ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Transcript

1 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟ Εισαγωγικό σημείωμα: Το παρακάτω κείμενο που αποτελεί το τελευταίο ιδιόγραφο του Άγγελου Σικελιανού δόθηκε για δημοσίευση στο «Περιοδικόν μας» από τον Νικηφόρο Βρεττάκο, καθώς αποτελεί μία απάντηση σε τρία ερωτήματα, που ο ίδιος του είχε κάνει, λίγα χρόνια πριν τον θάνατό του. Αγαπητέ, Η ευθύνη που μ επιφορτίζουν τα ερωτήματα που μου έθεσες στο τελευταίο σου γράμμα είναι μεγάλη, και πιστεύω πως δεν την καλύπτει μια θεωρητική απάντηση και λίγο μελάνι. Με ρωτάς με τρία κατ αριθμητική σειρά ερωτήματα, που η αντιμετώπισή τους, απασχολεί ουσιαστικά ολόκληρη την ζωή μου... Με ρωτάς λοιπόν αρχίζοντας, πώς βρίσκω γενικά τη στάθμη του πολιτισμού μας σήμερα; Και την απάντηση σ αυτό το ερώτημα τη βλέπω κάθε άλλο παρά άνετη και απλοϊκή. Με ρωτάς έπειτα τι θα μπορούσε να γινόταν για την προώθηση της όλης μας πνευματικής ζωής; Και τι θα μπορούσε να κανε το Κράτος και οι πνευματικοί άνθρωποι γι αυτό; Και τέλος, με ποιο τρόπον αντικρίζω τους πνευματικούς οργανισμούς μας κι από πού θα μπορούσε να γινόταν μια πραγματική αξιοποίηση για τα πνευματικά μας σωματεία; Το κυριότατο λοιπόν σημείο απ τα ερωτήματά σου, είναι για μένα τούτο. Πώς και με ποιο τρόπο, εμείς οι «διαβασμένοι», οι «γραμματισμένοι» θα πραγματοποιήσουμε μια φωτεινή εποχή με το απύθμενο υποσυνείδητο του ελληνικού λαού και πως θα μπορούσαμε να το βοηθήσουμε αυτό το ίδιο, ν ανεβάσει μόνο του την στάθμη του πολιτισμού μας. Στο σημείο αυτό θα επιχειρήσω λοιπόν πρώτα να σ αποκριθώ για σήμερα, περιοριζόμενος στο θέμα της διαφώτισης του Ελληνικού λαού. Κι είναι ακριβώς το χρέος που έχω σαν ποιητής να στέκομαι μπροστά του ως ένας που τον διαφωτίζει και τον καθοδηγεί. Τι είναι λοιπόν για μένα αυτός ο λαός, και ποια είναι τα κυριότερα γνωρίσματά του, να τι οφείλω πρώτα να σου ανακοινώσω, για να προχωρήσω έπειτα στο χρέος που έχουμε απέναντί του οι πνευματικοί άνθρωποί του. Είναι ο λαός που κλείνει μέσα του

2 την ικανότητα να πραγματοποιεί δια μέσου των αιώνων κάποιες εξορμήσεις, που φωτίζουν την Ιστορία. Είν ο λαός που στην παράδοσή του από την απώτατη αρχαιότητα έχει ποιητές καθολικούς καθώς ο Όμηρος και ο Αισχύλος, έχει στοχαστές καθώς ο Ηράκλειτος, ο Πυθαγόρας, ο Εμπεδοκλής, ο Πλάτων, έχει το ασύγκριτο δημοτικό τραγούδι, ακροστεφάνωμα της ποίησης του λαού, έχει παγκόσμια πνευματικές και ηθικές γιγάντιες νίκες σαν του Μαραθώνα και της Σαλαμίνας, έχει κείμενα γραμμένα με το πνεύμα του και με τη γλώσσα του, σαν το Ευαγγέλιο, παλιγγενετικούς αγώνες σαν την επανάσταση του 21 κ είναι ο ίδιος πού χε χθές μιάν Αλβανία και την αντίσταση στους Γερμανούς, όσο και δράματα εσωτερικά τεράστια που στην τραγικότητά τους περικλείνουν μέσα τους αυτόματα σχεδόν, την κάθαρση, έστω και αν υπογραμμίζονται από σφάλματα ζωγραφισμένα με το ίδιο του αίμα. Γιατί βέβαια οι αρετές του δεν τον εμποδίζουν να μπλέκεται μοιραία σε καταστάσεις άπειρα κατώτερές του, σε πολιτικά και ιστορικά ανώριμες γι αυτόν στιγμές. Αλλά μήπως είναι υπαίτιος απ άκρη σ άκρη ο ίδιος σ όλα αυτά τα σφάλματα και μήπως στάθηκαν καθόλου από το 1821 οι λεγόμενοι «πνευματικοί» του άνθρωποι, εκτός από ελάχιστες ανάμεσά τους εξαιρέσεις, άξιοι οδηγοί του και ταγοί; Υπήρξε ολότελα έκτοτε γι αυτόν μια υπεύθυνη πνευματική οργάνωση, μια μόνιμη εκπαιδευτική προσπάθεια που να μην υπάκουε στον πιο πρόχειρο μιμητισμό μεθόδων ξένων και άσχετων προς τις δημιουργικές προθέσεις του ίδιου; Υπήρξεν ολότελα ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικό με σταθερά κατεύθυνση που να πετάξει τη «Διχόνοια πού μας κατατρέχει» όπως λέει ο Σολωμός, αφού η Διχόνοια τούτη καλλιεργούνταν στις ρίζες της Παιδείας του, τοποθετώντας σε διαρκή ανταγωνισμό γι αυτόν (ανταγωνισμό που οξύνθηκε στις μέρες μας, παρά ποτέ) τη Γνώση με τη Ζωή, ώστε να την μπάσει σ ένα δρόμο αυτοπειθαρχίας και αυτοκριτικής; Άγγελος Σικελιανός (περιοδικό ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΜΑΣ, χρόνος Α, φύλλο 4, Οκτώβριος 1958, σελ. 83, διασκευή)

