ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

Transcript

1 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ 11 Φεβρουαρίου 211 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Σύγκριση συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 211 Η Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων αποτελεί μια ποιοτική έρευνα για τις τραπεζικές χορηγήσεις στη ζώνη του ευρώ και βασικός της στόχος είναι η βελτίωση της πληροφόρησης για τις συνθήκες χρηματοδότησης στη ζώνη του ευρώ. Το ερωτηματολόγιο της έρευνας απευθύνεται σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των τραπεζών της κάθε χώρας της ζώνης του ευρώ και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων για το δανεισμό στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Για παράδειγμα, περιλαμβάνει ερωτήσεις που αφορούν τα κριτήρια για την έγκριση των δανείων, τους όρους και τις προϋποθέσεις χορήγησης πιστώσεων καθώς και την αξιολόγηση των τραπεζών για τις συνθήκες που επηρεάζουν τη ζήτηση των δανείων. Περαιτέρω πληροφορίες θα βρείτε στην περιγραφή της μεθοδολογίας της εν λόγω έρευνας Τα αποτελέσματα της Έρευνας Τραπεζικών Χορηγήσεων 1 η οποία διεξήχθη τον Ιανουάριο 211 αναφέρονται στις αλλαγές που σημειώθηκαν το τέταρτο τρίμηνο του 21 σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο και στις προσδοκίες των τραπεζών για το πρώτο τρίμηνο του 211 όσον αφορά τα κριτήρια και τη ζήτηση χορήγησης δανείων ή πιστωτικών ορίων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Επισημαίνεται ότι τα αποτελέσματα της έρευνας βασίζονται στις απαντήσεις των τραπεζών που συμμετέχουν στην εν λόγω έρευνα και εκφράζουν τη δική τους αντίληψη για τη χρηματοδοτική αγορά. Τα αποτελέσματα δεν αντιπροσωπεύουν εκτιμήσεις ή συμπεράσματα της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. 1 Τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας για την Κύπρο δεν είναι σταθμισμένα ως προς το μερίδιο αγοράς της κάθε τράπεζας που λαμβάνει μέρος στην έρευνα, επομένως οι απαντήσεις όλων των συμμετεχόντων έχουν την ίδια βαρύτητα. Η έρευνα καλύπτει περίπου το 85% της αγοράς χορηγήσεων στην Κύπρο που δίνονται σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ. Λεωφόρος Κέννεντυ 8, 176 Λευκωσία Τ.Θ , 1395 Λευκωσία Τηλέφωνο: Ιστοσελίδα:

2 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 Σύνοψη αποτελεσμάτων 2 Αποτελέσματα για την Κύπρο: - Προσφορά Τα κριτήρια για χορήγηση δανείων προς επιχειρήσεις παρέμειναν αμετάβλητα το τέταρτο τρίμηνο του 21 σύμφωνα και με τις προσδοκίες που καταγράφηκαν στην έρευνα του προηγούμενου τριμήνου. Με βάση τις προσδοκίες των συμμετεχόντων ιδρυμάτων για το πρώτο τρίμηνο του 211, τα κριτήρια αναμένεται να παραμείνουν αμετάβλητα. Επαληθεύοντας τις προσδοκίες του προηγούμενου τριμήνου, τα κριτήρια για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά έγιναν πιο αυστηρά το τέταρτο τρίμηνο του 21 με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό να αυξάνεται περαιτέρω (2%) σε σχέση με το τρίτο τρίμηνο του 21 (1%). Σε αντίθεση, τα κριτήρια για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά, δεν παρουσίασαν οποιαδήποτε μεταβολή το τέταρτο τρίμηνο του 21. Όσον αφορά τις προσδοκίες για το επόμενο τρίμηνο, τα κριτήρια χρηματοδότησης τόσο για στεγαστικά δάνεια όσο και για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά αναμένεται να παραμείνουν αμετάβλητα. - Ζήτηση Η καθαρή ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις παρουσίασε αύξηση το τέταρτο τρίμηνο του 21, με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό να παραμένει στο 1%, στο επίπεδο δηλαδή του προηγούμενου τριμήνου. Βάσει των προσδοκιών των τραπεζών για το επόμενο τρίμηνο, η καθαρή ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις δεν αναμένεται να σημειώσει οποιαδήποτε μεταβολή. Σε αντίθεση με τις προσδοκίες του προηγούμενου τριμήνου, η ζήτηση δανείων από νοικοκυριά παρουσίασε μείωση το τέταρτο τρίμηνο του 21. Συγκεκριμένα, η καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια από νοικοκυριά, κατέγραψε, για δεύτερη συνεχόμενη φορά από το δεύτερο τρίμηνο του 21, μείωση, με το δείκτη διάχυσης όμως να διαμορφώνεται στο -2% (από -3% το προηγούμενο τρίμηνο), ενώ η ζήτηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων από νοικοκυριά συνέχισε να καταγράφει μείωση στα επίπεδα του προηγούμενου τριμήνου (-1%). Το επόμενο τρίμηνο η καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια από νοικοκυριά αναμένεται να παραμείνει αμετάβλητη, ενώ η καθαρή ζήτηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων από νοικοκυριά αναμένεται να παρουσιάσει περαιτέρω μείωση, στα ίδια επίπεδα με το τέταρτο τρίμηνο του 21. Αποτελέσματα για ζώνη του ευρώ: - Προσφορά Την ίδια περίοδο, στη ζώνη του ευρώ, τα κριτήρια χρηματοδότησης για δάνεια προς επιχειρήσεις έμειναν σε γενικές γραμμές αμετάβλητα, με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που κατέγραψε 2 Για την ανάλυση των συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων της Κύπρου και της ζώνης του ευρώ χρησιμοποιείται ο δείκτης διάχυσης (diffusion index). Σημειώνεται ότι ο δείκτης διάχυσης στο μπορεί να υποδηλοί (α) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο (β) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (γ) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 2

