4 ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ:

Transcript

1 4 ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΕΔΙΟ: Με ποιους τρόπους συμβάλει ο βιοκλιματικός σχεδιασμός των κτιρίων, στην βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ανθρώπων. Ομάδα Εργασίας : Αλεξόπουλος Πέτρος, Δημαρά Κατερίνα, Καλεμάκη Στέλλα ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ: Για να μελετήσουμε το θέμα μας διεξοδικά, επιλέξαμε έναν εναλλακτικό τρόπο παρεμφερή με την μέθοδο της μαιευτικής: Ιστορική αναδρομή Η Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική δεν είναι κάτι νέο: η Ενεργειακή Απόδοση ήταν ανέκαθεν ζήτημα αιχμής, με πιο χαρακτηριστική ίσως αναφορά εκείνη του Ηλιακού Σπιτιού του Σωκράτη (470 π.χ.), με οδηγίες Βιοκλιματικού Σχεδιασμού. Σε κάθε γωνιά της γης οι στρατηγικές και οι μέθοδοι διαφέρουν. Όμως η προσαρμογή στο κλίμα και η εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας είναι τα κοινά χαρακτηριστικά.στην σύγχρονη δόμηση το κόστος και η ποσότητα επικράτησαν έναντι της αξίας και της ποιότητας. Παράγοντες όπως ο προσανατολισμός, η μορφολογία του εδάφους, το κλίμα, οι σχέσεις δομημένου και φυσικού περιβάλλοντος παραμερίστηκαν και συχνά εξαιρέθηκαν. Στην Ελλάδα οι αμφισβητούμενες πρακτικές δόμησης και η ελλιπής εφαρμογή της νομοθεσίας οδήγησαν στην απουσία ουσιαστικών κατευθύνσεων για καλύτερη ποιότητα ζωής και ορθολογική χρήση ενέργειας. Ο στόχος της Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής - εξοικονόμηση ενέργειας από τα πρώτα κιόλας στάδια του σχεδιασμού - αφορά μόνο στην επιθυμία του πελάτη και στις γνώσεις του Αρχιτέκτονα, με δεδομένη μάλιστα την περιβαλλοντική ευαισθησία και των δύο πλευρών. Σε συνδυασμό με την εφαρμογή αρχών Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής, ώστε εκτός από την μείωση της κατανάλωσης να βελτιωθεί και η ποιότητα ζωής, το δομημένο περιβάλλον, αυτός ο σπουδαίος οικονομικός και φυσικός πόρος, θα μπορούσε να αναβαθμιστεί σημαντικά. Ο Βιοκλιματικός Σχεδιασμός και οι

2 φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες δόμησης γίνονται συχνά θέματα συζήτησης, παρά τις παρανοήσεις και τις ομιχλώδεις απόψεις για το τι πραγματικά είναι και - δεδομένης της κρίσης - το πόσο πραγματικά κοστίζει. Ενέργεια και Αειφορία. Τι ενέργεια παρέχεται από περιβαλλοντικές πηγές ; Ο Ήλιος είναι η σημαντικότερη πηγή ενέργειας. Κατά μία έννοια είναι και η αιτία ύπαρξης όλων των άλλων μορφών ενέργειας, αφού λόγω του Ήλιου κινούνται οι Ωκεανοί, δημιουργούνται άνεμοι και διαμορφώνονται οι τοπικές κλιματικές συνθήκες. Ακόμα, χωρίς τον Ήλιο δεν θα υπήρχαν τα φυτά που αποτέλεσαν την πρώτη ύλη για την δημιουργία των ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, άνθρακας) πάνω στα οποία βασίζεται σήμερα το σύνολο σχεδόν της παραγωγής ενέργειας. Αλλά και σαν ποσοστό, η Ηλιακή ενέργεια αποτελεί το 99.98%, ενώ όλες οι άλλες μορφές ενέργειας μαζί (Αιολική, Γεωθερμία κτλ.) το υπόλοιπο 0,02% της συνολικής ενέργειας που παρέχεται από το περιβάλλον. Πώς και κατά πόσο μπορούμε να την εκμεταλλευτούμε ; Ο ήλιος παρέχει τεράστια ποσά ενέργειας με διάφορες μορφές ακτινοβολίας. Εάν ήταν δυνατόν να εκμεταλλευτούμε πλήρως την Ηλιακή ενέργεια, θα υπήρχε πλήρης επάρκεια κανένα θέμα εξοικονόμησης ή εύρεσης νέων πηγών ενέργειας. Σήμερα οι αποδόσεις των ενεργειακών συστημάτων (ηλιακοί συλλέκτες κτλ.) βελτιώνονται διαρκώς, αλλά σε καμία περίπτωση δεν αρκούν για να καλύψουν την ζήτηση, που συνεχώς αυξάνεται. Το ίδιο συμβαίνει και με τις διατάξεις εκμετάλλευσης των υπόλοιπων μορφών ενέργειας (ανεμογεννήτριες, γεννήτριες κυμάτων). Επομένως η βέλτιστη αξιοποίηση της αφειδώς παρεχόμενης ενέργειας από περιβαλλοντικές πηγές είναι μονόδρομος, σε συνδυασμό με την εξοικονόμηση που προτείνει ο Βιοκλιματικός Σχεδιασμός και η Αειφορική διαχείριση γενικότερα.

