ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2012/2301(INI)

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων /2301(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και στα δικαιώματα των γυναικών (2012/2301(INI)) Επιτροπή Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων Εισηγήτρια: Elisabeth Morin-Chartier PR\ doc PE v02-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2 PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ...10 PE v /12 PR\ doc

3 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και στα δικαιώματα των γυναικών (2012/2301(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη το άρθρο 2 και το άρθρο 3, παράγραφος 3, δεύτερο εδάφιο της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το άρθρο 8, το άρθρο 153, παράγραφος 1, σημείο i) και το άρθρο 157 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας υπόψη το άρθρο 23 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 18ης Απριλίου 2012, με τίτλο «Στοχεύοντας σε μια ανάκαμψη με άφθονες θέσεις απασχόλησης» (COM(2012)0173) και το συνοδευτικό της έγγραφο σχετικά με την αξιοποίηση του δυναμικού απασχόλησης των προσωπικών και των οικιακών υπηρεσιών (SWD(2012)0095), έχοντας υπόψη την πρόταση της Επιτροπής, της 6ης Οκτωβρίου 2011, για κανονισμό του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κοινωνική αλλαγή και την καινοτομία (CΟΜ(2011)0609), έχοντας υπόψη το Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ισότητα των Φύλων που καλύπτει την περίοδο , το οποίο εγκρίθηκε από το Συμβούλιο τον Μάρτιο του 2011, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής του 2011 για την πρόοδο ως προς την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών το 2010 (SEC(2011)0193), έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής, της 21ης Σεπτεμβρίου 2010, με τίτλο «Στρατηγική για την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών » (CΟΜ(2010)0491), έχοντας υπόψη την πρόταση απόφασης του Συμβουλίου «σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών μελών Μέρος ΙΙ των ολοκληρωμένων κατευθυντήριων γραμμών για την Ευρώπη 2020» (COM(2010)0193), έχοντας υπόψη την οδηγία 2006/123/ΕΚ, της 12ης Δεκεμβρίου 2006, σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά 1, έχοντας υπόψη την οδηγία 2006/54/ΕΚ της 5ης Ιουλίου 2006 για την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης (αναδιατύπωση) 2, έχοντας υπόψη την οδηγία 2004/113/ΕΚ του Συμβουλίου, της 13ης Δεκεμβρίου 2004, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην 1 ΕΕ L 376, , σ ΕΕ L 204, , σ. 23. PR\ doc 3/12 PE v02-00

4 πρόσβαση σε αγαθά και υπηρεσίες και την παροχή αυτών 1, έχοντας υπόψη τη Σύμβαση σχετικά με την εξάλειψη κάθε μορφής διακρίσεων κατά των γυναικών, της 18ης Δεκεμβρίου 1979, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 6ης Μαΐου 2009 σχετικά με την ενεργητική ένταξη των ατόμων που είναι αποκλεισμένα από την αγορά εργασίας 2, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 17ης Ιουνίου 2010 σχετικά με τη διάσταση του φύλου στο πλαίσιο της οικονομικής ύφεσης και της χρηματοπιστωτικής κρίσης 3, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 19ης Οκτωβρίου 2010 σχετικά με τις εργαζόμενες γυναίκες σε επισφαλείς θέσεις απασχόλησης 4, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 8ης Φεβρουαρίου 2011 σχετικά με την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση , έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 8ης Μαρτίου 2011 σχετικά με το πρόσωπο της γυναικείας φτώχειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση 6, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 6ης Ιουλίου 2011 σχετικά με τις γυναίκες και τη διοίκηση των επιχειρήσεων 7, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 13ης Σεπτεμβρίου 2011 σχετικά με τις γυναίκες στις ιθύνουσες θέσεις μικρομεσαίων επιχειρήσεων 8, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 25ης Οκτωβρίου 2011 σχετικά με την κατάσταση των μόνων μητέρων 9, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 13ης Μαρτίου 2011 σχετικά με την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση , έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 24ης Μαΐου 2012 που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή για την εφαρμογή της αρχής της ίσης αμοιβής εργαζόμενων ανδρών και γυναικών για ίση εργασία ή εργασίας ίσης αξίας 11, έχοντας υπόψη το ψήφισμά του της 11ης Σεπτεμβρίου 2012 σχετικά με τις συνθήκες εργασίας των γυναικών στον τομέα των υπηρεσιών 12, 1 ΕΕ L 373, , σ Κείμενα που εγκρίθηκαν, P6_TA(2009) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2010) ΕΕ C 70E, , σ Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2011) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2011) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2011) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2011) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2011) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2012) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2012) Κείμενα που εγκρίθηκαν, P7_TA(2012)0322. PE v /12 PR\ doc

5 έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού του, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων και τις γνωμοδοτήσεις της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων και της Επιτροπής Περιφερειακής Ανάπτυξης (A7-0000/2012), Α. λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει την πιο μεγάλη οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση μετά τη μεγάλη ύφεση της δεκαετίας του 30 και ότι η κρίση αυτή έχει προκαλέσει σημαντική αύξηση του δείκτη ανεργίας στα κράτη μέλη λαμβάνοντας υπόψη ότι η κρίση έχει ιδιαίτερα σοβαρές συνέπειες για τις γυναίκες, οι οποίες πλήττονται άμεσα λόγω της απώλειας της θέσης εργασίας τους ή του προσωρινού της χαρακτήρα και έμμεσα, λόγω των περικοπών στις δημόσιες υπηρεσίες και την κοινωνική πρόνοια, και ότι προέχει, ως εκ τούτου, να ασχοληθούμε με τη διάσταση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στη διαχείριση της κρίσης και στη διαμόρφωση λύσεων για την αντιμετώπισή της Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι, όταν άρχισε η οικονομική κρίση, ο αντίκτυπος ήταν εντονότερος για τους άνδρες σε σχέση με τις γυναίκες και ότι η εξέλιξη της ανεργίας ανδρών και γυναικών καταδεικνύει μια χρονική καθυστέρηση: ενώ οι γυναίκες δεν ήταν τα πρώτα θύματα της κρίσης, σήμερα είναι αυτές που πλήττονται περισσότερο και δριμύτερα από τις συνέπειές της λαμβάνοντας υπόψη ότι για τη φάση αυτή υπάρχει πολύ πιο περιορισμένη τεκμηρίωση και ότι, ως εκ τούτου, υπάρχει η τάση να υποτιμώνται οι συνέπειες που υφίστανται οι γυναίκες Γ. διαπιστώνοντας ότι οι άνεργες γυναίκες συχνά δεν υπολογίζονται στα επίσημα δεδομένα διότι τείνουν να αποσύρονται από την αγορά εργασίας και να απασχολούνται σε μη αμειβόμενη ή άτυπη εργασία Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι περικοπές στις οποίες προχώρησαν οι κυβερνήσεις με την εφαρμογή των προγραμμάτων λιτότητας πλήττουν τον δημόσιο τομέα, όπου η παρουσία των γυναικών είναι μεγαλύτερη περίπου 70% των απασχολούμενων στον τομέα αυτό και ότι οι γυναίκες είναι σήμερα τα κατεξοχήν θύματα των μέτρων λιτότητας Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι συχνά για τις γυναίκες η μείωση του αριθμού θέσεων εργασίας συνοδεύεται κυρίως από αναπροσαρμογή του χρόνου εργασίας και ότι το αποτέλεσμα της ανάκαμψης αναμένεται ότι θα είναι ταχύτερο στον βιομηχανικό τομέα, οδηγώντας