3 Α. Να γράψετε την περίληψη του περιεχομένου της επιστολής σε λέξεις. Μονάδες 25 Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη: i) Ο συντάκτης της επιστολής εκφράζει τη χαρά που νιώθει, καθώς καλείται να απαντήσει σε τρία ερωτήματα που τον βασάνιζαν σε όλη του τη ζωή. ii) Το κρίσιμο ερώτημα κατά το τον συντάκτη της επιστολής, έγκειται στον τρόπο με τον οποίο η πνευματική ηγεσία θα αναβαθμίσει το πολιτισμικό επίπεδο του λαού. iii) Ο Άγγελος Σικελιανός εκτιμά ότι η διαφώτιση του ελληνικού λαού αποτελεί καθήκον του. iv) Κατά τον συντάκτη της επιστολής ο ελληνικός λαός στο διάβα των αιώνων έδειξε ικανότητα για ιστορικές εξορμήσεις αλλά και για τεράστια δράματα. v) Τα εκπαιδευτικά προγράμματα δεν κατάφεραν να ξεριζώσουν τη διχόνοια του ελληνικού λαού. Μονάδες 10 Β2. α) Το κείμενο που διαβάσατε ανήκει στην κατηγορία της επιστολής. Να γράψετε δύο εσωτερικά χαρακτηριστικά του κειμένου που δικαιολογούν την ένταξή του σε αυτή την κατηγορία. β) Ο συντάκτης της επιστολής χρησιμοποιεί ως τρόπο πειθούς καί την επίκληση στην αυθεντία. Να εντοπίσετε ένα παράδειγμα μέσα από το κείμενο (μον. 2) και να ερμηνεύσετε την επιλογή τους. (μον. 1)

4 Β3. α) Να αντικαταστήσετε τις παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις με άλλες ισοδύναμες νοηματικά λέξεις ή φράσεις: καθώς (4 η παράγραφος) Γιατί (4 η παράγραφος) Αλλά (5 η παράγραφος) β) Να γράψετε δύο διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους εξασφαλίζεται η συνοχή μεταξύ των περιόδων λόγου της πρώτης παραγράφου της επιστολής. Μονάδες 2 Β4. α) «Είν ο λαός που με το ίδιο του αίμα». Να ερμηνεύσετε τη χρήση του μακροπερίοδου λόγου από το συντάκτη της επιστολής στο συγκεκριμένο χωρίο της τέταρτης παραγράφου. Μονάδες 2 β) Να εξηγήσετε το ρόλο των ερωτηματικών στην τελευταία παράγραφο της επιστολής. Β5. α) Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις, αντικαθιστώντας κάθε λέξη με την έντονη γραφή με ένα συνώνυμό της: - έχει το ασύγκριτο δημοτικό τραγούδι - Αλλά μήπως είναι υπαίτιος απ άκρη σ άκρη ο ίδιος - «Διχόνοια πού μας κατατρέχει» - ώστε να την μπάσει σ ένα δρόμο αυτοπειθαρχίας β) Να γράψετε από ένα αντώνυμο για κάθε λέξη που σας δίνεται: απλοϊκή, «γραμματισμένοι», αρετές, μόνιμη.

5 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ Υποθέστε πως ως εκπρόσωπος του σχολείου σας λαμβάνετε μέρος σ ένα πανελλήνιο συνέδριο νεολαίας. Στην ομιλία σας, αφού πρώτα αναφέρετε το ρόλο και την προσφορά των πνευματικών ανθρώπων στην πρόοδο γενικά της κοινωνίας, να εντοπίσετε τους λόγους που καθιστούν επιτακτική την δραστηριοποίηση των ανθρώπων του πνεύματος στις σύγχρονες κοινωνίες ( λέξεις). 0 ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!! Επιμέλεια θεμάτων: Βάγια Ελένη