3 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 αυστηρότερα κριτήρια να μειώνεται περαιτέρω στο,3% από 2% το τρίτο τρίμηνο του 21, χαμηλότερα σε σχέση με τις προσδοκίες του προηγούμενου τριμήνου. Επιπλέον, τα κριτήρια χρηματοδότησης για τη χορήγηση στεγαστικών καθώς και καταναλωτικών και λοιπών δανείων έγιναν πιο αυστηρά, σε αντίθεση με τις προσδοκίες των τραπεζών το προηγούμενο τρίμηνο για χαλάρωση των κριτηρίων χρηματοδότησης, με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που κατέγραψαν αυστηρότερα κριτήρια να ανέρχεται στο 5% και 1%, για τη χορήγηση στεγαστικών και καταναλωτικών και λοιπών δανείων, αντίστοιχα. Το πρώτο τρίμηνο του 211 αναμένεται η θέσπιση ελαφρώς αυστηρότερων κριτηρίων για χορήγηση δανείων σε επιχειρήσεις (1%), η θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων σε νοικοκυριά, αλλά σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 21 (3%) και η θέσπιση σε μικρό βαθμό αυστηρότερων κριτηρίων για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων σε νοικοκυριά σε σχέση με το τέταρτο τρίμηνο του 21 (2%). - Ζήτηση Το τέταρτο τρίμηνο του 21, η καθαρή ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις κατέγραψε μικρότερη αύξηση (4%) από ό,τι αναμενόταν (15%). Αντίθετα, η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια από νοικοκυριά το τέταρτο τρίμηνο του 21 αυξήθηκε σύμφωνα με τις προσδοκίες του προηγούμενου τριμήνου (14%), ενώ η ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια κατέγραψε μείωση (-2%), μικρότερη όμως σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο (-3%). Όσον αφορά τις προσδοκίες για το πρώτο τρίμηνο του 211, η ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις και από νοικοκυριά για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια αναμένεται να αυξηθεί, ενώ η ζήτηση στεγαστικών δανείων από νοικοκυριά αναμένεται να μειωθεί. Πίνακας 1 Σύνοψη αποτελεσμάτων για την έρευνα Ιανουαρίου 211 Κύπρος ζώνη του ευρώ 211Q1 (προσδοκίες) 211Q1 (προσδοκίες) Κριτήρια χορήγησης δανείων Επιχειρήσεις Αμετάβλητα Αμετάβλητα Αμετάβλητα Αυστηρότερα Νοικοκυριά - Στεγαστικά Δάνεια Αυστηρότερα Αμετάβλητα Αυστηρότερα Αυστηρότερα - Καταναλωτικά και λοιπά Δάνεια Ζήτηση για δάνεια Επιχειρήσεις Αμετάβλητα Αμετάβλητα Αυστηρότερα Αυστηρότερα Αύξηση Αμετάβλητη Αύξηση Αύξηση Νοικοκυριά - Στεγαστικά Δάνεια Μείωση Αμετάβλητη Αύξηση Μείωση - Καταναλωτικά και λοιπά Δάνεια Μείωση Μείωση Μείωση Αύξηση Σημείωση: Τα πιο πάνω αποτελέσματα καταγράφουν τις μεταβολές που σημειώθηκαν τους τελευταίους τρεις μήνες (στην περίπτωση αυτή το τέταρτο τρίμηνο του 21), καθώς και τις μεταβολές που αναμένεται να σημειωθούν για τους επόμενους τρεις μήνες (δηλαδή το πρώτο τρίμηνο του 211) σε σύγκριση με το αντίστοιχο προηγούμενο τρίμηνο. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 3

