9317/17 ΚΑΛ/ακι/ΜΙΠ 1 D 2A

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 19 Μαΐου 2017 (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2016/0190 (CNS) 9317/17 JUSTCIV 113 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Προεδρία αριθ. προηγ. εγγρ.: WK 5263/17 Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: 10767/16 Θέμα: Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Πρόταση κανονισμού του Συμβουλίου για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας, και για τη διεθνή απαγωγή παιδιών (αναδιατύπωση) - Συζήτηση προσανατολισμού 1. Με την επιστολή της 30ής Ιουνίου 2016, η Επιτροπή διαβίβασε στο Συμβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρόταση για κανονισμό του Συμβουλίου για τη διεθνή δικαιοδοσία, την αναγνώριση και την εκτέλεση αποφάσεων σε γαμικές διαφορές και διαφορές γονικής μέριμνας, και για τη διεθνή απαγωγή παιδιών (αναδιατύπωση) (Αναδιατύπωση του Κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα). 2. Σύμφωνα με το άρθρο 3 και το άρθρο 4α παράγραφος 1 του Πρωτοκόλλου αριθ. 21 για τη θέση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας όσον αφορά τον χώρο ελευθερίας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, το οποίο προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιρλανδία κοινοποίησαν την επιθυμία τους να μετάσχουν στην έκδοση και την εφαρμογή του προτεινόμενου κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα (αναδιατύπωση). 9317/17 ΚΑΛ/ακι/ΜΙΠ 1

2 3. Σύμφωνα με τα άρθρα 1 και 2 του πρωτοκόλλου αριθ. 22 σχετικά με τη θέση της Δανίας, που προσαρτάται στη Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Συνθήκη για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Δανία δεν συμμετέχει στη θέσπιση του προτεινόμενου κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα (αναδιατύπωση) και, συνεπώς, δεν δεσμεύεται από αυτόν ούτε υπόκειται στην εφαρμογή του. 4. Ο προτεινόμενος κανονισμός Βρυξέλλες ΙΙα (αναδιατύπωση) υπόκειται σε ειδική νομοθετική διαδικασία. Η γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αναμένεται να εκδοθεί πριν το τέλος του Μετά την διαβίβαση της πρότασης της Επιτροπής, η Ομάδα «Θέματα Αστικού Δικαίου» (Βρυξέλλες ΙΙα) εξέτασε σε τακτικές συνεδριάσεις τον προτεινόμενο κανονισμό Βρυξέλλες ΙΙα (Αναδιατύπωση). 6. Οι συζητήσεις κατέστησαν δυνατή την πρόοδο επί του κειμένου του προτεινόμενου κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα (αναδιατύπωση), ειδικότερα επί των κεφαλαίων Ι και ΙΙ. Υπό το πρίσμα των αποτελεσμάτων των συζητήσεων, η Προεδρία είναι της γνώμης ότι είναι επίκαιρη η συζήτηση προσανατολισμού σχετικά με ένα βασικό ζήτημα που σχετίζεται με την ακρόαση του παιδιού στο πλαίσιο της αναδιατύπωσης του κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα. 7. Τα στοιχεία που προσδιορίζονται στο Παράρτημα δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τα μόνα ζητήματα που ανέκυψαν κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων της Ομάδας. Ωστόσο, για αυτά τα στοιχεία έχει κριθεί ότι ήδη απαιτείται ορισμένος βαθμός πολιτικής καθοδήγησης για τις μελλοντικές εργασίες σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων. Ως