ΑΠΟΨΕΙΣ Επί του Σχεδίου Βασικών Αρχών Λειτουργίας, Διαχείρισης και Τιμολόγησης Υβριδικών Σταθμών σε Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά

Transcript

1 ΑΠΟΨΕΙΣ Επί του Σχεδίου Βασικών Αρχών Λειτουργίας, Διαχείρισης και Τιμολόγησης Υβριδικών Σταθμών σε Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά από Ιωάννη Χατζηβασιλειάδη, Μηχ.-Ηλεκ. ΕΜΠ Αισθάνομαι την ανάγκη να εκφράσσω τις απόψεις μου για το Σχέδιο Βασικών Αρχών Λειτουργίας, Διαχείρισης και Τιμολόγησης Υβριδικών Σταθμών σε Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά, καθώς επίσης και χρήσιμες υποδείξεις για τα σχετικά έργα των αντλητικώνυδροηλεκτρικών με αιολική ενέργεια στα αυτόνομα ηλεκτρικά συστήματα των νησιών. Έχω τη γνώμη ότι η επιτυχής σχεδίαση και λειτουργία τέτοιων έργων ηλεκτροπαραγωγής θα είναι καθοριστικά για το μέλλον των ηλεκτρικών συστημάτων και της οικονομίας των νησιών με επάρκεια τόσο ηλεκτρικής ενέργειας όσο και νερού με αφαλάτωση σε μια πορεία προς βιώσιμη ανάπτυξη. Το Σχέδιο της ΡΑΕ προς διαβούλευση στηρίχθηκε στο Ν3468/27 Ιουνίου 2006 (Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις). Στον ίδιο νόμο στηρίχθηκε και ο Κανονισμός Αδειών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ. Κατά τη γνώμη μου ο Ν3468 ήταν «ατυχής» για τις ΑΠΕ και τα αποτελέσματα δύο χρόνια μετά το επιβεβαιώνουν. Χωρίς όραμα και στόχους, με λάθη και παραλείψεις που μεταφέρονται στις μεταγενέστερες αποφάσεις, τώρα κινδυνεύουν να μεταφερθούν και στα έργα, τα οποία είναι εντάσεως κεφαλαίου και με μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Για αυτούς τους λόγους, θα επισημάνω αρχικά μερικά βασικά σημεία του νόμου που δεν εξυπηρετούν τους στόχους αυτών των έργων και χρειάζεται να αναθεωρηθούν. Εν συνεχεία, θα αναφερθώ στο υπό διαβούλευση Σχέδιο και θα κλείσω με μερικές προτάσεις. 1. Ν3468/27 Ιουνίου 2006 για τους Υβριδικούς Σταθμούς-Προτάσεις για Αναθεώρηση Βασικών Σημείων 1.1 Η ιδέα του αντλητικού-υδροηλεκτρικού με αιολική ενέργεια Τα αντλητικά/υδροηλεκτρικά ή αναστρέψιμα υδροηλεκτρικά (pump storage) σε ένα ηλεκτρικό σύστημα έχουν στόχο να εξομαλύνουν την καμπύλη του ημερήσιου φορτίου προσθέτοντας φορτία άντλησης τη νύχτα (ζώνη χαμηλής ζήτησης) και προσφέροντας ενέργεια (υδροηλεκτρική παραγωγή) στις ζώνες υψηλής ζήτησης. Με τον τρόπο αυτό εξυπηρετούνται οι αιχμές ζήτησης με πιο οικονομικό τρόπο και υψηλή αξιοπιστία. Αυτό βέβαια προϋποθέτει διάθεση νυχτερινής ενέργειας χαμηλού κόστους. Το ακριβό πετρέλαιο ήταν ο κύριος λόγος που δεν έγινε κάποιο αντλητικό-υδροηλεκτρικό στα νησιά, ήδη πάνω από τρεις δεκαετίες που συζητιέται. Οι συνθήκες όμως είναι διαφορετικές σήμερα γιατί προσφέρεται η αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας στην ηλεκτροπαραγωγή με ικανοποιητικό κόστος χωρίς εκπομπές CO 2 και