4 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 I. Δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις Κριτήρια για τη χορήγηση δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις Το Διάγραμμα 1 παρουσιάζει τα αποτελέσματα της έρευνας σε σχέση με τα κριτήρια χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις και τις προσδοκίες των τραπεζών, τόσο για την Κύπρο όσο και για τη ζώνη του ευρώ. Αναλυτικά, στην Κύπρο, τα κριτήρια χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις, σύμφωνα με τις προσδοκίες που είχαν εκφραστεί στην προηγούμενη έρευνα, παρέμειναν αμετάβλητα το τέταρτο τρίμηνο του 21 αφού οι περισσότεροι από τους κύριους παράγοντες που επηρεάζουν τα κριτήρια χρηματοδότησης δεν κατέγραψαν οποιαδήποτε μεταβολή. Εξαίρεση αποτέλεσαν οι παράγοντες που αφορούν την κατάσταση ρευστότητας της τράπεζας, τις προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα, τις προοπτικές συγκεκριμένων κλάδων ή εταιρειών και τον κίνδυνο όσον αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια, οι οποίοι συνέβαλαν στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων (βλ. Παράρτημα 1). Στη ζώνη του ευρώ, τα κριτήρια χορήγησης δανείων σε επιχειρήσεις έμειναν σε γενικές γραμμές αμετάβλητα. Το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που δήλωσε ότι τα κριτήρια χρηματοδότησης για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς τις επιχειρήσεις έγιναν πιο αυστηρά το τέταρτο τρίμηνο του 21 μειώθηκε ακόμη περισσότερο, στο,3% από 2%, χαμηλότερα σε σχέση με τις προσδοκίες των τραπεζών στον προηγούμενο γύρο της έρευνας. Οι παράγοντες που συνέβαλαν στο να παραμείνουν αμετάβλητα τα κριτήρια για χορήγηση δανείων προς τις επιχειρήσεις αφορούν τη μειωμένη αντίληψη του κινδύνου από τις τράπεζες για τις προοπτικές που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους ή εταιρείες, ενώ οι παράγοντες που σχετίζονται με την πίεση που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες από τον ανταγωνισμό συνέχισαν να συμβάλλουν στη θέσπιση χαλαρότερων κριτηρίων. Σε αντίθεση, οι παράγοντες που σχετίζονται με το κόστος κεφαλαίων και τους περιορισμούς που συνδέονται με τον ισολογισμό των τραπεζών, συνέχισαν να συμβάλλουν στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων στα ίδια περίπου επίπεδα με το προηγούμενο τρίμηνο. Όσον αφορά τις προσδοκίες για το πρώτο τρίμηνο του 211, στην Κύπρο οι τράπεζες δεν αναμένουν οποιαδήποτε αλλαγή στα κριτήρια χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις και ως εκ τούτου τα αυστηρά κριτήρια αναμένονται να διατηρηθούν στα επίπεδα του δεύτερου τριμήνου του 21. Στη ζώνη του ευρώ τα κριτήρια χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις αναμένονται να είναι ελαφρώς αυστηρότερα με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό να παραμένει στα ίδια επίπεδα με το τέταρτο τρίμηνο του 21. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 4