εκ τούτου, η Ομάδα θα συνεχίσει τις εργασίες σχετικά με όλα τα άλλα στοιχεία της προτεινόμενης αναδιατύπωσης του κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα. 8. Η Προεδρία καλεί την ΕΜΑ/το Συμβούλιο (Δικαιοσύνη και Εσωτερικές Υποθέσεις) να διεξαγάγει συζήτηση προσανατολισμού με σκοπό την έγκριση των πολιτικών προσεγγίσεων σχετικά με το ζήτημα του δικαιώματος ακρόασης του παιδιού, ως έχει στο Παράρτημα του παρόντος σημειώματος, προκειμένου να προετοιμαστεί το έδαφος για περαιτέρω πρόοδο σχετικά με τον προτεινόμενο κανονισμό. 9317/17 ΚΑΛ/ακι/ΜΙΠ 2

3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ A. ΙΣΤΟΡΙΚΟ 9. Το δικαίωμα του παιδιού να του παρέχεται δυνατότητα ακρόασης προστατεύεται από το άρθρο 24 παράγραφος 1 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως και από το άρθρο 12 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (UNCRC - ΣΔΠ). Αυτό θεωρείται επίσης αναπόσπαστο τμήμα της εξασφάλισης δίκαιης δίκης για το παιδί, σύμφωνα με το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, και της πρόβλεψης δικαιώματος στον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής σύμφωνα με το άρθρο 8 της ίδιας Σύμβασης. Το 2005, ο κανονισμός Βρυξέλλες ΙΙα αναβάθμισε τα πρότυπα για τις διαδικασίες της Σύμβασης της Χάγης του 1980 εντός της ΕΕ. Σύμφωνα με την τελευταία Σύμβαση, δεν υπάρχει ρητή υποχρέωση ακροάσεως του παιδιού, αλλά το άρθρο 13 παράγραφος 1 στοιχείο β) αυτής της Σύμβασης προβλέπει τη δυνατότητα να μην εκδοθεί διαταγή επιστροφής του παιδιού, αν το παιδί αντιτίθεται στην επιστροφή του και έχει ήδη την ηλικία και την ωριμότητα που υπαγορεύουν να ληφθεί υπόψη η γνώμη του. Επομένως, το άρθρο 11 παράγραφος 2 του κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα προβλέπει ότι παρέχεται στο παιδί η δυνατότητα ακρόασης κατά τη διάρκεια της διαδικασίας για την επιστροφή στο πλαίσιο της Σύμβασης της Χάγης του 1980, μετά από διεθνή απαγωγή παιδιού μεταξύ δύο κρατών μελών. Σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ούτε το άρθρο 24 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ούτε το άρθρο 42 παράγραφος 2 στοιχείο α) του κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα αναφέρεται στην ακρόαση του παιδιού καθεαυτή, αλλά και τα δύο αναφέρονται στην παροχή της δυνατότητας ακρόασης του παιδιού. Το δικαστήριο επισήμανε επίσης ότι μπορεί να μην υπάρξει ακρόαση του παιδιού, αν δεν είναι προς το συμφέρον του ή αν δεν είναι αναγκαίο. Μπορεί επίσης να μην υπάρξει ακρόαση του παιδιού, αν αυτή αντενδείκνυται για λόγους που αφορούν την ηλικία ή την ωριμότητά του. 10. Επί του παρόντος, η ακρόαση του παιδιού είναι μια από τις προϋποθέσεις για την κατάργηση της διαδικασίας κήρυξης της εκτελεστότητας για τα δικαιώματα πρόσβασης και για τις αποφάσεις που συνεπάγονται την επιστροφή του παιδιού σύμφωνα με το άρθρο 11 παράγραφος 8 του ισχύοντος κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα. Το άρθρο 23 του ισχύοντος κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα απαριθμεί τους λόγους μη αναγνώρισης αποφάσεων που αφορούν τη γονική μέριμνα, και ένας από τους λόγους εναντίωσης στην αναγνώριση και την εκτέλεση της εν λόγω απόφασης είναι το γεγονός ότι το συγκεκριμένο παιδί δεν είχε τη δυνατότητα ακρόασης. 9317/17 ΚΑΛ/ακι/ΜΙΠ 3

