ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ Ονοματεπώνυμο:. Α.Μ.: /..

Transcript

1 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΜΑΔΑ Α Ονοματεπώνυμο:. Α.Μ.: /.. ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι απαντήσεις δίνονται κάτω από κάθε ζήτημα. Δεν επιτρέπεται η χρήση άλλης κόλλας και δεν παραλαμβάνεται παρά μόνο το παρόν έντυπο, συμπληρωμένο στα κενά διαστήματα. Πρέπει να απαντηθούν όλα τα ερωτήματα. Επιτρέπεται η χρήση ασχολίαστου Αστικού Κώδικα. 1. Ποιες οι διαφορές της ακυρότητας δικαιοπραξίας κατά τις γενικές διατάξεις από την ακυρότητα του γάμου; (3 βαθμοί) Οι διαφορές είναι: - κατά τις γενικές διατάξεις η ακυρότητα δικαιοπραξίας είναι αυτοδίκαιη (και η όποια απόφαση απλώς αναγνωριστική) και δεν χρειάζεται να κηρυχθεί δικαστικά (με διαπλαστική απόφαση) όπως η ακυρότητα του γάμου, - κατά κανόνα η ακυρότητα είναι αθεράπευτη, ακόμη και αν μεταγενέστερα συντρέξει η προϋπόθεση που έλειπε κατά τη σύναψή της, ενώ η ακυρότητα του γάμου είναι σε πολλές περιπτώσεις (βλ. ΑΚ 1373) θεραπεύσιμη, - η κατά τις γενικές διατάξεις ακυρότητα προκαλείται για πολύ περισσότερους λόγους από την ακυρότητα του γάμου, - η άκυρη δικαιοπραξία κατά τις γενικές διατάξεις θεωρείται σαν να μην έγινε ποτέ (κάτι σαν τον ανυπόστατο γάμο, δηλαδή) και δεν παράγει, όπως ο γάμος μέχρι να ακυρωθεί, τα αποτελέσματά της. Βλ. Παναγόπουλο, Στοιχεία Οικογενειακού Δικαίου, σελ. 300, υπό Κυκλώστε τη σωστή ή τις σωστές απαντήσεις: (2 βαθμοί) Τα πρώτα ξαδέλφια είναι συγγενείς: Α. πρώτου βαθμού Β. τρίτου βαθμού Γ. τέταρτου βαθμού Δ. σε ευθεία γραμμή Ε. σε πλάγια γραμμή Σωστές απαντήσεις: Γ και Ε

2 3. Η Άννα πείθει τον Βασίλη ότι περιμένει παιδί από αυτόν και τον καταφέρνει να παντρευτούν τρεις μήνες πριν από τον τοκετό. Εκ των υστέρων, όμως, αποδεικνύεται ότι είχε μείνει έγκυος από τον ξάδελφο του Βασίλη, τον Γρηγόρη. α) Είναι έγκυρος ο γάμος της Άννας με τον Βασίλη; β) Ποιος είναι από νομική άποψη πατέρας του παιδιού; γ) Μπορεί ο Γρηγόρης να αναγνωρίσει το παιδί; (5 βαθμοί συνολικά) α) Δεν πρόκειται για πλάνη του Β, αφού αυτός δεν εκλαμβάνει μόνος του ότι άφησε έγκυο την Α, αλλά η Α τον εξαπατά σχετικώς. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται, λοιπόν, ο γάμος να είναι έγκυρος, αφού την ακυρωσία προβλέπει ο νόμος μόνο επί πλάνης περί την ταυτότητα του προσώπου και επί απειλής σε κάθε περίπτωση (δεν πρόκειται, όμως, εδώ για απειλή, αφού η Α δεν του εξαγγέλλει την επέλευση κάποιου κακού, αν δεν την παντρευτεί). Ερμηνευτικά γίνεται, όμως, δεκτό ότι ο γάμος είναι ακυρώσιμος και επί απάτης περί την ταυτότητα του προσώπου (βλ. Παναγόπουλο, Στοιχεία Οικογενειακού Δικαίου, σελ. 297). Ερευνητέον λοιπόν αν εδώ η απάτη αναφέρεται στην ταυτότητα του προσώπου της Α, πράγμα που εξαρτάται από το εννοιολογικό εύρος του όρου «ταυτότητα». Σχετικώς γίνεται δεκτό ότι η «ταυτότητα» εκτείνεται και στις ηθικές και κοινωνικές ιδιότητες του προσώπου (βλ. Παναγόπουλο, ό.