5 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 Διάγραμμα 1: Κριτήρια χρηματοδότησης για δάνεια προς επιχειρήσεις 4, 35, Δείκτης Διάχυσης, % 3, 25, 2, 15, 1, 5,, -5, -1, "πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -15, -2, -25, 211Q1 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Ζήτηση για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις Όσον αφορά την καθαρή ζήτηση για δάνεια από επιχειρήσεις στην Κύπρο, το τέταρτο τρίμηνο του 21 καταγράφηκε αύξηση της ζήτησης σύμφωνα και με τις προσδοκίες της προηγούμενης έρευνας, με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό να παραμένει στο 1% (Διάγραμμα 2). Αναλυτικότερα (βλ. Παράρτημα 1), στην αύξηση της ζήτησης συνέβαλαν, κυρίως, οι ανάγκες χρηματοδότησης για αποθέματα και κεφάλαια κίνησης και για αναδιάρθρωση χρέους. Η καθαρή ζήτηση για δάνεια από επιχειρήσεις στη ζώνη του ευρώ κατέγραψε αύξηση της τάξης του 4% το τέταρτο τρίμηνο του 21 σε σύγκριση με 3% το τρίτο τρίμηνο (Διάγραμμα 2). Ως εκ τούτου, η σταδιακή ανάκαμψη της ζήτησης δανείων από επιχειρήσεις, η οποία είχε αρχίσει κατά το πρώτο τρίμηνο του 29, συνεχίζεται. Ο πιο σημαντικός λόγος της αύξησης στη ζήτηση για δάνεια από επιχειρήσεις ήταν η λιγότερο αρνητική συνεισφορά από τις ανάγκες χρηματοδότησης πάγιων επενδύσεων (-1% από - 8% το τρίτο τρίμηνο του 21). Επιπλέον, στη βελτίωση της ζήτησης συνέβαλαν η περιορισμένη διαθεσιμότητα δανείων από άλλες τράπεζες (4% έναντι 1% το τρίτο τρίμηνο του 21), οι ανάγκες χρηματοδότησης συγχωνεύσεων ή εξαγορών και αναδιάρθρωσης εταιρειών (2% από -3% το προηγούμενο τρίμηνο), καθώς και η μικρότερη χρήση εναλλακτικών μέσων χρηματοδότησης όπως η έκδοση μετοχών (1% έναντι -1%). Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 5

6 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 Όσον αφορά το πρώτο τρίμηνο του 211, στην Κύπρο, αναμένεται ότι η καθαρή ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις θα παραμείνει κατά βάση αμετάβλητη, ενώ στη ζώνη του ευρώ καταγράφονται προσδοκίες για σημαντική αύξηση της καθαρής ζήτησης. Διάγραμμα 2: Ζήτηση για δάνεια προς επιχειρήσεις 3, 2, Δείκτης Διάχυσης, % 1,, -1, -2, -3, -4, "αύξηση" "μείωση" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -5, -6, 211Q1 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. II. Δάνεια προς νοικοκυριά Κριτήρια για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά Η τάση για αυστηρότερα κριτήρια στην έγκριση στεγαστικών δανείων προς τα νοικοκυριά στην Κύπρο συνεχίστηκε και το τέταρτο τρίμηνο του 21 (2% από 1% το προηγούμενο τρίμηνο), σύμφωνα με τις προσδοκίες που καταγράφηκαν στην έρευνα του προηγούμενου τριμήνου (Διάγραμμα 3). Συγκεκριμένα, η αντίληψη των τραπεζών για μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα και τις προοπτικές της αγοράς κατοικιών συνεχίζει να είναι ο κύριος παράγοντας που συνέβαλε στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων χορήγησης στεγαστικών δανείων. Τα πιο αυστηρά κριτήρια εφαρμόστηκαν μέσω της αύξησης του περιθωρίου των τραπεζών τόσο για τα συνήθη δάνεια όσο και για τα δάνεια ψηλότερου κινδύνου (βλ. Παράρτημα 2α). Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 6

