Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Μουσικών Σπουδών Ενορχήστρωση Ι Μαρωνίδης ηµήτρης. Ενορχήστρωση Ι Μάθηµα 9ο + 10o

Transcript

1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Μουσικών Σπουδών Ενορχήστρωση Ι Μαρωνίδης ηµήτρης Ενορχήστρωση Ι Μάθηµα 9ο + 10o

2 Ανακεφαλαίωση Συνοπτικοί κανόνες για την κλασσική ενορχήστρωση

3 Ρόλος των ομάδων οργάνων της ορχήστρας 1. Εγχορδά Κύρια οικογένεια II. Ξύλινα Σταδιακή ανεξαρτητοποίηση - Αρμονίες (κρατημένες νότες), διπλασιασμοί γραμμών, σολιστικά τμήματα. ορχηστρικός όγκος. ΙΙΙ. Χάλκινα + Κρουστά Πολυ μικρότερη -αναλογικά- συμμετοχή. Όγκος στα forte, επαναλαμβανόμενες νότες,

4 Έγχορδα

5 Έγχορδα English Italian German French Violin Viola Cello Contrabass Violino Viola Violoncello Contrabasso Violine / Geige Bratsche Violoncell Kontrabass Violon Alto Violoncelle Contre Basse Σταδιακή αυτονόµηση των Vln II και των CB Σταδιακά περισσότερα pizzicati. Pizz σε όλα τα έγχορδα μόνο οταν είναι unisino. Σε συγχορδιακή υφή αν μπεί pizz είναι καλό να ακούγεται και σε άλλη ομάδα η συνήχηση Σπάμε τις συγχορδίες σε μικρά μοτίβα που παίζονται ευκολότερα

6 Ξύλινα

7 Flute Oboe Clarinet Bassoon Ξύλινα Πνευστά English Italian German French Flauto Oboe Clarinetto Fagotto Flöte Hoboe Klarinette Fagott Flûte Hautbois Clarinette Basson Βασικές λειτουργίες Διπλασιασμός Μελωδικών γραμμών (π.χ. Βιολιά) Κρατημένες νότες από την αρμονία Ενίσχυση τμημάτων των γραμμών Σταδιακά ανεξάρτητα τμήματα α solo Σημείωση: Σε κάποια έργα υπάρχει συμμετοχή άλλων ξυλίνων όπως π.χ. Corno di basseto, Contrafagotto. Οι εμφανίσεις αυτές είναι περιστασιακές και εξυπηρετούσαν συνήθως κάποιο περιγραφικό σκοπό.

8 Φλάουτο Στην κλασσική ορχήστρα δεν χρησιμοποιείται η τρίτη οκτάβα Καλή ηχοχρωματική μίξη με το Cl και το Fg. Κακό balance σε οκτάβες με το Ob (εκτός κι αν υπαρχουν κι άλλα όργανα στο ίδιο ύψος είτε του Fl είτε του Ob είτε ακόμη και ανάμεσα τους) Στο ίδιο ύψος μπορεί να είναι με οτιδήποτε Στην χαμηλή του περιοχή είναι πολύ ασθενές και δεν ακούγεται εκτός κι αν παίζει διαφορετικά πράγματα από τους άλλους και η δυναμική είναι σχετικά χαμηλή

9 Όμποε Στην κλασσική ορχήστρα να αποφεύγεται το sib και η πολύ ψηλή περιοχή. Καλή ηχοχρωματική μίξη με το Fg. (όμοιος τρόπος παραγωγής ήχου - διπλό καλάμι) Κακό balance σε οκτάβες με το Fl ακόμα και με το Cl (εκτός κι αν υπαρχουν κι άλλα όργανα στο ίδιο ύψος είτε του Fl είτε του Ob είτε ακόμη και ανάμεσα τους) Στο ίδιο ύψος μπορεί να είναι με οτιδήποτε

10 Κλαρινέτο Στην κλασσική ορχήστρα με προσοχή οι ακραίες περιοχές Προσοχή στους διπλασιασμούς σε οκτάβα με το Ob. Συχνά σε οκτάβες με τα Fl.