4 11. Ο ισχύων κανονισμός Βρυξέλλες ΙΙα δεν τροποποιεί τις ισχύουσες εθνικές διαδικασίες σχετικά με την ακρόαση του παιδιού ( 1 ). Σε γενικές γραμμές, η διαδικασία ακρόασης του παιδιού θα πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να λαμβάνει υπόψη την ηλικία ή την ωριμότητα του παιδιού. Στην πράξη, αποδείχτηκε ότι η διαδικασία δεν λειτουργεί ικανοποιητικά εξ αιτίας του γεγονότος ότι τα κράτη μέλη εφαρμόζουν διαφορετικά εθνικά πρότυπα ως προς το πότε το παιδί πρέπει να έχει ή όχι τη δυνατότητα ακρόασης. Επομένως, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε καταστάσεις όπου δεν διενεργείται καμία ακρόαση του παιδιού σε ένα κράτος μέλος, ακόμη και αν έπρεπε να του δοθεί η δυνατότητα ακρόασης σύμφωνα με την άποψη άλλου κράτους μέλους. Κατά συνέπεια, ένας από τους συχνότερα αναφερόμενους λόγους για μη αναγνώριση των αποφάσεων σχετικά με την γονική μέριμνα σύμφωνα με το άρθρο 23 του ισχύοντος κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα είναι ότι η απόφαση εκδόθηκε χωρίς να έχει δοθεί η δυνατότητα ακρόασης στο παιδί ( 2 ) και αυτό αποτελεί παραβίαση των θεμελιωδών εθνικών προτύπων του κράτους μέλους από το οποίο ζητείται η αναγνώριση της απόφασης. Ως εκ τούτου, παρόλο που όλα τα κράτη μέλη δεσμεύονται από το άρθρο 12 της UNCRC, ο τρόπος που ερμηνεύεται αυτή η διάταξη σε εθνικό επίπεδο διαφέρει τόσο πολύ, ώστε να υπονομεύει την εφαρμογή του κανονισμού. 12. Η αναδιατύπωση του κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα θα πρέπει αν θεωρηθεί ως ευκαιρία να σημειωθεί πρόοδος σε αυτόν τον ευαίσθητο και σημαντικό τομέα του οικογενειακού δικαίου. Όσον αφορά την ακρόαση του παιδιού, ορισμένα ζητήματα εκκρεμούν ακόμη και θα τεθούν σε περαιτέρω συζητήσεις σε επίπεδο Ομάδας, όπως ο τρόπος με τον οποίο το δικαίωμα του παιδιού για ακρόαση συνδέεται με τους λόγους άρνησης των δικαστικών αποφάσεων περί γονικής μέριμνας και η προσαρμογή του πιστοποιητικού ( 3 ) στο διατακτικό. Αυτά τα ζητήματα πρέπει να εξεταστούν περαιτέρω σε μελλοντικές συζητήσεις σε τεχνικό επίπεδο Αιτιολογική σκέψη 19 του κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα. Άρθρο 23 στοιχείο β) του κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα. Άρθρο 53 του προτεινόμενου κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα (Αναδιατύπωση). 9317/17 ΚΑΛ/ακι/ΜΙΠ 4

5 B. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 13. Όπως ήδη προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην αναδιατύπωση του κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα και όπως υποστηρίχθηκε γενικότερα από πολλές αντιπροσωπίες κατά τις συζητήσεις της Ομάδας, πρέπει να συμπεριληφθεί στον κανονισμό ξεχωριστή διάταξη για την παροχή στο παιδί επιπλέον δυνατότητας ακρόασης σε όλες τις διαδικασίες που αφορούν γονική μέριμνα. Παραπομπή στη νέα αυτή διάταξη θα γίνεται επομένως και σε άλλα σχετικά άρθρα του κανονισμού, τα οποία θα προβλέπουν σαφέστερο πλαίσιο σχετικά με την ακρόαση του παιδιού στις διαδικασίες που καλύπτονται από την αναδιατύπωση, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας επιστροφής παιδιού σύμφωνα με τη Σύμβαση της Χάγης του 1980 σε συνδυασμό με τον κανονισμό, και στους λόγους άρνησης. 