Βιολογία Γενικής Παιδείας

Transcript

1 ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ ΘΕΜΑ Β Βιολογία Γενικής Παιδείας Β1. 1 Β, 2 Α, 3 Α, 4 Β,5 Β, 6 Α, 7 Α, 8 Β Β2. Σχολικό βιβλίο σελ. 18 «Το γενετικό υλικό ενός ιού τον πολλαπλασιασμό του» Β3. Σχολικό βιβλίο σελ «Σε αντίξοες συνθήκες ένα βακτήριο» Β4. Σχολικό βιβλίο σελ. 107 «Εξαιτίας του φαινομένου της όξινης βροχής εξωτερικές επιφάνειες τους» Β5. Σχολικό βιβλίο σελ «Η βιολογία προγενέστεροι οργανισμοί» ΘΕΜΑ Γ Γ1. Το διάγραμμα που απεικονίζει τη συγκέντρωση των αντισωμάτων στον οργανισμό ενός ανθρώπου μετά από μόλυνση που προκλήθηκε δεύτερη φορά από τον ίδιο ιό είναι το 4. Παρατηρούμε σε αυτό ότι η συγκέντρωση των αντισωμάτων αυξάνεται αμέσως μετά τη μόλυνση από τον ιό και φτάνει σε μεγάλα επίπεδα. Αυτό συμβαίνει διότι ο οργανισμός κατά την πρώτη επαφή του με τον ιό, πραγματοποίησε πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση, κατά την οποία παρήγαγε Τ και Β- λεμφοκύτταρα μνήμης. Τα κύτταρα αυτά ενεργοποιήθηκαν κατά τη δεύτερη επαφή του οργανισμού με τον αυτόν τον ιό, και πραγματοποιώντας δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση αυτή τη φορά, τα Β-λεμφοκύτταρα μνήμης παρήγαγαν σε σύντομο χρονικό διάστημα και σε μεγάλη ποσότητα τα αντισώματα.