π.). (Η υπό κρίση περίπτωση είναι οριακή, ώστε η μία ή η άλλη απάντηση να είναι εξίσου υποστηρίξιμη, αρκεί να αιτιολογείται). (2 βαθμοί) β) Ανεξάρτητα από το αν θεωρηθεί έγκυρος ή άκυρος ο γάμος, ακόμη δε και αν ακυρωθεί δικαστικά, πατέρας του παιδιού από νομική άποψη είναι ο Β, ως σύζυγος της μητέρας κατά τον χρόνο του τοκετού, σύμφωνα με το τεκμήριο της ΑΚ 1465 σε συνδυασμό με την ΑΚ (1 βαθμός) γ) Όσο η πατρότητα του Β δεν έχει προσβληθεί ο Γ δεν μπορεί να αναγνωρίσει το παιδί. Η προσβολή της πατρότητας μπορεί να γίνει από όλα τα νομιμοποιούμενα προς τούτο πρόσωπα (σύμφωνα με την ΑΚ 1469), στα οποία ωστόσο δεν ανήκει ο Γ (κατά την ΑΚ 1469 αριθ. 5), αφού δεν υπήρξε διάσταση της Α με τον Β και μόνιμη σχέση αυτής με τον Γ κατά το κρίσιμο διάστημα της σύλληψης, αλλά η σύλληψη έγινε όταν η Α ήταν ακόμη άγαμη. Μόνο αν προσβληθεί επιτυχώς η πατρότητα του Β, θα μπορεί ακολούθως ο Γ να αναγνωρίσει το παιδί ως δικό του (2 βαθμοί)

3 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΜΑΔΑ Β Ονοματεπώνυμο:. Α.Μ.: /.. ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι απαντήσεις δίνονται κάτω από κάθε ζήτημα. Δεν επιτρέπεται η χρήση άλλης κόλλας και δεν παραλαμβάνεται παρά μόνο το παρόν έντυπο, συμπληρωμένο στα κενά διαστήματα. Πρέπει να απαντηθούν όλα τα ερωτήματα. Επιτρέπεται η χρήση ασχολίαστου Αστικού Κώδικα. 1. Περιπτώσεις αυτόματης αναγνώρισης της πατρότητας. (3 βαθμοί) Βλ. Παναγόπουλο, Στοιχεία Οικογενειακού Δικαίου, σελ. 88, υπό α. και β. 2. Κυκλώστε τη σωστή ή τις σωστές απαντήσεις: (2 βαθμοί) Υφίσταται κώλυμα για την τέλεση γάμου στην περίπτωση: Α. γυναίκας που μετά τον θάνατο του συζύγου της επιθυμεί να παντρευτεί τον ξάδελφό του Β. άνδρα που μετά το διαζύγιό του επιθυμεί να παντρευτεί την ανιψιά της πρώην συζύγου του Γ. πρώτων εξαδέλφων Δ. που ο αδελφός του συζύγου επιθυμεί να παντρευτεί την αδελφή της συζύγου Σωστές απαντήσεις: Β και Γ

4 3. Ο σαραντάχρονος Ανδρέας συζεί σε ελεύθερη ένωση με τη Βασιλική, η οποία έχει έναν τετράχρονο γιο, τον Γεράσιμο, γεννημένο εκτός γάμου και αναγνωρισμένο εκούσια από τον Δημοσθένη. Η γονική μέριμνα του Γεράσιμου ασκείται αποκλειστικά από τη Βασιλική. Ο Ανδρέας θέλει να υιοθετήσει τον Γεράσιμο. Η Βασιλική συναινεί στην υιοθεσία αυτή. α) Είναι κατ αρχήν δυνατή η υιοθεσία του Γεράσιμου από τον Ανδρέα; β) Αρκεί η συναίνεση της Βασιλικής για την υιοθεσία; γ) Η υιοθεσία θα επηρεάσει τη σχέση του Γεράσιμου με τη