 2007) Το κέντρο ελέγχου και πρόληψης ασθενειών (C.D.C) ιδρύθηκε το 1946 στην Ατλάντα με αρχικό σκοπό την πρόληψη και καταπολέμηση της Μαλάριας. Σήμερα αποτελεί την κυριότερη πηγή γνώσεων για θέματα πρόληψης και προαγωγής της υγείας διεθνώς Ο Αμερικάνικος Σύνδεσμος Νοσηλευτών χειρουργείου (A.O.R.N) είναι ένας διεθνείς οργανισμός που αντιπροσωπεύει πάνω από νοσηλευτών χειρουργικών αιθουσών σε περισσότερους από 389 χώρους στις ΗΠΑ και σε όλο τον κόσμο. 2

3 2.2.5 Χειρουργική Αίθουσα είναι ο χώρος όπου διεξάγονται οι χειρουργικές επεμβάσεις. 2.3 Ιστορική Αναδρομή των Χειρουργικών Λοιμώξεων. Οι χειρουργικές επεμβάσεις στα μέσα του 19 ου αιώνα εξελίσσονταν συχνά σε θανατηφόρο διαδικασία εξαιτίας των μετεγχειρητικών λοιμώξεων. Οι χειρουργημένοι ασθενείς ανέπτυσσαν συνήθως «αντιδραστικό πυρετό» και ακολουθούσε εκροή πύου από την τομή, σήψη και συχνά θάνατος. (Ρουμπελάκη 2008). Απεικονίζοντας καλά την ψηλή θνησιμότητα μετά από μια χειρουργική επέμβαση που ορισμένες φορές έφθανε στο 40-60% με κύρια αιτία τις μετεγχειρητικές λοιμώξεις ένας Σκοτσέζος ιατρός ο James Simpson ( ) έλεγε χαρακτηριστικά ότι ένας στρατιώτης σε ένα χειρουργικό τραπέζι είχε περισσότερες πιθανότητες να πεθάνει παρά αν βρισκόταν στρατιώτης, στην μάχη του Βατερλό. (Peterson 2008). Η χρήση των αντιβιοτικών μετά το 1940 η οποία προκάλεσε μάλιστα προσδοκίες για πλήρη έλεγχο των λοιμώξεων δεν έφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Την δεκαετία του 1970 άρχισε ή διερεύνηση των παραγόντων κινδύνου για την εμφάνιση των λοιμώξεων του χειρουργικού τραύματος. Το 1999 το κέντρο ελέγχου και πρόληψης ασθενειών (C.D.C) με σκοπό την πρόληψη της μάστιγας των μετεγχειρητικών λοιμώξεων ανέδειξε μετά από πολυπαραγοντικές αναλύσεις ειδικούς παράγοντες που συμβάλουν στην ανάπτυξη λοίμωξης του χειρουργικού τραύματος. Ένας από αυτούς τους παράγοντες σύμφωνα με το (C.D.C) είναι και ο χώρος του χειρουργείου. Το κέντρο ελέγχου και πρόληψης ασθενειών προχώρησε σε οδηγίες και συστάσεις που έχουν δημοσιευθεί το Έκτοτε δεν υπήρχαν ουσιαστικές αναθεωρήσεις εκτός από μια πρόσφατη δημοσίευσή του 2008 που προέρχεται από την society for Health Care Epidemiology of America (Anderson et all 2008). Σήμερα οι χειρουργικές λοιμώξεις δίνουν ακόμη ζοφερά το παρόν τους και το πρόβλημα που δημιουργούν εξακολουθεί να είναι πολύ σοβαρό. 3