11 Φαγκότο Στην κλασσική ορχήστρα να αποφεύγεται η πολύ ψηλή περιοχή Εκπληκτική ηχοχρωματική μίξη με όλα τα όργανα! Πολύ δύσκολο το pianissimo στην χαμηλή περιοχή Παίζει συνήθως μέρος Vla ή Vlc. Διπλασιάζει τα πάντα και παίζει συχνά σε οκτάβα [κάτω] από τα βιολιά. Πολύ μεγάλη ομοιότητα με τα Κόρνα ειδικά σε συγχορδιακή γραφή.

12 Διανομή Φωνών στα Ξύλινα 1. Διαδοχική σειρά κατ ύψος

13 Διανομή Φωνών στα Ξύλινα ΙΙ. Διασταύρωση Φωνών (Mozart)

14 Διανομή Φωνών στα Ξύλινα III. Interlock - Kλείδωμα φωνών

15 Διανομή Φωνών στα Ξύλινα IV. Επικάλυψη

16 Διανομή Φωνών στα Ξύλινα ΠΡΟΣΟΧΗ 1. Περιοχές οργάνων (balance) 2. Κλειστές θέσεις (θολά) 3. Αποστάσεις φωνών (ομοιογένεια) 4. Διπλασιασμοί φθόγγων (τονική ισορροπία)

17 Διπλασιασμοί Φωνών στα Ξύλινα Γενικά Διπλασιάζουμε έυκολα σε οκτάβα τα όμοια ηχοχρώματα Fl - Cl και Ob - Fg. Fg με όλα Ob - Cl όχι πολύ ικανοποιητικό 2 Οκτάβες Όλα Με την υποστήριξη των εγχόρδων γίνεται μεγαλύτερη ηχοχρωματική μίξη και εξομαλύνονται όλοι οι διπλασιαμοί Το κόρνο έχει ηχοχρωματική συγγένεια με τα Ξύλινα και είναι πολύ καλός σύνδεσμος μεταξύ των όμάδων αυτών

18 Χάλκινα

19 Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Μουσικών Σπουδών Ενορχήστρωση Ι Μαρωνίδης ηµήτρης Χάλκινα Πνευστά English Italian German French Trumpet English Horn Tromba Corno Trompete Horn Trompette Cor Φυσικά Κόρνα µόνο νότες της αρµονικής στήλης Πολλά κόρνα ανάλογα µε τις τονικότητες Γράφουµε µόνο αυτές τις νότες, ηχούν άλλες Οχι αλλαγή οργάνου στο ίδιο µέρος έργου. Τα δύο κόρνα µπορούν να είναι διαφορετικά εν χρησιµοποιούνται κλειδιά (µόνο ντο -στήλη)

20 Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Μουσικών Σπουδών Ενορχήστρωση Ι Μαρωνίδης ηµήτρης Τροµπέτες µόνο νότες της αρµονικής στήλης Χαµηλά µέχρι το Σόλ (2 βοηθητικές κλειδι σόλ) Γράφουµε µόνο αυτές τις νότες, ηχούν άλλες Σχεδόν πάντα µαζί µε τύµπανα σε δυνατά µέρη Κρατηµένες νότες Φανφάρες Προεξέχουν σε σχέση µε τα κορνά, προσοχή στο balance εν χρησιµοποιούµε κλειδιά.

21 Κρουστά

22 Τύμπανα Σταδιακά προστιθενται νέα όργανα (Gran Cassa, Τρίγωνο κτλ) Έκταση χαμηλού τύμπανου Έκταση ψηλού τύμπανου Κούρδισμα σε 5ες, μόνο δύο τύμπανα. Όχι αλλαγή κουρδίσματος μέσα στο ίδιο μέρος. Σχεδόν πάντα μαζί με τρομπέτες. Υπογραμμίζουν τα ρυθμικά σχήματα Δίνουν τεράστιο όγκο Γράφουμε χωρίς οπλισμό αλλά προσδιορίζουμε το κούρδισμα στην αρχή του έργου/μέρους