Βασιλική; Αν ναι, με ποιο τρόπο και πώς θα μπορούσε να αποτραπεί αυτό το αποτέλεσμα; (5 βαθμοί συνολικά) α) Κατά την ΑΚ 1543 αυτός που υιοθετεί ανήλικο πρέπει να είναι ικανός για δικαιοπραξία, να έχει συμπληρώσει το 30 ο έτος και να μην έχει υπερβεί το 60 ο. Ο Α είναι 40 ετών και από το πρακτικό δεν προκύπτει ότι δεν είναι δικαιοπρακτικά ικανός. Επίσης πληρούται και η προϋπόθεση της ΑΚ 1544 (: διαφορά ηλικίας υιοθετούντος-υιοθετουμένου τουλάχιστον 18, αλλά όχι περισσότερο από 50 χρόνια), αφού η διαφορά ηλικίας μεταξύ Α και Γ είναι 36 χρόνια. Αδιάφορο είναι εξάλλου, αν ο υιοθετών είναι άγαμος ή έγγαμος ή αν έχει άλλα τέκνα (επιχείρημα και από τα άρθρα 1547 και 1556 ΑΚ). Επομένως, εφόσον δοθούν οι απαραίτητες συναινέσεις, μπορεί να τελεσθεί η υιοθεσία του Γ από τον Α. (1,5 βαθμός) β) Για να υιοθετηθεί ένας ανήλικος, πρέπει κατά την ΑΚ 1550 να συναινέσουν ενώπιον του Δικαστηρίου οι γονείς του ή ο ένας μόνο, αν ο άλλος έχει εκπέσει από τη γονική μέριμνα ή η συναίνεσή του είναι αδύνατη, γιατί έχει τεθεί σε στερητική δικαστική συμπαράσταση, που περιλαμβάνει και τη στέρηση της ικανότητας συναίνεσης στην υιοθεσία του τέκνου του. Δεν προκύπτει ότι ο Δ έχει τεθεί σε στερητική δικαστική συμπαράσταση ούτε ότι έχει εκπέσει από τη γονική μέριμνα. Συνεπώς, έστω κι αν η γονική μέριμνα ασκείται μόνο από τον ένα γονέα, τη Β (< ΑΚ 1515), για την υιοθεσία του κοινού τέκνου απαιτείται η συναίνεση και του άλλου, δηλαδή εν προκειμένω του Δ. Φυσικά για την τέλεση της υιοθεσίας θα πρέπει να συναινέσει αυτοπροσώπως και ο υιοθετών Α (ΑΚ 1549). [Είναι αυτονόητο ότι ο υιοθετούμενος Γ δεν θα συναινέσει λόγω της πολύ μικρής ηλικίας του, εξαιτίας της οποίας προφανώς ούτε την απαραίτητη ωριμότητα διαθέτει, ώστε το Δικαστήριο να οφείλει να ακούσει τη γνώμη του (ΑΚ 1555). Ανάλογα με την ωριμότητα της Ε (στο πρακτικό δεν προσδιορίζεται η ηλικία της) ενδεχομένως το Δικαστήριο να οφείλει να ακούσει -και να συνεκτιμήσει- τη δική της γνώμη (ΑΚ 1556).] (2 βαθμοί) γ) Κατά την ΑΚ 1561 με την υιοθεσία διακόπτεται κάθε δεσμός του ανηλίκου με τη φυσική του οικογένεια. Εξαίρεση προβλέπεται για την περίπτωση, κατά την οποία ο ένας σύζυγος υιοθετεί το τέκνο του άλλου, οπότε κατά την ΑΚ 1562 δεν διακόπτονται οι δεσμοί του υιοθετημένου με τον φυσικό γονέα και τους συγγενείς του. Επομένως, επειδή ο Α και η Β δεν είναι σύζυγοι, αλλά συζούν σε ελεύθερη ένωση, ο δεσμός της Β με τον Γ δεν θα διατηρηθεί μετά την τέλεση της υιοθεσίας, αφού η ΑΚ 1562 μιλά για «συζύγους». Μετά την τέλεση της υιοθεσίας ο Γ θα έχει γονέα μόνο τον Α. Το παράλογο αυτό αποτέλεσμα [σημειωτέον ότι τα πρόσωπα που ζουν σε ελεύθερη ένωση έχουν δικαίωμα να αποκτήσουν τέκνο με ιατρική υποβοήθηση, βλ. ΑΚ 1456, αλλά όχι να υιοθετήσουν από κοινού] μπορεί να αποτραπεί, αν ο Α και η Β τελέσουν γάμο και ο Α προχωρήσει στην υιοθεσία του Γ μετά τον γάμο του με τη Β, οπότε θα εφαρμόζεται πλέον η ΑΚ 1562 και ο δεσμός της Β με τον Γ δεν θα διακοπεί. (1,5 βαθμός)