σε ταχύτερη ανάκαμψη της ανδρικής απασχόλησης έναντι της γυναικείας λαμβάνοντας υπόψη ότι αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα η γυναικεία απασχόληση να πληγεί με ακόμη μεγαλύτερη δριμύτητα από τα μέτρα εξοικονόμησης που εφαρμόζονται στις δημόσιες υπηρεσίες ΣΤ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τρέχουσες συνέπειες της κρίσης θα έχουν επίσης σημαντικές επιπτώσεις στις γυναίκες σε πιο μακροπρόθεσμη προοπτική λόγω του μη γραμμικού χαρακτήρα της σταδιοδρομίας τους, που συνίσταται σε προσωρινές θέσεις απασχόλησης ή ακόμη και άτυπης απασχόλησης, με χαμηλές αμοιβές, συχνά με την επιβολή καθεστώτος μερικής απασχόλησης, οι οποίες καταλήγουν να παρέχουν δικαίωμα σε πολύ χαμηλές συντάξεις Ζ. λαμβάνοντας υπόψη ότι η γυναικεία απασχόληση πλήττεται από τα στερεότυπα και ότι PR\ doc 5/12 PE v02-00

6 είναι βαθιά ριζωμένη η αντίληψη ότι η ανεργία των ανδρών είναι πιο σοβαρή Η. λαμβάνοντας υπόψη ότι το 23% περίπου των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετώπιζαν τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού το και ότι αυτή η εξαθλίωση του πληθυσμού πλήττει κυρίως τις γυναίκες οι οποίες συχνά έχουν πολλά προβλήματα ταυτόχρονα: μονογονεϊκές οικογένειες οι οποίες στη μεγάλη τους πλειοψηφία έχουν επίκεντρο γυναίκες, δυσκολίες ως προς τη διατήρηση ή την εκ νέου εύρεση εργασίας στο πλαίσιο αυτό, δυσχέρειες στα θέματα της στέγασης και της ανάληψης της ευθύνης εξαρτώμενων προσώπων (παιδιά, γονείς, ασθενείς ή ανάπηροι) Θ. λαμβάνοντας υπόψη ότι παρατηρείται αύξηση της άτυπης και μη αμειβόμενης εργασίας, εθελοντικής ή μη, των γυναικών στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν από την κρίση και ότι, σύμφωνα με μελέτη του ΟΟΣΑ 2, η οικιακή εργασία αντιπροσωπεύει το 33% του ΑΕΠ των κρατών μελών του ΟΟΣΑ Ι. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες ήταν αυτές που επωφελήθηκαν κατά μείζονα λόγο από τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης μεταξύ του 1998 (ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στην ΕΕ: 55,6%) και του 2008 (ποσοστό απασχόλησης των γυναικών στην ΕΕ: 62,8%) 3 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ότι υπήρξε αύξηση της γυναικείας απασχόλησης κατά 12,7% ενώ για τους άνδρες η αύξηση ήταν μόνο 3,18%, αλλά ότι η ανεργία παραμένει κατά τι υψηλότερη για τις γυναίκες το (10,7% για τις γυναίκες έναντι 10,6% για τους άνδρες) ΙΑ. λαμβάνοντας υπόψη ότι, το 2011, ποσοστό 31,6% των γυναικών εργάζονταν σε θέσεις μερικής απασχόλησης έναντι ποσοστού 8,1% για τους άνδρες ΙΒ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γυναίκες που εισέρχονται στον ενεργό βίο διαδραματίζουν κινητήριο ρόλο στην επάνοδο στην ανάκαμψη και ότι εξασφαλίζουν αύξηση του οικογενειακού εισοδήματος, η οποία προκαλεί αύξηση της κατανάλωσης και δίνει ώθηση στην οικονομία 1. υπενθυμίζει ότι η ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών συνιστά έναν από τους θεμελιώδεις στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ότι πρέπει να αποτελεί μία τις αρχές στις οποίες θα εδράζονται οι απαντήσεις στην τρέχουσα οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση 2. υπενθυμίζει ότι το ποσοστό γυναικείας απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφού ανήλθε στο 62,8% το 2008, μετά από σταθερή πρόοδο για διάστημα μεγαλύτερο της δεκαετίας, σημείωσε ελαφρά μείωση μετά την έναρξη της οικονομικής κρίσης, περνώντας στο 62,3% για τη χρονιά του 2011 επιμένει, ως εκ τούτου, ότι απαιτείται να προταθούν βιώσιμες απαντήσεις που θα συνεκτιμούν τη διάσταση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στις πολιτικές για την προστασία της απασχόλησης και την επανεκκίνηση της ανάπτυξης 1 Eurostat, 23% των πολιτών της ΕΕ απειλείται από τον κίνδυνο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού - Έντυπο 9/ OΟΣΑ, Πανόραμα της κοινωνίας 2011, οι κοινωνικοί δείκτες του 3 Eurostat, ποσοστό απασχόλησης των γυναικών, Ευρωπαϊκή Ένωση 27 χωρών. 4 Eurostat, εναρμονισμένο ποσοστό ανεργίας ανδρών και γυναικών, Σεπτέμβριος 2012, Ευρωπαϊκή Ένωση. PE v /12 PR\ doc