7 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 Στη ζώνη του ευρώ, τα κριτήρια για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων κατά το τέταρτο τρίμηνο έγιναν επίσης πιο αυστηρά, με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που κατέγραψε πιο αυστηρά κριτήρια να αυξάνεται αισθητά στο 5% από 1% το τρίτο τρίμηνο, σε αντίθεση με τις προσδοκίες της προηγούμενης έρευνας για κατά βάση αμετάβλητα κριτήρια (Διάγραμμα 3). Η θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων εξηγείται, κυρίως, από την αυξημένη αντίληψη κινδύνου σε σχέση με τις προσδοκίες για τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα και τις προοπτικές της αγοράς κατοικιών. Τέλος, ο ανταγωνισμός μεταξύ των τραπεζών έχει συμβάλει και σε αυτό το τρίμηνο στη θέσπιση χαλαρότερων κριτηρίων για στεγαστικά δάνεια, άνκαι σε μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με προηγούμενες έρευνες. Όσον αφορά τις προσδοκίες για το πρώτο τρίμηνο του 211, αναμένεται πως τα κριτήρια των τραπεζών στην Κύπρο για την έγκριση στεγαστικών δανείων θα παραμείνουν κατά βάση αμετάβλητα, ενώ στη ζώνη του ευρώ αναμένεται να γίνουν αυστηρότερα. Διάγραμμα 3: Κριτήρια χρηματοδότησης για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά 4, 35, 3, Δείκτης Διάχυσης, % 25, 2, 15, 1, 5,, -5, -1, "πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -15, -2, -25, 211Q1 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 7

8 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 Ζήτηση για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά Η καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια στην Κύπρο, κατέγραψε για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο μείωση, με το δείκτη διάχυσης ωστόσο να καταγράφει βελτίωση (- 2% σε σχέση με -3% το τρίτο τρίμηνο του 21). Η μείωση αυτή καταγράφηκε σε αντίθεση με τις προσδοκίες των τραπεζών το τρίτο τρίμηνο του 21, για αύξηση της ζήτησης (Διάγραμμα 4). Οι κύριοι παράγοντες στους οποίους οφείλεται η σημαντική μείωση της καθαρής ζήτησης για στεγαστικά δάνεια είναι η μειωμένη εμπιστοσύνη των καταναλωτών καθώς και η χειροτέρευση στις προοπτικές της αγοράς κατοικιών (βλ. Παράρτημα 2α). Σε μικρότερο βαθμό, η μείωση στη ζήτηση οφείλεται και στην αύξηση των καταναλωτικών δαπανών που δεν σχετίζονται με αγορά κατοικίας. Σε αντίθεση, η καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια στη ζώνη του ευρώ σημείωσε αύξηση κατά το τέταρτο τρίμηνο του 21 με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που δήλωσε αύξηση να αυξάνεται περαιτέρω στο 14% σε σύγκριση με 5% το προηγούμενο τρίμηνο. Η αύξηση αυτή, που ήταν σύμφωνη με τις προσδοκίες που είχαν εκφραστεί στον προηγούμενο γύρο της έρευνας, οφείλεται, κυρίως, στη βελτίωση των προοπτικών της αγοράς κατοικιών (7% έναντι 3% το προηγούμενο τρίμηνο) και στην παύση της αρνητικής επίδρασης της εμπιστοσύνης των καταναλωτών (% έναντι -4% το τρίτο τρίμηνο του 21). Το επόμενο τρίμηνο, οι τράπεζες στην Κύπρο αναμένουν την καθαρή ζήτηση για στεγαστικά δάνεια από νοικοκυριά να παραμείνει κατά βάση αμετάβλητη, ενώ στη ζώνη του ευρώ οι τράπεζες αναμένουν μείωση της αντίστοιχης ζήτησης. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 8

9 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 Διάγραμμα 4: Ζήτηση για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά 3, 2, Δείκτης Διάχυσης, % 1,, -1, -2, -3, "αύξηση" "μείωση" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές -4, Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -5, -6, 211Q1 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Κριτήρια για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά Τα κριτήρια χορήγησης καταναλωτικών και λοιπών δανείων στην Κύπρο (Διάγραμμα 5), παρέμειναν αμετάβλητα για το τέταρτο τρίμηνο του 21, σύμφωνα και με τις προσδοκίες που καταγράφηκαν από τις τράπεζες το τρίτο τρίμηνο του 21. Όσον αφορά τους κύριους παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια των τραπεζών ως προς τη χορήγηση δανείων της συγκεκριμένης κατηγορίας, αυτοί συνέβαλαν στο να παραμείνουν τα κριτήρια αμετάβλητα, με εξαίρεση τους παράγοντες που αφορούν τις προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα και τον κίνδυνο όσον αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια, οι οποίοι συνέβαλαν στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων (βλ. Παράρτημα 2β). Το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών στη ζώνη του ευρώ που δήλωσε ότι τα κριτήρια χορήγησης καταναλωτικών και λοιπών δανείων έγιναν πιο αυστηρά το τέταρτο τρίμηνο του 21, αυξήθηκε ελαφρά, λίγο πιο πάνω από το 1% που καταγράφηκε το προηγούμενο τρίμηνο (Διάγραμμα 5), σε αντίθεση με τις προσδοκίες των τραπεζών το τρίτο τρίμηνο του 21 για χαλάρωση των κριτηρίων. Στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων συνέβαλε, κυρίως, η αυξημένη αντίληψη κινδύνου όσον αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια (3% από 2% το προηγούμενο τρίμηνο). Αξίζει να Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 9

