ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... Αρ...

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/06/2016 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... Αρ.... Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη και πέντε (5) σελίδες. Να απαντήσετε σε όλα τα μέρη και σε όλα τα ερωτήματα στα φύλλα εξέτασης που σας έχουν δοθεί. Να χρησιμοποιήσετε μόνο μπλε στυλό. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υλικού. ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ ΜΟΝΑΔΕΣ 14 ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Πότε χαλάει μια φιλία Η φιλία είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία στη ζωή κάθε ανθρώπου, όπως είναι και ο έρωτας. Άλλοι κάνουμε περισσότερους φίλους άλλοι λιγότερους, άλλες φιλίες είναι διαχρονικές άλλες σύντομες, άλλες φιλίες έχουν εντάσεις, άλλες κυλούν ήρεμα μέσα στον χρόνο. Όπως και οι περισσότερες σχέσεις, έτσι και κάποιες φιλίες δεν διαρκούν για πάντα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν φιλίες που κρατάνε μία ζωή. Τις περισσότερες φορές οι φιλίες σβήνουν και αποδυναμώνονται φυσικά με το πέρασμα του χρόνου. Αυτό γίνεται καθώς αλλάζουν οι ζωές των φίλων, τα ενδιαφέροντα και οι προτεραιότητες. Δηλαδή κάποιοι μετακομίζουν, άλλοι αναλαμβάνουν νέες ευθύνες στη ζωή τους, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι η φιλία έληξε πραγματικά. Πολλές φορές η απομάκρυνση των δύο φίλων είναι και ένα απαραίτητο αναπτυξιακό στάδιο της φιλίας όπου μετά από καιρό οι φίλοι έχουν ωριμάσει, έχουν προσαρμοστεί στις ζωές τους και επιστρέφουν χτίζοντας ξανά τη σχέση, και αυτή τη φορά πιο ισχυρή. Σε άλλες περιπτώσεις οι φιλίες μπορεί να διακόπτονται απότομα λόγω κάποιας παρεξήγησης, η οποία μπορεί να επιφέρει ακόμα και συγκρούσεις μεταξύ των φίλων. Δεν είναι σπάνιες οι φορές που φιλίες χαλάνε λόγω αισθημάτων ζήλειας ή ανταγωνισμού μεταξύ των δύο φίλων. Ο ανταγωνισμός και η ζήλεια είναι συναισθήματα που μπορεί να υπάρχουν μεταξύ των φίλων, χωρίς αυτά να επηρεάζουν τη φιλία τους, όταν όμως παρουσιάζονται σε υπέρμετρο βαθμό, τότε κάποιος από τους δύο ενοχλείται και απομακρύνεται. Εξίσου συνηθισμένες αιτίες είναι και το αίσθημα προδοσίας της εμπιστοσύνης ή και η αίσθηση ότι ο ένας από τους δύο δεν δίνει την κατάλληλη προσοχή στον άλλο και συμπεριφέρεται εγωκεντρικά. Αν μία φιλία δείχνει πως έχει λήξει, είναι καλό να μένουμε ανοιχτοί και να μην κλείνουμε όλες τις διόδους επικοινωνίας, καθώς η απομάκρυνση μπορεί να είναι προσωρινή. Αν επιθυμούμε κάποια στιγμή την επανασύνδεση, καλό είναι να επικοινωνούμε μαζί του σε γιορτές ώστε να υπάρχει μία δίοδος επικοινωνίας για πιθανή επανασύνδεση. Πηγή 1