7 3. εμμένει στην άποψη ότι, παρά τα συγκρίσιμα ποσοστά όσον αφορά την ανεργία ανδρών και γυναικών, η κρίση είχε διαφορετικές συνέπειες για τα δύο φύλα, με τις γυναίκες να αντιμετωπίζουν επισφαλέστερες συνθήκες απασχόλησης, να υφίστανται σημαντική μείωση των εισοδημάτων τους οφειλόμενη σε παράγοντες όπως η διατήρηση μισθολογικών ανισοτήτων της τάξης του 17% κατά μέσο όρο μεταξύ ανδρών και γυναικών και η συνακόλουθη ανισότητα στα επιδόματα ανεργίας, η ανάπτυξη της επιβαλλόμενης εργασίας μερικής απασχόλησης ή ο πολλαπλασιασμός των θέσεων απασχόλησης προσωρινής ή ορισμένης διάρκειας εις βάρος των σταθερών θέσεων απασχόλησης 4. υπενθυμίζει ότι υπάρχουν πολύ μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεδομένου ότι το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών κυμαίνεται μεταξύ 48,6% και 77,2% και ότι οι αποκλίσεις αυτές επιτάσσουν απαντήσεις ανάλογα με την κάθε κατάσταση χωριστά υπογραμμίζει, εξάλλου, την ανάγκη να υπάρχουν αξιόπιστοι κοινοί δείκτες ώστε να μπορούν να αξιολογούνται οι ανάγκες και να δίνονται οι κατάλληλες απαντήσεις 5. υπενθυμίζει ότι, πριν από την έναρξη της οικονομικής κρίσης, ήταν μεγαλύτερος ο αριθμός των γυναικών που απασχολούνταν σε προσωρινές θέσεις εργασίας ή σε θέσεις μερικής απασχόλησης και ότι η τάση αυτή εντάθηκε με την κρίση 6. υπογραμμίζει ότι οι γυναίκες διαδραμάτισαν καίριο ρόλο στην αντίσταση στην κρίση και ότι, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσιεύσεις, όταν κατέχουν διευθυντικές θέσεις, διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και της απόδοσης των επιχειρήσεων κατά συνέπεια, προκειμένου να ενισχυθεί η κοινωνική συνοχή, προέχει να εξασφαλιστεί η σύμπραξή τους στην εκπόνηση προγραμμάτων ανάκαμψης 7. εμμένει στην άποψη ότι η σημερινή οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση και οι δημοσιονομικές περικοπές που επιφέρει δεν πρέπει να υποθηκεύσουν τα αποτελέσματα που έχουν επιτευχθεί με τις πολιτικές για την προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών ούτε να χρησιμεύουν ως πρόσχημα για να περιοριστούν οι προσπάθειες στο πεδίο αυτό 8. υπενθυμίζει ότι οι περικοπές στους δημόσιους προϋπολογισμούς θα επιτείνουν τις ανισότητες μεταξύ ανδρών και γυναικών και την ανεργία των γυναικών, οι οποίες υπερτερούν στον δημόσιο τομέα και είναι οι κύριες αποδέκτριες των κοινωνικών πολιτικών, πράγμα που θα έχει ως αποτέλεσμα να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο το γυναικείο πρόσωπο της φτώχειας 9. ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να ενσωματώσουν τη σφαιρική διάσταση της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών σε όλες τις πολιτικές τους υπέρ της απασχόλησης, να λάβουν τα ενδεδειγμένα μέτρα για να στηρίξουν την επιστροφή των γυναικών στην εργασία και να εγγράψουν την προσέγγιση αυτή στις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απασχόληση 10. εκφράζει την ικανοποίησή του για την πρόταση οδηγίας σχετικά με μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ ανδρών και γυναικών στις διοικητικές θέσεις επιχειρήσεων 11. ζητεί από τα κράτη μέλη να εφαρμόζουν πολιτικές μαζικής κατάρτισης των εργαζομένων PR\ doc 7/12 PE v02-00

