ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ

Transcript

1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ.. ΧΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Ι. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ... ΧXI II. ΞΕΝΕΣ... XXI 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έννοια και αποστολή της Δικαστικής Ψυχιατρικής. Υπευθυνότητα του ατόμου. Νευροεπιστήμες και Δικαστική Ψυχιατρική Έννοια και αποστολή της Δικαστικής Ψυχιατρικής. Υπευθυνότητα του ατόμου Δικαστική Ψυχιατρική και νευροεπιστήμονες Οι αρμοδιότητες του ψυχίατρου-πραγματογνώμονα και η συνεργασία του με το δικαστήριο της ουσίας Ακούσιος εγκλεισμός (ν. 2071/1992) Διάγραμμα ύλης. Βασική βιβλιογραφία Η ΚΑΤΑΣΤΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΑΤΤΩΜΕΝΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟ ΣΤΟΝ Π.Κ Ποινική ανηλικότητα Σημείο αναφοράς της ανικανότητας για καταλογισμό και της ελαττωμένης ικανότητας για καταλογισμό: η συγκεκριμένη πράξη Μερική ανικανότητα για καταλογισμό και μερικώς ελαττωμένη ικανότητα για καταλογισμό 37

2 XIV Λεωνίδας Κοτσαλής 2.4. Actio libera in causa (άρθρο 35 Π.Κ.) Η δικονομική αρχή in dubio pro reo και τα άρθρα 34 και 36 Π.Κ Έγκλημα σε κατάσταση υπαιτίου και πλήρους μέθης (άρθρο 193 Π.Κ.) Πλάνη περί τον άδικο χαρακτήρα της πράξης (άρθρο 31 2 Π.Κ.) Δυνητική ή υποχρεωτική μείωση της ποινής σε περίπτωση ελαττωμένης ικανότητας για καταλογισμό; Οριοθέτηση της προβληματικής Απόρριψη της δυνητικής μείωσης και πρόκριση της υποχρεωτικής μείωσης της ποινής Έννομες συνέπειες Ανικανότητα για καταλογισμό Ελαττωμένη ικανότητα για καταλογισμό ΔΥΝΑΤΕΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ, Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ Π.Κ Οι νομοθετικές δυνατότητες: βιολογική, ψυχολογική και μικτή (σύνθετη) μέθοδος Η επιλογή του Π.Κ ΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 34 ΚΑΙ 36 Π.Κ. ΚΩΦΑΛΑΛΙΑ ΚΑΤ ΑΡΘΡΟ 33 Π.Κ Τα βιολογικά και ψυχολογικά κριτήρια των άρθρων 34 και 36 Π.Κ Τα βιολογικά (εισαγωγικά ή περιγραφικά) κριτήρια Η διατάραξη της συνείδησης Η νοσηρή διατάραξη των πνευματικών λειτουργιών Ταξινόμηση ψυχικών διαταραχών (ψυχικών ασθενειών και ψυχικών παραλλαγών) 154

3 Περιεχόμενα XV και η (πιθανή) ποινική τους εκτίμηση Τα ψυχολογικά (αξιολογικά) κριτήρια Συμπεράσματα Η κωφαλαλία του άρθρου 33 Π.Κ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΛΑΤΤΩΜΕΝΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟ Ικανότητα για καταλογισμό και ελευθερία της βουλήσεως ως δικαιοθεωρητική πρόβλημα Το αξιολογικό πρόβλημα της διαπίστωσης in foro της ανικανότητας για καταλογισμό Η αξιολογική διάγνωση in foro της ελαττωμένης ικανότητας για καταλογισμό ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΔΙΚΑΣΤΗ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩΜΟΝΑ Ιστορική θεώρηση Συσχέτιση ψυχικής ασθένειας και εγκληματικής πράξης (ειδική αρμοδιότητα του πραγματογνώμονα - ψυχιάτρου Κατανομή αρμοδιοτήτων ανάμεσα στο δικαστή της ουσίας και στον ψυχίατρο-πραγματογνώμονα Το νομικό ζήτημα της αξιολόγησης της ικανότητας για καταλογισμό Η εκτίμηση των αποδείξεων Η ενημέρωση του πραγματογνώμονα από το δικαστή. 275 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 281 Ι. ΕΛΛΗΝΙΚΗ. 281 ΙΙ. ΞΕΝΗ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ

4 XVI Λεωνίδας Κοτσαλής ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο ΔΙΚΑΣΤΙΚΟΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΠΡΑΓΜΑΤΟΓΝΩ- ΜΟΝΑΣ Νομικές βάσεις και γενικά ερωτήματα για τη λειτουργία του ψυχολόγου-πραγματογνώμονα Συγκρούσεις ρόλων του ψυχολόγου-πραγματογνώμονα Εμπιστοσύνη και αντικειμενικότητα Διεξοδική έρευνα της προσωπικότητας και προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας Ναρκοανάλυση, ανιχνευτής ψεύδους, προβολικά τεστ (δοκιμασίες) Υποκειμενική αντίληψη και αντικειμενική έκδοση γνωμοδοτήσεων Ευθύνες για τις συνέπειες της γνωμοδότησης Πίστη στην επιστημονική άποψη και αναγκαία ευλυγισία Επιστημονικοί εμπειρογνώμονες και χρήσιμος δικαστικός βοηθός Γενικά μεθοδολογικά προβλήματα της δικαστικήςψυχολογικής γνωμοδότησης Η έλλειψη μιας συνολικής θεωρίας Νομοθετική γνώση και ιδιογραφική εφαρμογή Διαφορετική θέση δικαστών και πραγματογνωμόνων Η διενέργεια της δικαστικής-ψυχολογικής γνωμοδότησης Η διαδρομή της γνωμοδότησης Η ψυχοδιαγνωστική συνομιλία και η δικαστικήψυχολογική διερεύνηση Η εφαρμογή ψυχολογικών τεστ

5 Περιεχόμενα XVII Διαδικασίες ερωτηματολογίου και τεστ αντίληψης Η παρατήρηση συμπεριφοράς Status praesens, αναδρομή και πρόγνωση Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗ- ΤΑΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΜΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 34 ΚΑΙ 36 Π.Κ Το κείμενο του νόμου Επεξηγήσεις στις νομικές διατάξεις Τα όρια ηλικίας Η διώροφη διαδικασία Οι ικανότητες για διάκριση και συμμόρφωση Οι διαφορές ανάμεσα στα άρθρα 34 και 36 Π.Κ. και η δικαστική απόφαση Η ικανότητα του δράστη για καταλογισμό (ενοχή) ως γενική προϋπόθεση Τα στοιχεία που αποκλείουν την ενοχή (ικανότητα για καταλογισμό) και αντίστοιχα μειώνουν την ενοχή (ικανότητα για καταλογισμό) Η δυνατότητα της αναλογίας Η νοσηρή διατάραξη των πνευματικών (ψυχικών) λειτουργιών Η διατάραξη της συνείδησης Η μεταφορά του μοντέλου των στρωμάτων Το φαινόμενο της εξαρτώμενης από πάθος διατάραξης της συνείδησης Η απουσία παθολογικών αιτίων Το πρόβλημα του εννοιολογικού καθορισμού: βαθιά (βλ. 20 και 21 γερμ. Π.Κ.) διατάραξη της συνείδησης Η γνωμοδότηση της (βαθιάς) διατάραξης της συνείδησης

6 XVIII Λεωνίδας Κοτσαλής 3.5. Η αγνωστικιστική συζήτηση Ειδικά προβλήματα σε σχέση με γνωμοδοτήσεις ως προς τα άρθρα 34 και 36 Π.Κ Πραγματογνώμονας και δικαστής Τάσεις για αποψυχολογικοποίηση Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ Εισαγωγή Ο μάρτυρας και το αντικείμενο της κατάθεσής του Κριτήριο αλήθειας στη μαρτυρική κατάθεση Η μη ηθελημένη ανακριβής μαρτυρία Γενικά Οι τρεις φάσεις της διαδρομής της κατάθεσης Γενικά Πρώτη φάση: η αντίληψη Δεύτερη φάση: η μνήμη Τρίτη φάση: η ανάπλαση (αναπαραγωγή) του συμβάντος Η εκ προθέσεως ψευδής κατάθεση Γενικά Κίνητρα ψευδών καταθέσεων Προβλήματα της προσφορότητας των καταθέσεων Α. Γενικά Β. Η ηλικία του μάρτυρα Οι ανήλικοι μάρτυρες Οι υπερήλικες μάρτυρες Γ. Το φύλο του μάρτυρα Δ. Το επάγγελμα και η μόρφωση του μάρτυρα Ε. Η ιδιαίτερη σχέση του μάρτυρα με τον κατηγορούμενο ΣΤ....Η ειδική μαρτυρική προσφορότητα 477

7 Περιεχόμενα XIX Γενικά Οι χαρακτηρολογικοί τύποι μαρτύρων Ζ.... Οι μάρτυρες εξ ακοής Η. Ειδικά: οι μάρτυρες- θύματα στα εγκλήματα της γενετήσιας σφαίρας Θ. Ειδικά: οι αναγνωρίσεις προσώπων Οι μέθοδοι της αξιολόγησης καταθέσεων Α. Γενικά Β. Τα εμπειρικά κριτήρια του δικαστή Γ. Η ψυχολογική πραγματογνωμοσύνη Η ανάγκη ψυχολογικής πραγματογνωμοσύνης Η επιστημονική βάση της ψυχολογικής πραγματογνωμοσύνης Οι διάφορες μέθοδοι αξιολόγησης των καταθέσεων Η πρακτική της γνωμοδότησης της κατάθεσης ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ Ι. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΙ. ΞΕΝΗ