ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΤΑΞΗ

Transcript

1 ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Σ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 7 ΙΟΥΝΙΟΥ 2003 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) Α. Να μεταφράσετε στο τετράδιό σας τα παρακάτω αποσπάσματα: Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Veientanam praedam non aequo iure divisam, absens dictator est factus; is Gallos iam abeuntes secutus est: quibus interemptis aurum omne recepit. Quod illic appensum civitati nomen dedit: nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum pensatum est. Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est. Tu hominem investiga, quaeso, summaque diligentia vel Romam mitte vel Epheso rediens tecum deduc. Nοli spectare quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi. Μονάδες 40 Β. Παρατηρήσεις 1.α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τα παρακάτω ουσιαστικά: iure: τη δοτική και την αιτιατική ενικού αριθμού. civitati: τη γενική ενικού και την αφαιρετική πληθυντικού αριθμού. hominem: την αφαιρετική ενικού και τη γενική πληθυντικού αριθμού. ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

2 ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ scelus: τη δοτική ενικού και την ονομαστική πληθυντικού αριθμού. recuperatio: την αιτιατική και την αφαιρετική ενικού αριθμού. Μονάδες 5 β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω αντωνυμίες: is: τη γενική ενικού και την αιτιατική πληθυντικού αριθμού στο γένος που βρίσκεται. quibus: τη δοτική ενικού και την ονομαστική πληθυντικού αριθμού στο θηλυκό γένος. hoc: τη γενική ενικού και την αιτιατική πληθυντικού αριθμού στο γένος που βρίσκεται. Μονάδες 6 γ. Να μεταφέρετε στο τετράδιό σας τον παρακάτω πίνακα και να συμπληρώσετε στα κενά του τους τύπους που ζητούνται (να διατηρηθεί το γένος, ο αριθμός και η πτώση). Θετικός parvi Συγκριτικός Υπερθετικός gratius Μονάδες 4 2.α. secutus est: Να γράψετε την υποτακτική στο ίδιο πρόσωπο και αριθμό σε όλους τους χρόνους (για τους περιφραστικούς τύπους να λάβετε υπόψη το υποκείμενο). Μονάδες 5 ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

3 ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθένα από τα παρακάτω ρήματα: recepit: το β ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του παρατατικού στη φωνή που βρίσκεται. dedit: το γ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην ίδια φωνή. dicitur: το ίδιο πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα στη φωνή που βρίσκεται. rediit: το α ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρατατικού στην ίδια φωνή. investiga: την αφαιρετική πτώση του σουπίνου. mitte: τα απαρέμφατα ενεστώτα και μέλλοντα στην παθητική φωνή. deduc: το β πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στη φωνή που βρίσκεται. noli: το β ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου. possit: το γ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής υπερσυντελίκου. Μονάδες 10 3.α. dictator, is, civitati, Romam, Epheso, preti: Να χαρακτηρίσετε συντακτικώς τις παραπάνω λέξεις των κειμένων που σας δόθηκαν. Μονάδες 6 β. ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi: Να αναγνωρίσετε την παραπάνω δευτερεύουσα πρόταση και να ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

4 ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής και εκφοράς της. Μονάδες 5 γ. Noli spectare: Να εκφράσετε την απαγόρευση με τον άλλο τρόπο. Μονάδες 4 4 α. Noli spectare quanti homo sit: Για τη δευτερεύουσα πρόταση αυτής της περιόδου να δηλώσετε το είδος της, να δικαιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της και να τη μεταφέρετε στον ευθύ λόγο. Μονάδες 9 β. Tu hominem investiga: Να μετατρέψετε την πρόταση αυτή σε βουλητική εξαρτώμενη από τη φράση Cicero illum monebat (= ο Κικέρων συμβούλευε εκείνον). Μονάδες 6 ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζομνους) 1. Στο τετράδιο να γράψετε μόνο τα προκαταρκτικά (ημερομηνία, κατεύθυνση, εξεταζόμενο μάθημα). Τα θέματα να μην τα αντιγράψετε στο τετράδιο. 2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Καμιά άλλη σημείωση δεν επιτρέπεται να γράψετε. Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα, τα οποία και θα καταστραφούν μετά το πέρας της εξέτασης. 3. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα. ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