8 για να τους προετοιμάσουν για τις εξελίξεις στις θέσεις εργασίας και για τις νέες θέσεις εργασίας, στο πλαίσιο των οποίων θα συνεκτιμάται η ειδική θέση των γυναικών ζητεί τη συστηματική εφαρμογή προγραμμάτων κατάρτισης στις επιχειρήσεις για να προετοιμαστεί η επαγγελματική μεταστροφή των εργαζομένων, να προταθούν ανατοποθετήσεις κατά περίπτωση και να προβλεφθεί η κατάλληλη εκπαίδευση για όσους αναζητούν εργασία και για τους εργαζομένους χαμηλότερης ειδίκευσης 12. ζητεί από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να προαγάγουν τις πολιτικές και τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης που προορίζονται για τις γυναίκες προκειμένου να αυξηθεί η συμμετοχή τους στους διάφορους τομείς δραστηριότητας, προβλέποντας ειδικά συνοδευτικά μέτρα προκειμένου να μπορούν οι γυναίκες να συνδυάζουν τον σωρευτικό φόρτο που συνεπάγονται η εργασία, η κατάρτιση και η οικογενειακή ζωή υπενθυμίζει τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζει το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο στην επαγγελματική ένταξη μέσω των πολιτικών κατάρτισης και καλεί τα κράτη μέλη και την τοπική αυτοδιοίκηση να κάνουν μεγαλύτερη χρήση του Ταμείου αυτού 13. υπενθυμίζει ότι σε πολλά κράτη μέλη η πρόσβαση των γυναικών (ηλικίας ετών) στην πρώτη απασχόληση με πλήρες ωράριο σημειώνει καθοδική πορεία μετά την έναρξη της κρίσης και ότι, για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση αυτή, πολλές είναι οι γυναίκες που παρατείνουν τις σπουδές τους παρατηρεί ότι, παρά την τάση αυτή και το γεγονός ότι η καλύτερη κατάρτιση κατά κανόνα προστάτευε περισσότερο τις γυναίκες, η αξιοποίηση των τίτλων σπουδών τους εξακολουθεί να υστερεί έναντι των ανδρών 14. καλεί τα κράτη μέλη να προωθήσουν τη γυναικεία επιχειρηματικότητα, ενθαρρύνοντας και υποστηρίζοντας τις γυναίκες που δημιουργούν επιχειρήσεις, διευκολύνοντας την πρόσβαση των γυναικών στη χρηματοδότηση, ιδίως μέσω των μικροπιστώσεων, και προάγοντας την ανάπτυξη γυναικείων δικτύων επιχειρηματικότητας και χορηγίας 15. καλεί τα κράτη μέλη να υποστηρίξουν τη γυναικεία επιχειρηματικότητα στην πράσινη οικονομία που αποτελεί πηγή νέων θέσεων απασχόλησης επισημαίνει ότι οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας μπορούν να δημιουργήσουν προοπτικές απασχόλησης για γυναίκες επιχειρηματίες στις περιοχές όπου η γυναικεία ανεργία είναι ιδιαίτερα υψηλή 16. καλεί τα κράτη μέλη να υποστηρίξουν τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στον τομέα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας όπου κυριαρχεί η αμειβόμενη εργασία των γυναικών 17. επιμένει ότι θα πρέπει να θεσπιστεί μια πολιτική για τα μέσα μαζικής μεταφοράς που θα συνεκτιμά την ισότητα γυναικών και ανδρών ώστε να μπορούν οι γυναίκες να έχουν ενεργότερη συμμετοχή στην αγορά εργασίας και στην αναζήτηση εργασίας, που θα τους παρέχει πραγματική κινητικότητα και θα τους επιτρέπει να συνδυάζουν καλύτερα την οικογενειακή και την επαγγελματική ζωή 18. καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να εγκρίνουν ένα σχέδιο δράσης που θα επιτρέπει την επίτευξη των στόχων που είχαν τεθεί στη Βαρκελώνη με στόχο να βελτιωθούν οι δυνατότητες φύλαξης των παιδιών μέσω της ανάπτυξης βρεφονηπιακών σταθμών σε μεμονωμένες επιχειρήσεις και μεταξύ επιχειρήσεων επιμένει ότι, για να βελτιωθεί ο συνδυασμός επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, είναι σημαντικό να υπάρξουν PE v /12 PR\ doc