10 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 σημειωθεί ότι, οι λιγότερο αρνητικές προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα που καταγράφηκαν το τέταρτο τρίμηνο του 21 (2% έναντι 3% το τρίτο τρίμηνο), υποδηλώνουν ότι το βιογραφικό των πιθανών δανειοληπτών ήταν καθοριστικός παράγοντας στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων. Στην Κύπρο, οι τράπεζες αναμένουν ότι τα κριτήρια για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων θα παραμείνουν αμετάβλητα και το πρώτο τρίμηνο του 211, ενώ στη ζώνη του ευρώ τα κριτήρια θα γίνουν αυστηρότερα. Διάγραμμα 5: Κριτήρια χρηματοδότησης για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά 4, 35, 3, Δείκτης Διάχυσης, % 25, 2, 15, 1, 5,, -5, "πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -1, -15, -2, -25, 211Q1 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά Η μείωση της καθαρής ζήτησης καταναλωτικών και λοιπών δανείων από νοικοκυριά στην Κύπρο συνεχίστηκε στα ίδια επίπεδα (με τα προηγούμενα δύο τρίμηνα) και το τέταρτο τρίμηνο του 21 (-1%), σε αντίθεση με τις προσδοκίες που κατέγραψε η προηγούμενη έρευνα για αύξηση της ζήτησης (Διάγραμμα 6). Η μείωση στην καθαρή ζήτηση αποδίδεται, κυρίως, στη μειωμένη εμπιστοσύνη των καταναλωτών και στη συνεχιζόμενη συγκράτηση των δαπανών για αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 1

11 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 Παράλληλα, η καθαρή ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια από νοικοκυριά στη ζώνη του ευρώ μειώθηκε και κατά το τέταρτο τρίμηνο του 21 με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών να διαμορφώνεται στο -2% σε σύγκριση με -3% το προηγούμενο τρίμηνο, σε αντίθεση με τις προσδοκίες που είχαν εκφραστεί στην προηγούμενη έρευνα για ανάκαμψη και αύξηση της ζήτησης. Σύμφωνα με τις απαντήσεις των τραπεζών, οι δαπάνες για αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών συνέβαλαν σε λιγότερο αρνητική ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια από νοικοκυριά σε σύγκριση με την προηγούμενη έρευνα. Για το πρώτο τρίμηνο του 211, στην Κύπρο οι τράπεζες αναμένουν μείωση της ζήτησης καταναλωτικών και λοιπών δανείων από νοικοκυριά στα ίδια επίπεδα του τετάρτου τριμήνου του 21, ενώ στη ζώνη του ευρώ, οι προσδοκίες των τραπεζών, καταγράφουν αύξηση σε σύγκριση με το τέταρτο τρίμηνο του 21. Διάγραμμα 6: Ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά 3, 2, Δείκτης Διάχυσης, % 1,, -1, -2, -3, -4, "αύξηση" "μείωση" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -5, -6, 211Q1 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 11