5 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ ΟΜΑΔΑ Γ Ονοματεπώνυμο:. Α.Μ.: /.. ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι απαντήσεις δίνονται κάτω από κάθε ζήτημα. Δεν επιτρέπεται η χρήση άλλης κόλλας και δεν παραλαμβάνεται παρά μόνο το παρόν έντυπο, συμπληρωμένο στα κενά διαστήματα. Πρέπει να απαντηθούν όλα τα ερωτήματα. Επιτρέπεται η χρήση ασχολίαστου Αστικού Κώδικα. 1. Απορία και ευπορία ως προϋποθέσεις γέννησης της υποχρέωσης διατροφής. (3 βαθμοί) Βλ. Παναγόπουλο, Στοιχεία Οικογενειακού Δικαίου, σελ υπό στ. 2. Κυκλώστε τη σωστή ή τις σωστές απαντήσεις: (2 βαθμοί) Ο γάμος λύνεται: Α. με αμετάκλητη απόφαση διαζυγίου Β. με συμβολαιογραφικό έγγραφο Γ. με την κήρυξη ενός από τους συζύγους σε αφάνεια Δ. με τον θάνατο ενός από τους συζύγους Ε. με τελεσίδικη απόφαση διαζυγίου Σωστές απαντήσεις: Α και Δ

6 3. Ενώ ο Απόστολος και η Βιβή βρίσκονται σε διάσταση, η Βιβή γεννά τον Γιώργο. Έξι χρόνια μετά τη γέννηση του Γιώργου ο γάμος του Απόστολου και της Βιβής λύνεται. Όταν ο Γιώργος ενηλικιώνεται, πληροφορείται από τη Βιβή ότι πατέρας του δεν είναι ο Απόστολος, αλλά ο εραστής της Δημήτρης, ο οποίος δεν βρίσκεται πια στη ζωή. α) Μπορεί ο Γιώργος να προβεί σε ενέργειες, προκειμένου να θεμελιωθεί η πατρότητα του Δημήτρη; Αν ναι, ποιες είναι αυτές και τι πρέπει να αποδείξει; β) Πώς διαμορφώνεται η απάντησή σας, αν ο Γιώργος δεν ήταν καρπός της σχέσης της Βιβής με τον Δημήτρη, αλλά η σύλληψή του είχε γίνει με ετερόλογη τεχνητή γονιμοποίηση, στην οποία ο Απόστολος είχε εγκύρως συγκατατεθεί και δότης του σπέρματος ήταν ο Δημήτρης; (5 βαθμοί συνολικά) α) Ο Γ γεννήθηκε κατά την έστω και τυπική- διάρκεια του γάμου μεταξύ του Α και της Β, οπότε σύμφωνα με την ΑΚ 1465 πατέρας του τεκμαίρεται ο Α. Ο Γ μπορεί να προβεί σε ενέργειες για τη θεμελίωση της πατρότητας του Δ ως εξής: Πρώτα θα πρέπει να ανατρέψει την πατρότητα του Α, ασκώντας την αγωγή προσβολής της πατρότητας (ΑΚ 1467). Ο Γ ανήκει στα πρόσωπα που νομιμοποιούνται να ασκήσουν την αγωγή αυτή (ΑΚ 1469 περ. 3: «το τέκνο»). (0,5 βαθμός) Πρόβλημα προθεσμίας δεν υπάρχει, αφού κατά την ΑΚ 1470 περ. 3 για το τέκνο η προσβολή της πατρότητας αποκλείεται, αφού περάσει ένα έτος από την ενηλικίωσή του. (0,5 βαθμός) Κατά ποίων θα ασκηθεί η αγωγή του Γ ορίζεται στην ΚΠολΔ 619 περ. β. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή ο Γ θα πρέπει να στρέψει την αγωγή του κατά της μητέρας του (Β) και του Α. [Αντίθετα με τον Δ δεν προκύπτει από το πρακτικό ότι και ο Α έχει πεθάνει.] (0,5 βαθμός) Ο Γ θα πρέπει να αποδείξει είτε ότι η μητέρα του δεν συνέλαβε από τον Α είτε ότι ήταν αδύνατον να συλλάβει από αυτόν, εάν ο Α και η Β βρίσκονταν σε διάσταση ήδη κατά το κρίσιμο διάστημα της σύλληψης (<ΑΚ 1468) και δεν είχαν σχέσεις (ΑΚ 1467). (0,5 βαθμός) Εφόσον η αγωγή του Γ γίνει αμετάκλητα δεκτή, θα πάψει αναδρομικά να έχει πατέρα τον Α (ΑΚ ), οπότε θα έχει την ιδιότητα τέκνου γεννημένου χωρίς γάμο των γονέων του. Για να θεμελιώσει την πατρότητα του Δ, θα πρέπει να ζητήσει με αγωγή του τη δικαστική αναγνώρισή της. Αφού ο Δ δεν είναι πια στη ζωή, η αγωγή θα ασκηθεί κατά των κληρονόμων του (ΑΚ 1480 εδ. β ). (0,5 βαθμός) Το γεγονός ότι κατά πάσα πιθανότητα μέχρι το αμετάκλητο της απόφασης επί της αγωγής προσβολής της πατρότητας θα έχει περάσει ένα έτος από την ενηλικίωση του Γ (: προθεσμία που προβλέπεται στην ΑΚ 1483 εδ. β για την άσκηση της αγωγής δικαστικής αναγνώρισης από το τέκνο), δεν αποκλείει την άσκηση της αγωγής από τον Γ, διότι κατά την κρατούσα γνώμη στη θεωρία εφαρμόζεται αναλογικά η ΑΚ και, κατά συνέπεια, η ενιαύσια προθεσμία για την άσκηση της αγωγής του Γ αρχίζει, αφού καταστεί αμετάκλητη η απόφαση που δέχεται την αγωγή προσβολής της πατρότητας του Α (Βλ. Παναγόπουλο, Στοιχεία Οικογενειακού Δικαίου, σελ. 87, στ. ζ, όπου και ανφορά στην αντίθετη μέχρι το 2005 γνώμη της νομολογίας). (1 βαθμός) Ο Γ θα πρέπει να αποδείξει ευθέως την πατρότητα του Δ. Δεν αρκεί να αποδείξει τη σαρκική συνάφεια του Δ με τη Β κατά το κρίσιμο διάστημα της σύλληψης, διότι το τεκμήριο της ΑΚ 1481 εδ. α δεν ισχύει, όταν η αγωγή ασκείται από το τέκνο μετά την ενηλικίωσή του και ο πατέρας

7 πέθανε πριν από το τέλος της αποδεικτικής διαδικασίας στον α βαθμό (ΑΚ 1481 εδ. β ), πόσω μάλλον όταν έχει πεθάνει πριν από την άσκηση της αγωγής αναγνώρισης (αφού και στις δύο περιπτώσεις, κατά μείζονα λόγο δε στη δεύτερη συντρέχει ο ίδιος λόγος της προστασίας των κληρονόμων από την υπερβολικά δύσκολη για αυτούς απόδειξη του αντιθέτου του τεκμηρίου). (0,5 βαθμός) β) Αν ο Γ είχε συλληφθεί με ετερόλογη τεχνητή γονιμοποίηση, στην οποία ο Α (σύζυγος της Β) είχε εγκύρως συγκατατεθεί, ο Γ δεν μπορεί να προβεί σε ενέργειες για τη θεμελίωση της πατρότητας του δότη Δ (του οποίου η ταυτότητα άλλωστε κακώς διέρρευσε, βλ. ΑΚ 1460), διότι σε περίπτωση συγκατάθεσης του συζύγου στην υποβολή της συζύγου του σε τεχνητή γονιμοποίηση αποκλείεται κατά την ΑΚ περ. 2 η προσβολή της πατρότητας του συζύγου της μητέρας για όλους τους δικαιούχους που αναφέρονται στην ΑΚ 1469 (< έκφραση της αρχής της κοινωνικοσυναισθηματικής συγγένειας). (1 βαθμός)