5 ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ 4. Κάθε απντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή. 5. Διάρκεια εξέτασης : Τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων. 6. Χρόνος δυνατής αποχώρησης : Μετά την πρωινή. KΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ Α. Μετάφραση ΤΕΛΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Τότε ο Κάμιλλος, που για πολύ καιρό είχε παραμείνει εξόριστος κοντά στη Αρδέα εξαιτίας της λείας από τους Βηίους, που δεν είχε μοιραστεί ακριβοδίκαια αν και βρίσκονταν μακριά, έγινε δικτάτορας αυτός ακολούθησε τους Γαλάτες ενώ ήδη έφευγαν αφού τους εξολόθρευσε, πήρε πίσω όλο το χρυσάφι. Αυτό, επειδή ζυγίστηκε σε εκείνο το μέρος, έδωσε το όνομα στην πόλη ονομάζεται δηλαδή Πίσαυρο γιατί εκεί ζυγίστηκε το χρυσάφι. Ύστερα από αυτή τη πράξη ο Κάμιλλος επέστρεψε στην εξορία (στον τόπο της εξορίας) από όπου όμως γύρισε αφού τον παρακάλεσαν. Αναζήτησε τα ίχνη του ανθρώπου σε παρακαλώ και με πολύ μεγάλη φροντίδα είτε στείλε τον στη Ρώμη είτε επιστρέφοντας από την Έφεσο φέρ τον μαζί σου. Μη σε απασχολήσει πόσο κοστίζει. Γιατί μικρή αξία έχει όποιος είναι τόσο τιποτένιος. Αλλά εξαιτίας της ελεεινής πράξης και του θράσους του δούλου τόσο πολύ οργίστηκε ο Αίσωπος, ώστε τίποτε δε θα του ήταν πιο ευχάριστο από την επανάκτηση του δραπέτη. 1 α. iure: δοτική ενικού: iuri αιτιατική ενικού: ius civitati: γενική ενικού: civitatis αφαιρ. πληθυντικού: civitatibus hominem : αφαιρετική ενικού: homine γενική πληθυντικού: hominum scelus : δοτική ενικού: sceleri ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

6 ΑΡΧΗ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ονομαστική πληθυντικού: recuperatio : αιτιατική ενικού: αφαιρετική ενικού: 1 β. is: γενική ενικού: eius αιτιατική πληθυντικού: eos quibus: δοτική ενικού: cui ονομαστική quae πληθυντικού: hoc: γενική ενικού: huius αιτιατική πληθυντικού: haec 1 γ. Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός parvi minoris minimi gratum gratius gratissimum 2 α. Praeseus: sequatur Imperfectum: sequeretur Futurum: secuturus sit Perfectum: secutus sit Plusquamper: secutus esset 2 β. recepit: reciperes dedit: dant dicitur : dicetur rediit : redibam investiga : investigatu mitte : mitti/missum iri scelera recuperationem recuperatione ΤΕΛΟΣ 6ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

7 ΑΡΧΗ 7ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ deduc : deducite noli : noluisti possit : potuissent 3 α. dictator = κατηγορούμενο στο υποκείμενο Camillus του ρήματος factus est is = υποκείμενο του ρήματος secutus est civitati = έμμεσο αντικείμενο στο dedit σε δοτική Romam = αιτιατική κίνησης σε τόπο στο mitte Epheso = αφαιρετική απομάκρυνσης από τόπο στο rediens preti =γενική κατηγορηματική της αξίας στο est β. ut nihil ei gratius posit esse quam recuperatio fugitivi: Επιρρηματική συμπερασματική πρόταση που χρησιμεύει ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος. Εισάγεται με το συμπερασματικό σύνδεσμο ut nihil και επομένως είναι αρνητική (στην κύρια πρόταση υπάρχει η δεικτική αντωνυμία tanto) και εκφέρεται με υποτακτική επειδή στα λατινικά το αποτέλεσμα θεωρείται πάντα μια υποκειμενική κατάσταση και συγκεκριμένα με υποτακτική ενεστώτα (possit) για το παρόν και το μέλλον, εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (το adfectus est είναι παρακείμενος με σημασία ενεστώτα). Υπάρχει ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων γιατί το αποτέλεσμα είναι ιδωμένο τη στιγμή που εμφανίζεται στο μυαλό του ομιλητή (συγχρονισμός της κύριας με τη δευτερεύουσα) και όχι τη στιγμή της πιθανής πραγματοποίησής του. γ. Ne spectaveris 4 α. Noli spectare quanti homo sit: Η δευτερεύουσα πρόταση της περιόδου είναι η quanti homo sit που είναι μια πλάγια ερώτηση μερικής άγνοιας ως αντικείμενο στο απαρέμφατο spectare. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quanti και εκφέρεται με ΤΕΛΟΣ 7ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ

8 ΑΡΧΗ 8ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ υποτακτική γιατί η εξάρτηση θεωρείται ότι δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης και συγκεκριμένα με υποτακτική ενεστώτα (sit) για το σύγχρονο στο παρόν, εξάρτηση από αρκτικό χρόνο (noli spectare) σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων. Στον ευθύ λόγο θα γίνονταν ευθεία ερώτηση: Quanti homo est? β. Cicero illum monebat ut hominem investigaret. ΤΕΛΟΣ 8ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