2 Φροντιστήριο 2 Γ2. Το διάγραμμα που απεικονίζει τη συγκέντρωση του αντιγόνου στον οργανισμό ενός ανθρώπου μετά τον εμβολιασμό του από το αντιγόνο είναι το 3. Παρατηρούμε ότι τη χρονική στιγμή της μόλυνσης η ποσότητα του αντιγόνου είναι αυξημένη, και δεν παρουσιάζεται περαιτέρω αύξηση, που σημαίνει ότι δεν πολλαπλασιάζεται το αντιγόνο. Η καμπύλη παρατηρούμε ότι φθίνει καθώς παράγονται τα αντισώματα και το αντιμετωπίζουν.όπως γνωρίζουμε το εμβόλιο περιέχει νεκρούς ή εξασθενημένους μικροοργανισμούς ή τμήματα αυτών (άρα ανίκανοι για πολλαπλασιασμό), που ενεργοποιούν την πρωτογενή ανοσοβιολογική απόκριση όπως θα έκανε και ένα αντιγόνο που εισέρχεται από το φυσικό περιβάλλον, και έτσι παράγονται αντισώματα καθώς και Τ και Β-λεμφοκύτταρα μνήμης. Συνήθως δεν εκδηλώνονται συμπτώματα ασθένειας και φυσικά το άτομο δε τη μεταδίδει. Με τον τρόπο αυτό ο οργανισμός αποκτά ενεργητική ανοσία με τεχνητό τρόπο. Γ3. Το διάγραμμα που απεικονίζει τη συγκέντρωση αντισωμάτων που παράγονται στον οργανισμό ενός ανθρώπου τις ημέρες που ακολουθούν μετά τον πρώτο εμβολιασμό είναι το 1. Παρατηρούμε ότι η παραγωγή των αντισωμάτων ξεκινάει 5 ημέρες μετά την μόλυνση από το αντιγόνο. Η καθυστέρηση αυτή οφείλεται στο ότι ο οργανισμός εκτίθεται για πρώτη φορά στο αντιγόνο αυτό, και έτσι μέχρι να ενεργοποιηθούν τα Τ-Βοηθητικά λεμφοκύτταρα από το εκτεθειμένο τμήμα του αντιγόνου στην επιφάνεια των μακροφάγων μέσω του αντιγόνου ιστοσυμβατότητας, και στη συνέχεια με ουσίες που θα εκκρίνουν να ενεργοποιήσουν τα Β-λεμφοκύτταρα για να διαφοροποιηθούν σε πλασματοκύτταρα τα οποία θα παράγουν αντισώματα (χυμική ανοσία) που θα εξουδετερώσουν το αντιγόνο, απαιτείται κάποιο χρονικό διάστημα. Γ4. Το διάγραμμα που απεικονίζει τη συγκέντρωση των κυτταροτοξικών Τ- λεμφοκυττάρων στον οργανισμό ενός ανθρώπου που μολύνθηκε από βακτήριο είναι το 2. Στο διάγραμμα αυτό βλέπουμε ότι η συγκέντρωση των κυτταροτοξικών Τ-λεμφοκυττάρων παραμένει σταθερή και δεν αυξάνεται. Τα κυτταροτοξικά Τ-λεμφοκύτταρα ενεργοποιούνται μονάχα σε περίπτωση μόλυνσης κυττάρου από ιό, σε περίπτωση ύπαρξης καρκινικών κυττάρων ή μεταμοσχευμένου ιστού, αλλά όχι σε περίπτωση βακτηριακής μόλυνσης. Γ5. Παρά την μόλυνση του ανθρώπου από ένα είδος παθογόνου βακτηρίου δεν εμφανίζονται τα συμπτώματα της ασθένειας για τους εξής τρεις λόγους 1) Είχε μολυνθεί στο παρελθόν με φυσικό τρόπο από το συγκεκριμένο παθογόνο βακτήριο, οπότε είχε δημιουργήσει κύτταρα μνήμης (Τ και Β) και τώρα πραγματοποιεί δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση, κατά την οποία δεν εμφανίζεται συνήθως συμπτώματα ασθένειας. Πρόκειται για ενεργητική ανοσία με φυσικό τρόπο. 2) Είχε εμβολιαστεί στο παρελθόν για το συγκεκριμένο παθογόνο βακτήριο, οπότε είχε δημιουργήσει κύτταρα μνήμης (Τ και Β) και τώρα πραγματοποιεί δευτερογενή ανοσοβιολογική απόκριση, κατά την οποία δεν εμφανίζεται συνήθως συμπτώματα ασθένειας. Πρόκειται για ενεργητική ανοσία με τεχνητό τρόπο. 3) Του χορηγήθηκε ορός αντισωμάτων, στον οποίο περιέχονται αντισώματα που έ- χουν παραχθεί από άλλο άτομο ή ζώο, τα οποία θα συνδεθούν με το παθογόνο βακτήριο και θα το εξουδετερώσουν πριν προλάβουν να εγκατασταθούν, πολλαπλασιαστούν, και να προκαλέσουν συμπτώματα της ασθένειας. Πρόκειται περί παθητι-

3 3 Φροντιστήριο ΘΕΜΑ Δ Δ1. κής ανοσίας με τεχνητό τρόπο η δράση της οποίας είναι άμεση αλλά η διάρκειά της παροδική. Η τροφική πυραμίδα πληθυσμού απεικονίζει την μεταβολή του πληθυσμού από τα κατώτερα προς τα ανώτερα τροφικά επίπεδα ενός οικοσυστήματος. Στο κάθε τροφικό επίπεδο τοποθετούνται οι οργανισμοί που απέχουν τον ίδιο αριθμό βημάτων από τον ήλιο. Το πρώτο τροφικό επίπεδο είναι αυτό των παραγωγών (δέντρα), το δεύτερο των καταναλωτών 1 η ς τάξης (κουνέλια), το τρίτο των καταναλωτών 2 ης τάξης (γεράκια). Τα πρωτόζωα τοποθετούνται στο τέταρτο τροφικό επίπεδο αφού παρασιτούν στα γεράκια. Το εμβαδόν που δίνεται σε κάθε επάλληλο ορθογώνιο είναι ανάλογο με το μέγεθος του πληθυσμού. Συνεπώς η τροφική πυραμίδα πληθυσμού εμφανίζεται εν μέρει με πτωτική τάση στα 3 πρώτα τροφικά επίπεδα και εν μέρει ανεστραμμένη στα δύο τελευταία επίπεδα. Δ2. 10 ΚΟΥΝΕΛΙΑ kg 20 kg ΚΟΥΝΕΛΙΑ 200 kg 2000 kg

