ΤΟ ΝΕΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Μάριος Τσέζος, Καθηγητής Ε.Μ.Π.

Transcript

1 ΤΟ ΝΕΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΚΑΙ ΟΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Μάριος Τσέζος, Καθηγητής Ε.Μ.Π. Περιβαλλοντική Μηχανική και Γεωπεριβάλλον Αν αναρωτηθεί κανείς ποια είναι η σημαντικότερη αλλαγή στη συνειδητότητα του τρόπου ζωής της ανθρώπινης κοινωνίας τα τελευταία 5 χρόνια, η απάντηση θα είναι σίγουρα μια: «Ο κίνδυνος από τις δραματικές κλιματικές αλλαγές που απειλούνται από τις ανθρωπογενείς επιδράσεις στο περιβάλλον». Για πολλά χρόνια, η άγνοια γύρω από τους μηχανισμούς περιβαλλοντικών διεργασιών πλανητικής κλίμακας έγινε σύμμαχος, αφ ενός με την υπεροψία που απορρέει από τη δύναμη της τεχνολογικής και οικονομικής προόδου και αφ ετέρου με την εκθετική αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού. Αυτή η τραγική συμμαχία, μέσα σε περίπου ενάμιση αιώνα, κατάφερε να διαταράξει περιβαλλοντικές ισορροπίες εκατομμυρίων ετών μια και στήριξε τη δίψα της για ενέργεια κυρίως στην αντιστροφή ενός μόνο βήματος του κύκλου του άνθρακα, δηλαδή στην καύση ορυκτών ανθράκων και υδρογονανθράκων. Παράλληλα, η τεχνολογική πρόοδος και η χημική τεχνολογία δημιούργησαν και συνεχίζουν να δημιουργούν πληθώρα ξενοβιοτικών ενώσεων, ενώσεων που είναι πρωτόγνωρες για το πλανητικό μας οικοσύστημα, πολλές από τις οποίες αποδεικνύονται καταστροφικές. Η ισχυρή πληθυσμιακή πίεση, ιδιαίτερα στα μικρά γεωγραφικά πλάτη, οδηγεί σε δραματική μείωση των τροπικών δασών και της βιοποικιλότητας του DΝA του πλανήτη μας. Περίπου 800 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν στη ζώνη των τροπικών δασών με πολύ χαμηλό μέσο βιοτικό επίπεδο. Τα τροπικά δάση κάλυπταν περίπου το 15% της επιφάνειας της ξηράς. Το ποσοστό έχει ήδη μειωθεί στο 6%. Περισσότερο αναπτυγμένες περιοχές: Ευρώπη, Βόρεια Αμερική, Αυστραλία/Νέα Ζηλανδία και Ιαπωνία. Λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές: Αφρική, Ασία (εκτός της Ιαπωνίας), Λατινική Αμερική και Καραϊβική, Μελανησία, Μικρονησία και Πολυνησία. Αστικός/αγροτικός πληθυσμός για λιγότερο και περισσότερο αναπτυγμένες περιοχές (Πηγή: Population Division, UN: World Population Prospects: The 2004 Revision and World Urbanization Prospects: The 2003 Revision) Εορτασμός 60 ετών Σχολής ΜΜΜ 1

2 Μεταβολές στο Γεωπεριβάλλον: καταστροφή δασών, ανύψωση μέσης θερμοκρασίας πλανήτη τήξη παγετώνων, ερημοποίηση, λειψυδρία 2 Εορτασμός 60 ετών Σχολής ΜΜΜ

3 Είναι προσωπική μου άποψη ότι η κύρια ωθούσα δύναμη πίσω από την κακή εικόνα που περιγράψαμε είναι η εκθετική αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού, όπως φαίνεται και στα παρακάτω διαγράμματα. Ο Wilson ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η εξέλιξη του ανθρώπινου πληθυσμού στον πλανήτη Γη έχει παρουσιάσει χαρακτηριστικά εξέλιξης παρόμοια με τους μονοκύτταρους οργανισμούς και όχι με αυτή των εξελιγμένων όντων. Η εξέλιξη του παγκόσμιου πληθυσμού Εξέλιξη του πληθυσμού της γης μεταξύ σύμφωνα με διαφορετικά μοντέλα πρόβλεψης Η αναχαίτιση της πορείας των αρνητικών εξελίξεων απαιτεί τεχνικά, οικονομικά και πολιτικά μέσα. Οι μηχανικοί και οι επιστήμονες θα δημιουργήσουν τα τεχνολογικά εργαλεία για τις αναγκαίες διορθωτικές κινήσεις. Οι πολιτικοί θα προσφέρουν το οικονομικό δυναμικό και το νομοθετικό πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπουν σε εφαρμογή τα τεχνολογικά εργαλεία για τις αναγκαίες διορθώσεις. Παγκοσμίως, όλες οι παραγωγικές διαδικασίες σήμερα διαμορφώνονται έτσι ώστε να στοχεύουν στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Οι σημερινές οικονομικές συνθήκες, που διαμορφώνονται λόγω των ισχυρών περιβαλλοντικών προβλημάτων, έχουν ως επακόλουθο και την εμφάνιση της Πράσινης Επιχειρηματικότητας. Η καθαρή παραγωγή έχει ένα διπλό όφελος: α) τη διατήρηση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων και β) την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. «Πράσινη» Επιχειρηματικότητα Σύμφωνα με την «υπόθεση Porter», περιβάλλον και ανταγωνιστικότητα είναι έννοιες συμπληρωματικές: η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι βάρος, αλλά προϋπόθεση για υψηλή ανταγωνιστικότητα. Η αυστηρή περιβαλλοντική νομοθεσία αποτελεί έναυσμα για την ανάπτυξη και την εφαρμογή νέων καθαρότερων τεχνολογιών. Η ρύπανση είναι, αντίθετα, ένδειξη οικονομικής Εορτασμός 60 ετών Σχολής ΜΜΜ 3