12 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 Παράρτημα 1. Κύπρος - Δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις (δείκτης διάχυσης) (Α) Προσφορά - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια των τραπεζών για τη χορήγηση δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις Κριτήρια προσδοκίε ς ''πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" Κόστος που σχετίζεται με τη κεφαλαιακή θέση των τραπεζών Ικανότητα πρόσβασης σε χρηματοδότηση μέσω της αγοράς Κατάσταση ρευστότητας των τραπεζών Ανταγωνισμός από άλλα τραπεζικά ιδρύματα Ανταγωνισμός από μη Ανταγωνισμός από χρηματοδότηση μέσω της αγοράς Προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα Προοπικές που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους ή εταιρείες Κίνδυνος όσον αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια Όροι εφαρμογής για τη χορήγηση δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις Περίθωριο των τραπεζών για τα σύνηθη δάνεια Περιθώριο των τραπεζών για δάνεια ψηλότερου κινδύνου Επιβαρύνσεις εκτός τόκων Μέγεθος δανείου ή πιστωτικού ορίου Απαιτήσεις ασφάλειας Ρήτρες δανείων Διάρκεια (Β) Ζήτηση - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τη ζήτηση για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις ζήτηση προσδοκίε ς '"αύξηση" "μείωση" Πάγιες επενδύσεις Αποθέματα και κεφάλαια κίνησης Συγχωνεύσεις ή εξαγορές και αναδιάρθρωση επιχειρήσεων Αναδιάρθρωση χρέους Εσωτερική χρηματοδότηση Δάνεια από άλλα Δάνεια από μη Έκδοση χρεογράφων 'Εκδοση μετοχών 211Q1 211Q1 Σημείωση: στις περιπτώσεις που δεν διακρίνονται ιστογράμματα ο δείκτης διάχυσης είναι στο για το συγκεκριμένο τρίμηνο και μπορεί να υποδηλοί (1) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο, (2) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (3) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 12

13 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 Παράρτημα 2α. Κύπρος - Στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά (δείκτης διάχυσης) (Α) Προσφορά - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια των τραπεζών για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά κριτήρια προσδοκίε ς ''πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" Κόστος κεφαλαίων και περιορισμοί που συνδέονται με τον ισολογισμό Ανταγωνισμός από άλλα Ανταγωνισμός από μη Προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα Προοπτικές της αγοράς κατοικιών 211Q1 Όροι εφαρμογής για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά Περιθώριο των τραπεζών για τα συνήθη δάνεια Περιθώριο των τραπεζών για δάνεια ψηλότερου κινδύνου Απαιτήσεις ασφάλειας Λόγος δανείου προς αξία ακινήτου Διάρκεια Επιβαρύνσεις εκτός τόκων (Β) Ζήτηση - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά "αύξηση" "μείωση" ζήτηση προσδοκίε ς Προοπτικές της αγοράς κατοικιών Εμπιστοσύνη καταναλωτών Καταναλωτικές δαπάνες που δεν σχετίζονται με αγορά κατοικίας Αποταμιεύσεις νοικοκυριών Δάνεια από άλλα 'Αλλες πηγές χρηματοδότησης 211Q1 Σημείωση: στις περιπτώσεις που δεν διακρίνονται ιστογράμματα ο δείκτης διάχυσης είναι στο για το συγκεκριμένο τρίμηνο και μπορεί να υποδηλοί (1) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο, (2) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (3) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 13

14 Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Ιανουάριος 211 Παράρτημα 2β. Κύπρος - Καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά (δείκτης διάχυσης) (Α) Προσφορά - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια των τραπεζών για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά κριτήρια προσδοκίες ''πιο αυστηρά" Κόστος κεφαλαίων και περιορισμοί που συνδέονται με τον ισολογισμό Ανταγωνισμός από άλλα Ανταγωνισμός από μη Προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα Φερεγγυότητα καταναλωτών Κίνδυνος όσον αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια 211Q1 Όροι εφαρμογής για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά Περιθώριο των τραπεζών για τα σύνηθη δάνεια Περιθώριο των τραπεζών για δάνεια ψηλότερου κινδύνου Απαιτήσεις ασφάλειας Διάρκεια Επιβαρύνσεις εκτός τόκων (Β) Ζήτηση - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τη ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά "αύξηση" "μείωση" ζήτηση προσδοκίε ς Δαπάνες για αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών Εμπιστοσύνη καταναλωτών Απόκτηση τίτλων Αποταμιεύσεις νοικοκυριών Δάνεια από άλλα Άλλες πηγές χρηματοδότησης 211Q1 Σημείωση: στις περιπτώσεις που δεν διακρίνονται ιστογράμματα ο δείκτης διάχυσης είναι στο για το συγκεκριμένο τρίμηνο και μπορεί να υποδηλοί (1) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο, (2) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (3) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 14