9 συλλογικές διαπραγματεύσεις με τους κοινωνικούς εταίρους σε τομεακό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο 19. εμμένει στην άποψη ότι οι αποφάσεις που έλαβαν ορισμένα κράτη μέλη να προχωρήσουν σε περικοπές στους προϋπολογισμούς τους στους τομείς της παιδικής μέριμνας, της σχολικής και εξωσχολικής εκπαίδευσης και της παροχής φροντίδας έχουν άμεσες συνέπειες για τις γυναίκες, που αναλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος των πρόσθετων καθηκόντων που προκαλεί η απόφαση αυτή 20. επισημαίνει ότι η γυναικεία φτώχεια δεν οφείλεται μόνο στην πρόσφατη οικονομική κρίση, αλλά σε διάφορους άλλους παράγοντες: στερεότυπα, αποκλίσεις στις αμοιβές ανδρών και γυναικών, αδυναμία συνδυασμού οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής, μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης των γυναικών και, γενικά, κάθε είδους διακρίσεις λόγω φύλου, οι οποίες πλήττουν κατά κύριο λόγο τις γυναίκες 21. παρατηρεί ότι η οικονομική κρίση ενισχύει την παρενόχληση και τη βία σε όλες τις μορφές της, καθώς και την πορνεία με θύματα τις γυναίκες, κατά παράβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων 22. ζητεί, ελλείψει αξιόπιστων δεδομένων, να αξιολογηθούν οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης στις συνθήκες εργασίας των γυναικών: διακρίσεις στην πρόσληψη, αύξηση του φόρτου εργασίας, πίεση και άγχος στην εργασία, ηθική και ψυχολογική παρενόχληση 23. επαναλαμβάνει το αίτημά του προς το Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων να αναλάβει να παρακολουθεί σε μόνιμη βάση τον αντίκτυπο της οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης στην ισότητα ανδρών και γυναικών, παρακολούθηση που θα αποτελεί πίνακα αποτελεσμάτων για τις πολιτικές, συνοδευόμενη από ετήσια υποβολή έκθεσης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Επιτροπή, με τη βοήθεια ακριβών και αξιόπιστων δεικτών 24. καλεί την Επιτροπή να αναλάβει ηγετικό ρόλο για την άμβλυνση των διαφοροποιημένων ανάλογα με το φύλο επιπτώσεων που έχουν οι πολιτικές λιτότητας στην Ευρώπη και να αξιοποιήσει το ευρωπαϊκό εξάμηνο, τις συστάσεις και τις ειδικές διεργασίες σε κάθε χώρα για να διασφαλίσει ότι θα τεθούν υπό έλεγχο τα αρνητικά αποτελέσματα της λιτότητας στις γυναίκες και την ισότητα των φύλων, με στόχο την εξάλειψή τους 24. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και στην Επιτροπή. PR\ doc 9/12 PE v02-00

10 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Από το 2008 και μετά, η παγκόσμια οικονομία ζει στους ρυθμούς διαδοχικών κρίσεων: χρηματοπιστωτική κρίση, οικονομική κρίση ενώ έχουμε περάσει πλέον στην κοινωνική κρίση. Ο τελευταίος αυτός παράγοντας υποτιμήθηκε από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, οι οποίες αρχικά έλαβαν μέτρα αναθέρμανσης της οικονομίας για να προχωρήσουν, στη συνέχεια, σε προγράμματα δημοσιονομικής εξυγίανσης προκειμένου να βάλουν τέλος στη δίνη των δημόσιων ελλειμμάτων και να συμμορφωθούν προς τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Η εξυγίανση των προϋπολογισμών των κρατών μελών συγκάλυψε σε μεγάλο βαθμό την κοινωνική κρίση, η οποία τροφοδοτήθηκε από τις επάλληλες οικονομικές κρίσεις και πλήττει ιδιαίτερα τις γυναίκες. Το 2008, όταν άρχισε η οικονομική κρίση, ο άμεσος αντίκτυπος ήταν εντονότερος στην εργασία των ανδρών σε σχέση με τις γυναίκες. Ενώ λοιπόν οι γυναίκες δεν ήταν τα πρώτα θύματα της κρίσης, ωστόσο από το 2009 και μετά υπήρξε μεγάλη αύξηση του αριθμού τους μεταξύ των θυμάτων. Θα πρέπει, εντούτοις, να επισημάνουμε τις διαφορές ανάλογα με το κράτος μέλος και τους τομείς δραστηριότητας όσον αφορά τους άνδρες, οι απώλειες θέσεων εργασίας αφορούσαν τον βιομηχανικό τομέα ο οποίος αντέδρασε πιο άμεσα στην κρίση οι γυναίκες που δραστηριοποιούνται κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών επλήγησαν σε μεταγενέστερη φάση. Οι νέες γυναίκες επίσης, που διαθέτουν καλύτερη κατάρτιση, παρέμειναν για μεγαλύτερο διάστημα προστατευμένες από την κρίση, μολονότι οι τίτλοι σπουδών τους δεν έτυχαν της ίδιας αναγνώρισης, με αποτέλεσμα να επηρεαστεί ο μισθός τους. Οι Ευρωπαίες πλήττονται από μια σιωπηρή κρίση. Οι συνέπειες της κρίσης ήρθαν με πιο αργό ρυθμό και ήταν λιγότερο βίαιες απ ό, τι για τους άνδρες, αλλά πλέον έχουν