2 ΚΕΙΜΕΝΟ 2 Η φιλία στις μέρες μας Σε αυτή τη δύσκολη εποχή την οποία διανύουμε, όλοι έχουμε ανάγκη από ένα φίλο! Στον κόσμο της αναισθησίας η αξία της φιλίας αυξάνεται! Για αυτό τον λόγο επέλεξα να γράψω την άποψή μου πάνω στην αξία της φιλίας. Τι είναι άραγε η φιλία; Φιλία είναι ο ψυχικός δεσμός που αναπτύσσεται μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων, που στηρίζεται στην αμοιβαία εκτίμηση και αφοσίωση. Η φιλία αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του ανθρώπου. Είναι μια αναγκαιότητα που πηγάζει από την τάση για κοινωνικοποίηση. Ο άνθρωπος νιώθει την ανάγκη να σχηματίσει φιλίες με άλλα άτομα, για να βιώσει μία πληθώρα συναισθημάτων, τα οποία θα συμβάλουν στη βελτίωση του χαρακτήρα του! Επίσης στο μεγάλο ταξίδι της ζωής του ο άνθρωπος συναντά πολλά εμπόδια. Για αυτό έχει ανάγκη από αληθινούς και ειλικρινείς φίλους, οι οποίοι θα λειτουργούν σαν καταφύγιο. Επιπλέον θα μας δίνουν κουράγιο και αισιοδοξία για το μέλλον. Δυστυχώς το πνεύμα της εποχής δεν επιτρέπει την ανάπτυξη της αληθινής φιλίας. Επικρατεί το συμφέρον, ο ωφελιμισμός, η ιδιοτέλεια, η υποκρισία και η αυτοπροβολή. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν "μάσκες" στη συναναστροφή τους με άλλους και δεν παρουσιάζουν τον πραγματικό τους εαυτό. Βέβαια, για να μπορέσουμε να δημιουργήσουμε αληθινές φιλίες, χρειάζεται να συμπίπτει με τους φίλους μας η ταυτότητα απόψεων, αντιλήψεων και διαθέσεων. Να υπάρχει η αμοιβαία εκδήλωση συναισθημάτων, όπως και η έλλειψη του συμφέροντος και της ιδιοτέλειας. Απαραίτητη προϋπόθεση της γνησιότητας της φιλίας είναι ο σεβασμός στην ανθρώπινη οντότητα. Για να κλείσω, θα ήθελα να χρησιμοποιήσω ένα απόφθεγμα του Μενάνδρου: «Όταν έχεις φίλους, έχεις θησαυρούς», και δεν έχει άδικο. Η φιλία είναι ανεκτίμητος θησαυρός, γιατί αυξάνει τη χαρά και ελαττώνει τη λύπη. Είναι αρετή που συμβάλλει και στην ατομική βελτίωση και στην πρόοδο του κοινωνικού συνόλου, επειδή καλλιεργεί τα ανώτερα συναισθήματα της ανιδιοτέλειας και της αυτοθυσίας! 1. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ (ΜΟΝ. 2) Πηγή prwtagwnisti blogspot.com (διασκευή) (α) Να αναφέρετε από το Κείμενο 1 δύο (2) λόγους για τους οποίους σύμφωνα με τον πομπόμπορεί να χαλάσει μία φιλία και από το Κείμενο 2 δύο (2) λόγους για τους οποίους δεν υπάρχει αληθινή φιλία στις μέρες μας. (μον. 1) (β) Με βάση το Κείμενο 2, να αναφέρετε τέσσερις (4) προϋποθέσεις για την ύπαρξη της αληθινής-γνήσιας φιλίας, να τις εξηγήσετε και να γράψετε αν συμφωνείτε ή όχι με βάση τη δική σας πραγματικότητα. (μον.1) 2. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (ΜΟΝ. 1) (α) Να εντοπίσετε και να γράψετε από τη 2 η παράγραφο του Κειμένου 1 μία συνδετική λέξη που φανερώνει αντίθεση και μια συνδετική λέξη που φανερώνει επεξήγηση. (μον.0,5) (β) Να γράψετε ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης της 2 ης παραγράφου του Κειμένου 2. (μον. 0,5) 2

3 3. ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ (ΜΟΝ. 2) (α) i. Να βρείτε και να αναφέρετε τα υποκείμενα των πιο κάτω υπογραμμισμένων λέξεων του Κειμένου1. (μον. 0,5) ii. Να εντοπίσετε και να αναφέρετε το αντικείμενο του ρήματος αν επιθυμούμε και να αναφέρετε τι μέρος του λόγου είναι. (μον. 0,5) Κείμενο 1: «Αν επιθυμούμε κάποια στιγμή την επανασύνδεση, καλό είναι να επικοινωνούμε μαζί του σε γιορτές» (β) Να αναγνωρίσετε τον χρόνο, τη φωνή και τη συζυγία του υπογραμμισμένου ρήματος στην ακόλουθη πρόταση από το Kείμενο 2. (μον. 0, 75) Κείμενο 2: «Για αυτό τον λόγο επέλεξα να γράψω την άποψή μου πάνω στην αξία της φιλίας.» (γ) Να αναγνωρίσετε το είδος της υπογραμμισμένης αντωνυμίας στην ακόλουθη πρόταση από το Κείμενο 1. (μον. 0, 25) Κείμενο 1: «όταν όμως παρουσιάζονται σε υπέρμετρο βαθμό τότε κάποιος από τους δύο ενοχλείται» 4. ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ (ΜΟΝ. 1) 1. (α) Να βρείτε τα συνθετικά της λέξης συναισθήματα. Η λέξη είναι γραμμένη με έντονα γράμματα στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου 2. (μον.0,5) (β) Να αναφέρετε τι μέρος του λόγου είναι το α συνθετικό της λέξης συναισθήματα και να γράψετε μια νέα λέξη με το συνθετικό αυτό. (μον. 0,5) ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (ΜΟΝ. 8) Η Διεθνής Ημέρα Φιλίας καθιερώθηκε το 2011 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 30 Ιουλίου. Το σχολείο σου θα πραγματοποιήσει εκδήλωση για να τιμήσει την ημέρα αυτή. Ως εκπρόσωπος της μαθητικής κοινότητας του σχολείου σου, καλείσαι να γράψεις μια ομιλία στην οποία επιχειρηματολογώντας να τονίσεις την αξία της φιλίας για τον σημερινό άνθρωπο. ( λέξεις) 3

4 ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΜΟΝΑΔΕΣ 6 I. ΚΕΙΜΕΝΑ Κείμενο 1: Η πόλη, Αμαλία Τσακνιά Η πόλη δεν κοιμάται τις νύχτες κουλουριασμένο φίδι και λουφάζει όλα τ ακούει, όλα τα μετράει και λογαριάζει κέρδη και ζημίες η πόλη δεν κοιμάται τις νύχτες καμιά φορά αναστενάζει. Από τη συλλογή Το μπαλκόνι (1982) Κείμενο 2: Αθήνα, Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου Πολιτεία γυμνή, πρωινό με τις άδειες καρέκλες δεν είναι δω τόπος να μείνουμε εδώ δεν έχει δρόμους δεν έχει μάτια μέσα σ ερειπωμένα παράθυρα μια μυρωδιά γκαζιού και κίτρινης λαδομπογιάς Από τη συλλογή Δύσκολος θάνατος (1954). Η ελληνική ποίηση του 20ού αιώνα. Κείμενο 3: Πολυκατοικία, Κώστας Μόντης Πώς καταντά, παιδί μου, αυτή η ζωή στα χέρια μιας πολυκατοικίας. Τι σύμφυρμα*, τι παρδαλός συνωστισμός ανθρώπων που συναπαντιένται στις σκάλες και στους ανελκυστήρες βιαστικοί, με το τσιγάρο στο στόμα, συνοφρυωμένοι, πολυάσχολοι, χωρίς χαιρετισμό, χωρίς χαμόγελο, χωρίς γειτονικό δεσμό. Οι αρχιτέχτονες κι οι Ουγγαρέζες ορχηστρίδες* κι οι χτηματομεσίτες κι ο παιδίατρος και το προσωπικό του Εμπορικού Επιμελητηρίου. Τελοσπάντων Κώστας Μόντης, Συμπλήρωμα των Στιγμών, Λευκωσία 1960 * σύμφυρμα: μείγμα, ανακάτωμα * ορχηστρίδες: επαγγελματίες χορεύτριες Κείμενο 4: Στην εποχή του τσιμέντου και της πολυκατοικίας, Μ. Ιορδανίδου (απόσπασμα) Zούμε στην εποχή του τσιμέντου και της πολυκατοικίας. Κι εγώ τώρα κάθουμαι σε πολυκατοικία. Έχω ένα εσωτερικό δυάρι στον τρίτο όροφο. Εσωτερικά τα λένε τώρα τα διαμερίσματα που δε βλέπουν στο δρόμο αλλά στην αυλή. Μα και η αυλή πια δε λέγεται αυλή αλλά ακάλυπτος χώρος. Στις περισσότερες απ' αυτές τις πολυκατοικίες, που χτίζονται η μια ύστερα απ' την άλλη, σπάνια θα δεις παράθυρο. Είναι όλο μπαλκονόπορτες και βγαίνουν σ' ένα μπαλκόνι που ζώνει την πολυκατοικία ένα γύρο και θυμίζει κατάστρωμα βαποριού. Έτσι λοιπόν, μπαλκονόπορτα και κάμαρα, και η κάθε κάμαρα μοιάζει