23 Haydn Μίξη ηχοχρωμάτων - αίσηση της ορχήστρας ως ένα όργανο. Ενορχηστρωτική διαφοροποίηση μεταξύ των αργών και γρήγορων τμημάτων Διαφορετικό όγκος ορχήστρας ανάλογα με την δυναμική Έξοδοί των μελωδικών γραμμών των οργάνων μόνο σε ισχυρά μέρη του μέτρου. Έγχορδά παίζουν σχεδόν συνέχεια. Χάλκινα στα δυνατά τμήματα

24 Mozart Ανάθεση μελωδικών γραμμών και στην ομάδα των ξύλινων. Συγκοπές ΝΑΙ - Αντιχρονισμοί ΟΧΙ. Pizzicato σχεδόν ποτέ. Σε πολλαπλές αντιστίξεις όλα τα έγχορδα ανεξάρτητα. Ηχοχρωματικοί σύνδεσμοί μεταξύ διαφορετικών τμημάτων Cb - Vlc μαζί. Κύρια τεχνική διανομής φθόγγων στα πνευστά = Διασταύρωση

25 Συχνά 3 οκτάβες (Fl - Ob - Cl) Beethoven Ανεξάρτητα κοντραμπάσσα (κυρίως όμως μαζί με τα Vlc ακόμα) 3 Κόρνα τα οποία γράφονται σε δύο πεντάγραμμα. Cor 1 και Cor 2 σε ένα πεντάγραμμο στην τονικότητα του έργου. Cor 3 σε άλλο πεντάγραμμο στην in ΙΙΙ στις ελλάσονες τονικότητες. Ο ρόλος των Vln II δεν είναι πια βοηθητικός των Vln I αλλά περισσότερο ανεξάρτητος και κυρίως συνοδευτικός Μπορούν να υπάρχουν 2 επίπεδα συνοδείας (έγχορδα - ξύλινα) Κύρια τεχνική διανομής φθόγγων στα πνευστά = Υπέρθεση

26 Διεύρυνση της ορχήστρας στον Beethoven Η ιδιοσυγκρασία της μουσικής του Beethoven σε συνδυασμό με την παρουσίαση των νέων έργων σε μεγάλες αίθουσες συναυλιών οδήγησε στην αύξηση των μελών της ορχήστρας 3η Συμφωνία: Τρία κόρνα 9η Συμφωνία: Τέσσερα Κόρνα 5η Συμφωνία: Τρία τρομπόνια και κόντραφαγκότο Εισαγωή Έγκμοντ: Πίκολο Τελευταίο μέρος 9ης: Πίκολο, κόντραφαγκότο, 4 Κόρνα, 3 Τρομπόνια, Τρίγωνο, piatti και grand cassa (Σημειώσεις Άλκη Μπαλτά )

27 Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Μουσικών Σπουδών Ενορχήστρωση Ι Μαρωνίδης ηµήτρης Τελική Ασκήση Να ενορχήστρωθεί για κλασσικη ορχήστρα σε στύλ Beethoven το πρώτο µέρος από την σονάτα opus 2 Nr 1 (µέτρα 1-48)

28 Γενικές Οδηγίες εν αλλοιώνουµε τον χαρακτήρα του έργου εν αλλάζουµε τις καταστάσεις των συγχορδιών Επιτρέπονται οι διπλασιασµοί και σε 8va. Pedal = Κρατηµένες νότες στην ορχήστρα Γεµίζουµε τα κενά είδικά σε δυνατά µέρη Μεγάλα διαστήµατα στις χαµηλές συχνότητες Ορχηστρική γραφή (όχι πιανιστική) ιαχωρισµός επιπέδων

29 Βαθµολογική Βαρύτητα Ασκήσεων Name Mozart La Stravinsky Intro Beethoven string orch Apotheose Sonatina classic orch Jupiter Presentation Beethoven 3 Presentation Final Beethoven Total Weight 5% 10% 10% 15% 20% 10% 10% 20% 100%

30 Αριστοτέλειο Πανεπιστήµιο Θεσσαλονίκης Τµήµα Μουσικών Σπουδών Ενορχήστρωση Ι Μαρωνίδης ηµήτρης