4 2.4 Θνησιμότητα, θνητότητα και οικονομική επιβάρυνση των λοιμώξεων του χειρουργικού τραύματος. Για την θνησιμότητα, θνητότητα και την οικονομική επιβάρυνση, των ΛΧΤ ασχολήθηκαν αρκετοί ερευνητές. Ο Leaper et all (2008) σε μια ποσοτική έρευνα αναφέρει ότι εμφανίζονται στους χειρουργικούς ασθενείς με συχνότητα 1,5% - 20% ανάλογα με το είδος της επέμβασης. Οι θανάτοι από λοίμωξη του χειρουργικού τραύματος στις ΗΠΑ εκτιμούνται στους 8205 κατά έτος. Οι Kirkland et all (2003) αναφέρουν ότι η αποδιδόμενη στις λοιμώξεις του χειρουργικού τραύματος θνησιμότητα ανέρχεται στο 4,3% και ο σχετικός κίνδυνος για θάνατο στους ασθενείς με λοίμωξη του χειρουργικού τραύματος είναι 2,2 (95% C1:1,1 4,5) Όσο αφορά το οικονομικό κόστος ο Yasuanga et all (2007) αναφέρει ότι παρατείνουν την νοσηλεία των ασθενών κατά μέσω όρο 7-10 ημέρες και επιβαρύνουν σημαντικά τα νοσηλευτήρια, τις υπηρεσίες υγείας τους ίδιους τους ασθενείς, και τις οικογένειες τους. 2.5 Ταξινόμηση των λοιμώξεων του χειρουργικού σύμφωνα με τον Anderson (2008). 1. Επιφανειακή λοίμωξη η οποία εμφανίζεται μέσα σε 30 μέρες μετά την εγχείρηση και περιλαμβάνει μόνο δέρμα και υποδόριο. 2. Εν τω βάθει λοίμωξη η οποία εμφανίζεται μέσα σε 30 μέρες μετά την εγχείρηση αν δεν έχει τοποθετηθεί εμφύτευμα η μέσα σε ένα χρόνο αν έχει τοποθετηθεί εμφύτευμα και η λοίμωξη φαίνεται να σχετίζεται με την χειρουργική επέμβαση και περιλαμβάνει εν τω βάθει μαλακούς ιστούς (π.χ μυϊκή περιτονία και μυϊκά στρώματα της τομής). 3. Εσωτερικές χειρουργικές λοιμώξεις οι οποίες εμφανίζονται μέσα σε 30 ημέρες από την χειρουργική επέμβαση εάν δεν έχει τοποθετηθεί εμφύτευμα και η λοίμωξη να σχετίζεται με την χειρουργική επέμβαση και περιλαμβάνουν οποιοδήποτε μέρη του σώματος εκτός από δέρμα περιτονίες ή μυϊκά στρώματα που ανοίχτηκαν ή διαταράχτηκαν κατά την διάρκεια του χειρουργείου. 4

5 2.6. Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση Λοιμώξεων του χειρουργικού τραύματος. Ο Ρίκος και συνεργάτες (2009) τονίζουν ότι η σύγχρονη αντίληψη θέλει τις λοιμώξεις του χειρουργικού τραύματος σε συνάρτηση της άμυνας του Ξενιστή, του λοιμώδους παράγοντα, και του χειρουργικού περιβάλλοντος. Σχεδ. αρ. 1 Σχεδιάγραμμα Αρ: 1 Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση Λοιμώξεων του χειρουργικού τραύματος σχετιζόμενοι με τον ασθενή και το χειρουργικό περιβάλλον. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ Παράγοντες κινδύνου Σχετιζόμενοι με τον ασθενή. Παράγοντες κινδύνου Σχετιζόμενοι με το περιβάλλον του χειρουργείου Ηλικία Κατάσταση θρέψης Διαβήτης Παχυσαρκία Κάπνισμα Απομακρυσμένες λοιμώξεις Αποικισμός μικροβίων Ανοσοκαταστολή Διάρκεια προεγχειρητικού νοσηλείας. Αρχιτεκτονική Δομή του Χειρουργείου. Αερισμός Χειρουργικό πλύσιμο. Χειρουργικά Γάντια Χειρουργικός Ιματισμός Διάρκεια της επέμβασης Είδος της χειρουργικής επέμβασης. Εμπειρία της χειρουργικής ομάδας. Ενδυμασία χειρουργικής ομάδας υποθερμία. Τήρηση άσηπτης τεχνικής. Πηγή: cheadle