14. Η Προεδρία καλεί συνεπώς το Συμβούλιο να επιβεβαιώσει ότι θα πρέπει να συμπεριληφθεί στον κανονισμό διάταξη που θα παρέχει στο παιδί δικαίωμα ακρόασης σε διαδικασία που καλύπτεται από την αναδιατύπωση του κανονισμού Βρυξέλλες ΙΙα συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας επιστροφής του παιδιού. 15. Ο κανονισμός θα πρέπει να αφήσει τις εθνικές νομοθεσίες των κρατών μελών να αποφασίσουν ενώπιον τίνος και πώς θα γίνει η ακρόαση του παιδιού. Ενώ παραμένει δικαίωμα του παιδιού, η ακρόαση του παιδιού δεν μπορεί να αποτελέσει απόλυτη υποχρέωση, αλλά πρέπει να αξιολογηθεί λαμβάνοντας υπόψη τα συμφέροντα του παιδιού σε κάθε συγκεκριμένη υπόθεση. Αυτή η υποχρέωση πρέπει να στηριχθεί σε ελάχιστα κοινά κριτήρια. Ο στόχος θέσπισης ελάχιστων κοινών κριτηρίων είναι να ξεπεραστούν οι σημερινές δυσκολίες, που συνίστανται στη χρήση διαφορετικών εθνικών προτύπων για την άρνηση αναγνώρισης και εκτέλεσης δικαστικών αποφάσεων. Το άρθρο 12 της UNCRC και οι κατευθυντήριες γραμμές για την ερμηνεία του, όπως έχουν δοθεί από την Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού. θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης σε αυτό το πλαίσιο Η Προεδρία καλεί το Συμβούλιο να επιβεβαιώσει ότι οι διατάξεις που προβλέπουν το δικαίωμα ακρόασης του παιδιού πρέπει να βασίζονται, κατʼ ελάχιστο, στο άρθρο 12 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού. 4 Γενικό σχόλιο αριθ. 12 (2009) σχετικά με το δικαίωμα ακρόασης του ανηλίκου. 9317/17 ΚΑΛ/ακι/ΜΙΠ 5

6 17. Η νέα διάταξη που προβλέπει το δικαίωμα ακρόασης του παιδιού δεν θα πρέπει να είναι η μόνη σχετική διάταξη στον κανονισμό. Η Ομάδα θα πρέπει να συζητήσει περαιτέρω τις προϋποθέσεις και λεπτομέρειες για την επίτευξη των καλύτερων λύσεων για τη σύνδεση των συνεπειών της νέας διάταξης και των κριτηρίων που βασίζονται στη ΣΔΠ με τις διατάξεις από το κεφάλαιο σχετικά με την αναγνώριση και την εκτέλεση, λαμβάνοντας υπόψη τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την οποία το δικαστήριο προέλευσης διαθέτει για την απόφασή του ορισμένο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας που δεν μπορεί να επανεξεταστεί ή να ελεγχθεί από το δικαστήριο εκτέλεσης. 18. Η Προεδρία καλεί το Συμβούλιο να συμφωνήσει ότι η Ομάδα θα εξετάσει ιδίως αν η απουσία δυνατότητας ακρόασης του παιδιού θα πρέπει να συμπεριληφθεί ή όχι στους λόγους άρνησης αναγνώρισης και εκτέλεσης αποφάσεων, και, αν η συμπερίληψη ενός τέτοιου λόγου ήθελε θεωρηθεί σκόπιμη, να εξετάσει και τις σχετικές προϋποθέσεις και λεπτομέρειες. 19. Εν τέλει, η Προεδρία καλεί το Συμβούλιο να συμφωνήσει ότι κατά την ακρόαση παιδιών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξακολουθήσουν να έχουν την ελευθερία να κινηθούν πέραν των απαιτήσεων για την ακρόαση του παιδιού, οι οποίες θα οριστούν τελικά στον κανονισμό, με την επιφύλαξη της ενδεχόμενης συναγωγής ελάχιστων κοινών κριτηρίων για την ακρόαση του παιδιού. 9317/17 ΚΑΛ/ακι/ΜΙΠ 6