3 Τι σημαίνει Αειφορία και τι σχέση έχει με τον Βιοκλιματικό Σχεδιασμό ; Η λέξη παράγεται από τις λέξεις αεί (=για πάντα) και φέρω (= έχω) : σε ελεύθερη απόδοση έχω και θα έχω για πάντα. Αφορά στην διαθεσιμότητα των περιβαλλοντικών πόρων και την ορθολογική χρήση τους. Χρησιμοποιείται για να περιγράψει δράσεις, ενέργειες ή στρατηγικές που λαμβάνουν υπόψη τις συνέπειες στους φυσικούς αλλά και ανθρώπινους πόρους. Η φιλοσοφία συνοψίζεται στη φράση δεν κληρονομήσαμε από τους γονείς μας - δανειστήκαμε από τα παιδιά μας. Η Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική εντάσσεται σαφώς μέσα στα πλαίσια μιας γενικότερης ορθολογικής και αειφορικής διαχείρισης σημαντικών φυσικών και ανθρώπινων πόρων (γη, υγεία). Ποια είναι τα οφέλη και το κόστος της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής και των παθητικών συστημάτων; Τα οφέλη του βιοκλιματικού και γενικότερα, του ενεργειακού σχεδιασμού κτιρίων είναι πολλαπλά, όπως: ενεργειακά (εξοικονόμηση ενέργειας και θερμική/οπτική άνεση), οικονομικά (μείωση καυσίμων και κόστους ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων θέρμανσης-ψύξης-αερισμούφωτισμού), περιβαλλοντικά (μείωση ρύπων, περιορισμός φαινομένου του θερμοκηπίου), κοινωνικά (βελτίωση της ποιότητας ζωής). Η μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια προκύπτει από το σωστό και ορθολογικό σχεδιασμό, όσον αφορά στη χωροθέτηση και τον προσανατολισμό του κτιρίου, το μέγεθος, τον προσανατολισμό και τη θέση των ανοιγμάτων, την προστασία του κελύφους (θερμομόνωση, ανεμοπροστασία, ηλιοπροστασία), αλλά και από τη σωστή λειτουργία των συστημάτων. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εξασφάλιση επαρκούς ηλιοπροστασίας (σκίασης) και φυσικού αερισμού το καλοκαίρι. Προτιμότερα είναι τα συστήματα που είναι απλά στην κατασκευή και στη λειτουργία τους και που συνδυάζουν θερμικά οφέλη καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Η εξοικονόμηση ενέργειας με το βιοκλιματικό σχεδιασμό ποικίλει ανάλογα με τον τύπο του κτιρίου, το κλίμα της περιοχής και από τις επί μέρους τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται. Σε κατοικίες της Ελλάδας έχει καταγραφεί εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του 15-40% για θέρμανση και ολική κάλυψη των αναγκών ψύξης των κτιρίων σε σχέση με συμβατικά κτίρια καλής κατασκευής της ίδιας ηλικίας. Σε σχέση με παλαιότερα κτίρια, η εξοικονόμηση ενέργειας είναι πολύ μεγαλύτερη.