παγιωθεί. Ωστόσο, η εργασία των ανδρών θα ανακάμψει ταχύτερα ενώ τα μέτρα εξοικονόμησης που εφαρμόζονται στις δημόσιες υπηρεσίες θα έχουν μονιμότερες συνέπειες στην εργασία των γυναικών. Ακόμη πιο βαθιά ριζωμένη είναι η αντίληψη ότι η ανεργία των ανδρών είναι πιο σοβαρή από αυτή των γυναικών. Οι διάφορες πτυχές της προβληματικής αυτής έχουν ήδη εξετασθεί λεπτομερώς σε αρκετές εκθέσεις της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών και Ισότητας των Φύλων από την αρχή της έβδομης κοινοβουλευτικής περιόδου. Οι πολιτικές δημοσιονομικής λιτότητας: διπλή τιμωρία για τις γυναίκες Ενώ πλήττονταν ήδη πριν από την κρίση περισσότερο σε σχέση με τους άνδρες από την ανεργία, την επισφαλή απασχόληση και τους χαμηλούς μισθούς, οι γυναίκες υφίστανται πλέον την επίδραση των μέτρων που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις για να περιορίσουν τα δημόσια ελλείμματα με αποτέλεσμα να καθίστανται παράγοντας προσαρμογής στην κρίση. Οι γυναίκες που εργάζονται στον δημόσιο τομέα, όπου αποτελούν περίπου το 70% των υπαλλήλων κατά μέσο όρο, είναι τα κατεξοχήν θύματα των δημοσιονομικών περικοπών που αποφάσισαν οι κυβερνήσεις των κρατών μελών. Η μείωση του αριθμού των ατόμων που PE v /12 PR\ doc

11 εργάζονται στον δημόσιο τομέα φτάνει το 25% σε ορισμένα κράτη μέλη 1. Επιπλέον, στον δημόσιο τομέα υπήρξε μείωση ή πάγωμα των μισθών και σε πολλές περιπτώσεις οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου δεν ανανεώθηκαν. Μια άλλη αρνητική συνέπεια, τα μέτρα μείωσης των οικογενειακών επιδομάτων, της άδειας μητρότητας, των επιδομάτων για τις μονογονεϊκές οικογένειες, επέτειναν τον κίνδυνο της φτώχειας για τις γυναίκες και ενίσχυσαν τον βαθμό εξάρτησής τους από άλλα μέλη της οικογένειας. Για όσες διατηρούν την εργασία τους, συχνά αυτή απαιτεί λιγότερα προσόντα από όσα διαθέτουν και από τους τίτλους σπουδών τους και το τίμημα της παραμονής στην εργασία είναι ο κίνδυνος υποβάθμισης των προσόντων τους. Επιπλέον, οι προτεινόμενες θέσεις εργασίας είναι συχνότερα συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή εργασίας μερικής απασχόλησης και όχι συμβάσεις αορίστου χρόνου. Το 2011, ποσοστό 31,6% των γυναικών απασχολούνταν σε θέσεις μερικής απασχόλησης. Το φαινόμενο έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις που η Επιτροπή δεν μιλά πλέον για εργασία μερικής απασχόλησης αλλά για ανεργία μερικής απασχόλησης 2. Στην προσπάθειά τους να αποφύγουν την ανεργία, οι νέες γυναίκες παραμένουν για μακρύτερο χρονικό διάστημα στους κύκλους σπουδών ή παρατείνουν τις περιόδους άσκησης για να καθυστερήσουν την είσοδό τους στην αγορά εργασίας ή εγκαταλείπουν ακόμη και την αναζήτηση απασχόλησης. Οι γυναίκες που διατηρούν την εργασία τους καλούνται να αντιμετωπίσουν το θέμα του συνδυασμού επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής, αναγκάζονται να συσσωρεύουν εκτός από την εργασία τους και τα οικιακά καθήκοντα τα οποία επωμίζονται κατά μείζον μέρος, ενώ συχνά αναλαμβάνουν και την υποστήριξη των εξαρτώμενων ατόμων (παιδιά, γονείς, ασθενείς ή άτομα με αναπηρία). Οι διάφορες περικοπές στις κοινωνικές παροχές και οι μειώσεις των προϋπολογισμών για τις κοινωνικές υποδομές, την εκπαίδευση, τη φύλαξη των παιδιών, την υγεία και τη φροντίδα εξαρτώμενων ατόμων έχουν ως αποτέλεσμα τη μετακύλιση της ευθύνης αυτής στα νοικοκυριά, συχνότατα στις γυναίκες, με αποτέλεσμα να τις αναγκάζουν να εγκαταλείπουν ή να περιορίζουν την αμειβόμενη εργασία τους προκειμένου να αναλάβουν υπηρεσίες που δεν παρέχονται πλέον από το κράτος ή στις οποίες δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά. Η άτυπη εργασία χρησιμεύει ως καταφύγιο για ορισμένες γυναίκες, είτε γιατί δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπίσουν το άχθος των διαφόρων αυτών καθηκόντων είτε γιατί η αμοιβή της εργασίας στην οποία απασχολούνται έχει πάψει να αρκεί για να καλύψουν τις φορολογικές αυξήσεις και τη μείωση των κοινωνικών παροχών. Προτιμούν λοιπόν να εγκαταλείψουν την αγορά εργασίας και να περάσουν στην άτυπη οικονομία. Ο συνδυασμός των διαφόρων αυτών παραγόντων συμβάλλει στη διαιώνιση των ανισοτήτων λόγω φύλου. 