διάδρομος. Πώς επιπλώνεται, πώς κατοικείται αυτός ο χώρος, δεν έχεις ανάγκη να το σκεφτείς εσύ. Το αποφάσισε προκαταβολικά ο αρχιτέκτονας. Σου έβαλε την πρίζα για την τηλεόραση εκεί που πρέπει να την τοποθετήσεις, σου έβαλε τις απλίκες* εκεί που θα μπει το «καθιστικό», δηλαδή ο καναπές, το χαμηλό τραπέζι και οι δυο τεράστιες πολυθρόνες της μόδας. Δεν υπάρχει κατάλληλη γωνιά για να εγκαταστήσει η νοικοκυρά την «κόχη» της. Εκεί που θα κουρνιάσει* να πιει το καφεδάκι της, να πάρει τη γάτα στην αγκαλιά της, και να αφουγκραστεί* την ανάσα του σπιτιού της. Ίσως γι' αυτό η σημερινή 4

5 γυναίκα δεν αγαπά το σπίτι της. Ξένο πράμα. Όλα τυποποιημένα, όλα προμελετημένα*. Η απόσταση που μπορείς να απλώσεις το πόδι σου και το χέρι σου. Πόσο πρέπει να σκύψεις το κεφάλι σου όταν σηκώνεσαι όρθιος μέσα στην μπανιέρα, έτσι που να μην κουτουλήσεις στο σώμα του καλοριφέρ που κρέμεται στον τοίχο. Αλλάζουν οι καιροί, αλλάζουν και οι άνθρωποι. Μέσα στις πολυκατοικίες οι άνθρωποι γίνανε αγγλοπρεπείς*. Βλέπεις κάποιον στη σκάλα ή στο ασανσέρ και δε σε χαιρετά. Στέκεται μπροστά σου σαν κολόνα πάγου, φοβάσαι να τον χαιρετήσεις κι εσύ. Δεν ξέρεις καλά συγκάτοικος είναι ή ξένος. [ ] Τα μούτρα των συγκατοίκων μου ας μην τα ξέρω. Ξέρω όμως τη φωνή τους, το βήχα τους. Ξέρω της διπλανής μου τον αναστεναγμό και το βογκητό. Βογκά τα βράδια όταν πέφτει στο κρεβάτι της, βογκά και τη νύχτα. Φαίνεται πως έχει άλατα στις κλειδώσεις της και πονεί. Κάθε πρωί στις έξι ακούω το ξυπνητήρι της. Όλα αυτά ακούονται, γιατί το κρεβάτι της είναι δίπλα στο δικό μου και μας χωρίζει ένας τοίχος. [ ] Η ζωή μου μέσα σ' αυτή την πολυκατοικία είχε καταντήσει αφόρητη. Η αυλή μας, Βιβλιοπωλείον της Εστίας * απλίκες: φωτιστικά που στερεώνονται στον τοίχο * θα κουρνιάσει: θα ηρεμήσει * να αφουγκραστεί: να ακούσει * προμελετημένα: σχεδιασμένα και προαποφασισμένα * αγγλοπρεπείς: απέκτησαν ξενικές συνήθειες, έγιναν τυπικοί II. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν, αφού μελετήσετε και αντιπαραβάλετε και τα τέσσερα λογοτεχνικά κείμενα που προηγούνται. 1. Τα κείμενα «Αθήνα», «Πολυκατοικία» και «Στην εποχή του τσιμέντου και της πολυκατοικίας» εστιάζονται σε ένα συγκεκριμένο πρόβλημα των ανθρώπων στις μεγαλουπόλεις. Να καταγράψετε και να εξηγήσετε το πρόβλημα αυτό κάνοντας αναφορά και στα τρία κείμενα. (μον. 1,5) 2. Σε ποιο είδος ποίησης ανήκει το Κείμενο 1 «Η πόλη»; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας αναφέροντας δύο στοιχεία από το κείμενο. (μον. 1,5) 3. Να εντοπίσετε και να αναφέρετε από το Κείμενο 2 «Αθήνα» μια κυριολεξία και μια μεταφορά. (μον. 1) 4. Να αναφέρετε σε ποιο είδος αφήγησης ανήκει το Κείμενο 4 «Στην εποχή του τσιμέντου και της πολυκατοικίας», λαμβάνοντας υπόψη τη συμμετοχή του αφηγητή στα γεγονότα. Να εξηγήσετε. (μον. 1) 5. Με βάση το Κείμενο 1 «Η πόλη», να αναπτύξετε σε μια παράγραφο τη συμπεριφορά, τα συναισθήματα και τον τρόπο ζωής του πρωταγωνιστή. (μον.1) ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΕΣ Μαρία Παπαγεωργίου Τατιάνα Σιακαλλή Η Διευθύντρια Αθηνά Κλεάνθους 5