4 Η εφαρμογή του βιοκλιματικού σχεδιασμού σε νέα κτίρια δεν αυξάνει το κατασκευαστικό κόστος, εφ' όσον εφαρμόζονται απλά συστήματα και τεχνολογίες. Κατά την εφαρμογή ειδικών τεχνολογιών μια αύξηση του κατασκευαστικού κόστους ενός κτιρίου κατά 10-15% θεωρείται λογική. Για επεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίρια υπάρχει πάντα επί πλέον κόστος, μέρος του οποίου όμως μπορεί να ενταχθεί στο συνολικό κόστος ανακαίνισης ή ανακατασκευής ενός κτιρίου. Τι είδους ποιότητα ζωής εξασφαλίζει ο Βιοκλιματικός Σχεδιασμός; Η ποιότητα ζωής στην οποία αναφερόμαστε δεν έχει σχέση με επάρκεια αγαθών, ευμάρεια ή οικονομικά μεγέθη. Είναι πολύ σημαντικότερη, γιατί αφορά στην δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών λειτουργίας του ανθρώπινου σώματος. Νιώθουμε ευεξία όταν στο άμεσο περιβάλλον μας αναγνωρίζουμε αυτές τις συνθήκες. Η φυσιολογία μας αναζητά συγκεκριμένο εύρος θερμοκρασιών, υγρασίας, αερισμού, φωτισμού κτλ. για να λειτουργήσουμε ομαλά. Αυτές ακριβώς τις απαιτήσεις έρχεται να καλύψει ο Βιοκλιματικός Σχεδιασμός, στοχεύοντας εξίσου στην μείωση της κατανάλωσης ενέργειας αλλά και στην αναβάθμιση του άμεσου - και κατ επέκταση του ευρύτερου - περιβάλλοντός μας.

5 Υπάρχουν εγγυήσεις για την ποιότητα ζωής ; Η Βιοκλιματική Αρχιτεκτονική βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα για να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες περιβάλλοντος. Αν και η ποιότητα ζωής συνολικά δεν μπορεί να εκφραστεί ως αριθμός, ορισμένα από τα χαρακτηριστικά που αφορούν περιβαλλοντικές παραμέτρους μπορούν να καταγραφούν. Έτσι είναι δυνατές συγκρίσεις οι οποίες αφορούν σε επιλεγμένα χαρακτηριστικά της κατασκευής και τον τρόπο που αυτά διαμορφώνουν το περιβάλλον. Ο υπό μελέτη χώρος ή κτίριο πρέπει να ληφθεί διαδοχικά μια φορά ως συμβατική και τουλάχιστον ακόμα μια ως κατασκευή Βιοκλιματικής Αρχιτεκτονικής, για να είναι δυνατή οποιαδήποτε σύγκριση. Επειδή στην πράξη δεν υπάρχει δυνατότητα να κατασκευαστεί δυο φορές το ίδιο κτίριο, η λύση που παρέχει η σύγχρονη τεχνολογία είναι οι διενέργειες προσομειώσεων (simulation). Σε αυτήν την διαδικασία, τρισδιάστατα

6 μοντέλα των κατασκευών προσομοιώνονται σε ελεγχόμενο περιβάλλον, ώστε να προκύψουν τα αποτελέσματα που θα εξηγήσουν τυχόν διαφορετικές συμπεριφορές. Αυτά τα στοιχεία χρησιμοποιούνται κατόπιν στην Βιοκλιματικό σχεδιασμό προκειμένου αφενός να βελτιστοποιηθεί η ενεργειακή συμπεριφορά και αφετέρου να ικανοποιηθούν οι περιβαλλοντικές συνθήκες. Η σημασία της εξασφάλισης ποιότητας είναι τόσο μεγάλη, ώστε τα περιβαλλοντικά στοιχεία εισάγονται ως προαπαιτούμενα - δηλαδή είναι απαραίτητο να ικανοποιηθούν προκειμένου να αναπτυχθούν εναλλακτικές λύσεις εξοικονόμησης ενέργειας.