1 Διεθνές Γραφείο Εργασίας, Έκθεση σχετικά με τις παγκόσμιες τάσεις της απασχόλησης, 2012, σ Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έκθεση σχετικά με την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση PR\ doc 11/12 PE v02-00

12 Συστάσεις για την έξοδο από την κρίση Είναι απαραίτητο να ενταχθεί η προοπτική της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών στις απαντήσεις που θα δώσουν οι δημόσιες αρχές στην κρίση. Ένας από τους μοχλούς δράσης περνά από την εκπαίδευση και την κατάρτιση, τόσο την αρχική όσο και τη διά βίου, προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα προσαρμογής στις εξελίξεις της αγοράς εργασίας. Οι προοπτικές απασχόλησης για τα επόμενα χρόνια καταδεικνύουν ότι 15% των θέσεων με λιγότερα προσόντα πρόκειται να εκλείψουν ενώ για το 15% των νέων θέσεων που θα δημιουργηθούν θα απαιτούνται υψηλά προσόντα 1. Κατά συνέπεια, όλες οι πολιτικές κατάρτισης θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο επανασχεδιασμού στο πλαίσιο του οποίου θα συνεκτιμάται η ειδική θέση των γυναικών. Με την προοπτική αυτή θα πρέπει να υπάρξει κινητοποίηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, όπως και όλων των άλλων ευρωπαϊκών προγραμμάτων, ώστε, μέσω της επαγγελματικής ένταξης, να καταστεί εφικτή μια μεγαλύτερη κοινωνική ένταξη. Θα πρέπει να τονισθεί πόσο αρνητικές συνέπειες είχαν οι δημοσιονομικές περικοπές στον συνδυασμό επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, οι οποίες πλήττουν περισσότερο τους μόνους γονείς, κατά κανόνα τις γυναίκες. Στην παραμονή των γυναικών στην απασχόληση θα συμβάλει η βελτίωση των δυνατοτήτων φύλαξης των παιδιών μέσω της ανάπτυξης βρεφονηπιακών σταθμών σε μεμονωμένες επιχειρήσεις και μεταξύ επιχειρήσεων. Τούτο μπορεί να επιτευχθεί κυρίως μέσα από συλλογικές διαπραγματεύσεις με τους κοινωνικούς εταίρους. Η κρίση αποτέλεσε παράγοντα επιδείνωσης των βιαιοπραγιών εις βάρος των γυναικών (παρενόχληση, βία στην εργασία και συζυγική βία). Οι δημοσιονομικές περικοπές δεν πρέπει να υπονομεύουν τη χρηματοδότηση προγραμμάτων και ενώσεων που αγωνίζονται κατά της βίας αυτού του είδους. Θα πρέπει να υπογραμμιστεί πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της γυναίκας για την έξοδο από την κρίση και ότι, ως προς το θέμα αυτό, οι προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με την ισορροπία μεταξύ ανδρών και γυναικών στις θέσεις λήψης αποφάσεων κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Πέρα απ αυτό, θα πρέπει να ληφθεί ένα σύνολο μέτρων ώστε να επιτευχθεί πρόοδος όσον αφορά τη θέση των γυναικών στην κοινωνία, ώστε να συμπράττουν με πιο εποικοδομητικό τρόπο στη λήψη πολιτικών και οικονομικών αποφάσεων. Τέλος, η Επιτροπή καλείται να διαδραματίσει καίριο ρόλο για να διασφαλίσει ότι οι πολιτικές απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και οι οικονομικές πολιτικές θα συνεκτιμούν τους στόχους και τις δεσμεύσεις για ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Θα πρέπει επίσης να αξιοποιήσει τα προγράμματα ανάκαμψης για να ενισχύσει τα δικαιώματα των γυναικών και να συμπεριλάβει τη διάσταση της ισότητας των φύλων σε όλες τις πτυχές του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 26ης Οκτωβρίου 2011 σχετικά με την Ατζέντα για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας, P7_TA(2011)0466. PE v /12 PR\ doc