4 αστοχίας. Οι προσπάθειες για λιγότερη ρύπανση και υψηλότερα κέρδη στοχεύουν, συνεπώς, προς την ίδια κατεύθυνση: την αποτελεσματικότερη χρήση των πρώτων υλών και τον εκσυγχρονισμό του παραγωγικού εξοπλισμού. Δεν θέλω να σας κουράσω άλλο, αγαπητοί συνάδερφοι. Θέλω να τονίσω ότι η ενασχόληση με το περιβάλλον δεν είναι μια μόδα της εποχής. Οι μόδες περνούν. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε όχι μόνο δεν θα περάσουν σαν μια μόδα αλλά και θα γίνονται διαρκώς εντονότερα. Μέλη της επιτροπής STERN εκτίμησαν ότι, αν η κοινωνία μας αντιδράσει τώρα, θα απαιτηθεί τουλάχιστον το 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ για την προσπάθεια ελέγχου της περαιτέρω χειροτέρευσης. Προφανώς, θα χρειαστούν πολλοί περισσότεροι πόροι για την αντιστροφή των σε εξέλιξη κλιματικών αλλαγών, εφόσον αυτή είναι εφικτή. Σύγχρονοι στόχοι της Περιβαλλοντικής Μηχανικής Εφαρμογές της Περιβαλλοντικής Μηχανικής: αποκατάσταση φυσικού περιβάλλοντος 4 Εορτασμός 60 ετών Σχολής ΜΜΜ

5 Εφαρμογές της Περιβαλλοντικής Μηχανικής: από τη βασική έρευνα στη βιομηχανική εφαρμογή Προτάσεις για το νέο ακαδημαϊκό προφίλ και τις στρατηγικές ανάπτυξης της Σχολής Αλλάζοντας κλίμακα σκέψης και βλέποντας προς τις αναγκαίες προσαρμογές και της δικής μας Σχολής στις νέες συνθήκες, είναι φανερό ότι οφείλουμε και εμείς να εκπαιδεύουμε Μηχανικούς οι οποίοι ναι μεν θα έχουν ως τεχνολογικό αντικείμενο τους Γήινους Πόρους και τα Υλικά, ταυτόχρονα όμως θα κατέχουν και το ελάχιστο των νέων γνώσεων για την Περιβαλλοντική Μηχανική που θα τους επιτρέψει να συλλειτουργήσουν με τους υπόλοιπους επιστήμονες στην προσπάθεια της ανθρώπινης κοινωνίας να ανακόψει και, ει δυνατόν, να αναστρέψει την πορεία της περιβαλλοντικής υποβάθμισης και των επιπτώσεών της. Είναι προφανές από τα παραπάνω ότι οι απόφοιτοι Μηχανικοί μας θα πρέπει να κατέχουν ένα ελάχιστο, αλλά ικανό, μπλοκ γνώσεων Περιβαλλοντικής Μηχανικής. Εδώ θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην κάλυψη των αδυναμιών των απόφοιτων της Τεχνολογικής Κατεύθυνσης της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, όπως για παράδειγμα το γνωστικό τους υπόβαθρο στη Χημεία. Σκέψεις για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στη Σχολή Εορτασμός 60 ετών Σχολής ΜΜΜ 5

6 Προτείνω, λοιπόν: 1. Να ενσωματωθεί σε ένα Ανανεωμένο Πρόγραμμα Βασικών Σπουδών της Σχολής μας ένα ικανό μπλοκ υποχρεωτικών γνώσεων που θα αφορά τα θέματα της Περιβαλλοντικής Μηχανικής. 2. Ένα αναθεωρημένο, πιο Σύγχρονο Όνομα της Σχολής μας, το οποίο θα αντικατοπτρίζει το αναθεωρημένο νέο Πρόγραμμα Σπουδών μας και το οποίο θα μας επιτρέψει να λειτουργούμε με μεγαλύτερη επιτυχία στη νέα εποχή που ήδη ζούμε. Ιδέες μπορούν να αντληθούν από τα ονόματα και τα αντίστοιχα προγράμματα σπουδών συναφών Σχολών του εξωτερικού, όπως π.χ. το Department of Materials Science and Engineering, ΜΙΤ ( και το Earth and Environmental Engineering, Columbia University ( 3. Να διεκδικήσουμε την ενσωμάτωση των αντίστοιχων σχετικών Επαγγελματικών Δικαιωμάτων για τους αποφοίτους μας. Οι αναπροσαρμογές αυτές νομίζω ότι είναι επιτακτικά αναγκαίες. 6 Εορτασμός 60 ετών Σχολής ΜΜΜ