4 Φροντιστήριο 4 Η τροφική πυραμίδα βιομάζας απεικονίζει την μεταβολή της ξηρής μάζας ανά μονάδα επιφάνειας, προς τα ανώτερα τροφικά επίπεδα ενός οικοσυστήματος. Στο κάθε τροφικό επίπεδο τοποθετούνται οι οργανισμοί που απέχουν τον ίδιο αριθμό βημάτων από τον ήλιο. Αιτιολόγηση από σχολικό βιβλίο σελ. 77 «Η ενέργεια με τη μορφή χημικής ενέργειας συνεπώς μειώνεται η βιομάζα του». Τα 10 γεράκια έχουν συνολική βιομάζα 20 kg, όπως προκύπτει από την τροφική πυραμίδα βιομάζας, οπότε το 1 γεράκι έχει βιομάζα 2 kg. Δ3. Αν μία ασθένεια μειώσει των παραγωγών στα 400 kg, η τροφική πυραμίδα βιομάζας θα διαφοροποιηθεί ως εξής: 0,4 kg 4 kg ΚΟΥΝΕΛΙΑ 40 kg 400 kg Αφού η μέση βιομάζα των γερακιών παραμένει σταθερή (2 Kg/γεράκι), το οικοσύστημα αυτό μπορεί να υποστηρίξει δύο γεράκια. Δ4. Το φαινόμενο αυτό εξηγείται με τη δράση της φυσικής επιλογής, που είναι η διαδικασία με την οποία οι οργανισμοί που είναι περισσότερο προσαρμοσμένοι στο περιβάλλον τους επιβιώνουν και αναπαράγονται περισσότερο από τους λιγότερο προσαρμοσμένους. Πριν την μετανάστευση το έδαφος του προηγούμενου οικοσυστήματος ήταν σκουρόχρωμο, συνεπώς η φυσική επιλογή είχε ευνοήσει τα σκουρόχρωμα κουνέλια καθώς αυτά δεν ήταν διακριτά από τους θηρευτές τους. Όπως γνωρίζουμε η φυσική επιλογή είναι τοπικά και χρονικά προσδιορισμένη, κάτι που σημαίνει ότι ένα χαρακτηριστικό που αποδεικνύεται προσαρμοστικό σε μία συγκεκριμένη περιοχή σε μία χρονική στιγμή (στην προκειμένη ο χρωματισμός του εδάφους), μπορεί να είναι άχρηστο ή δυσμενές σε μία άλλη περιοχή ή σε μία άλλη χρονική στιγμή. Δεδομένου του διαφορετικού χρωματισμού του εδάφους του νέου οικοσυστήματος, ευνοήθηκαν τα ανοιχτόχρωμα κουνέλια, καθώς αυτά πλέον είχαν το προσαρμοστικό χαρακτηριστικό που τους προστάτευε από τους θηρευτές τους και άρα τους προσέδιδε μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης,αναπαραγωγής και μεταβίβασης του χαρακτηριστικού του ανοιχτού χρώματος στις επόμενες γενιές με μεγαλύτερη συχνότητα. Έτσι βαθμιαία άρχισαν να επικρατούν αριθμητικά σε αντίθεση με τα σκουρόχρωμα κουνέλια που δεν είχαν πλέον το ευνοϊκό χαρακτηριστικό, ήταν ευδιάκριτα από τους θηρευτές τους,

5 5 Φροντιστήριο με αποτέλεσμα τη μείωση του πληθυσμού τους. Πρέπει όμως να επισημάνουμε, πως τα κουνέλια δεν ανταποκρίθηκαν στην μεταβολή του περιβάλλοντος αναπτύσσοντας καινούργιο γνώρισμα, αλλά αυτό το γνώρισμα (ανοιχτό χρώμα) προϋπήρχε της πυρκαγιάς και της μετανάστευσης.