2 υιοθετείται η στρατηγική για βιώσιμη ανάπτυξη. Ένα τέτοιο έργο αυξάνει σημαντικά τη διείσδυση της αιολικής ενέργειας στο δίκτυο και προσφέρει μεγάλες υπηρεσίες στη διαχείρισή του. Έτσι, η ιδέα του αντλητικού/υδροηλεκτρικού με αιολική ενέργεια κρίνεται σήμερα ρεαλιστική τουλάχιστο για τα νησιωτικά συστήματα. Ένα τέτοιο έργο, το πρώτο στον κόσμο, κατασκευάζεται στο νησί Hel Hierro των Καναρίων νήσων στην Ισπανία. Είναι ένα λαμπρό παράδειγμα συνεργασίας των κατοίκων με την επιστημονική κοινότητα και την κυβέρνηση. 1.2 Σημεία του Ν3468 για Αναθεώρηση Τα παρακάτω βασικά σημεία του νόμου χρήζουν αναθεώρησης για να εξυπηρετηθούν οι στόχοι των υβριδικών σταθμών Η ενέργεια άντλησης θα πρέπει να προέρχεται εξ ολοκλήρου από την αιολική ενέργεια ή γενικά από τις ΑΠΕ. Αυτό πλέον αποτελεί κοινή πρακτική στα μελλοντικά ηλεκτρικά δίκτυα για τον περιορισμό των εκπομπών CO 2, αφού με τον κύκλο της αποθήκευσης χρησιμοποιώντας ενέργεια από ορυκτά καύσιμα επαυξάνονται οι εκπομπές κατά 30% περίπου. Σε μερικές περιπτώσεις όπου για λόγους βέλτιστης διαχείρισης του συστήματος είναι αναγκαία πρόσθετη άντληση με χρήση πετρελαίου, αυτή η ενέργεια θα συμψηφίζεται πλήρως με ενέργεια από ΑΠΕ σε μηνιαία ή ετήσια βάση. Επομένως, προτείνεται να διαγραφεί η σχετική παράγραφος στο Άρθρο 2, παρ. 25β του νόμου, που προβλέπει ενέργεια για άντληση από το δίκτυο 30% σε ετήσια βάση και όπυ στα επόμενα άρθρα αναφέρεται Δεν περιγράφεται με σαφήνεια η λειτουργία του υβριδικού σταθμού αλλά φαίνεται ότι ο υδροηλεκτρικός σταθμός λειτουργεί ταυτόχρονα παράλληλα με την άντληση (Άρθρο 9 παρ. 3). Ο υδριδικός σταθμός είναι ένα σύνθετο έργο που ενσωματώνεται στο σύστημα του νησιού και στη λειτουργία του και δεν είναι ένα κουτί που μπαίνει φθηνή ενέργεια και βγαίνει ακριβή. Προτείνεται: η λειτουργία της άντλησης να εντάσσεται στη ζώνη χαμηλής ζήτησης (πχ περί τις ώρες ανά 24ωρο). Η λειτουργία της υδροηλεκτρικής παραγωγής να εντάσσεται στις ζώνες υψηλής ζήτησης (πχ 6-8 ώρες ανά 24ωρο), όπου στη ζώνη αυτή εντάσσεται και η λειτουργία του αιολικού πάρκου με απ ευθείας τροφοδότηση του δικτύου. Δεν λειτουργεί ταυτόχρονα η άντληση και η υδροηλεκτρική παραγωγή, γιατί είναι τουλάχιστο παράλογο να περνάει η ενέργεια από την διαδικασία αποθήκευσης για να επιστρέφει την ίδια στιγμή στο δίκτυο με απώλειες 30% και ασφαλώς με πολύ υψηλότερη τιμή, ενώ μπορεί να παρέχεται ολόκληρη, απ ευθείας στο δίκτυο Σχετικά με την αναλυτική μελέτη που αναφέρεται στο Άρθρο 6 παρ. 1: Επειδή η ζήτηση στα νησιά έχει έντονα αυξητικές τάσεις, είναι αναγκαίο η σχεδίαση να γίνει με στοιχεία ζήτησης ισχύος και ενέργειας στα επόμενα 8-10 χρόνια, πχ για την αρχική διαστασιολόγηση και με τις μελλοντικές προοπτικές, ενδεχομένως λαμβάνοντας υπόψη τον προγραμματισμό για νέες μονάδες βραχυπρόθεσμα. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί εκτός από το σύστημα της Κρήτης και ίσως της Ρόδου σε κάθε νησί πρακτικά, ένα

3 μόνο τέτοιο σύστημα θα πρέπει να εγκατασταθεί με μακροπρόθεσμες προοπτικές κατά το δυνατόν. Επιπρόσθετα, οι διαδικασίες και ο χρόνος υλοποίησης μέχρι τη λειτουργία του είναι τουλάχιστον 4 χρόνια μετά την εκπόνηση της αρχικής μελέτης. Κρίνεται πολύ χρήσιμο όλα τα τεχνικά και οικονομικά στοιχεία των αυτόνομων συστημάτων των νησιών να είναι προσβάσιμα στο διαδίκτυο από τους μελετητές και υποψήφιους επενδυτές. Μοντέλα και τεχνικές πρόβλεψης της ζήτησης ενέργειας και της παραγωγής των αιολικών θα πρέπει να χρησιμοποιούνται στη διαχείριση ενός αυτόνομου συστήματος και ιδιαίτερα με υβριδικό σταθμό Στο Άρθρο 13 παρ. 3α του νόμου, αναφέρεται ότι «για την τιμολόγηση διαθεσιμότητας ισχύος λαμβάνεται υπόψη το εκτιμώμενο κόστος κατασκευής και το σταθερό κόστος λειτουργίας νεοεισερχόμενου συμβατικού σταθμού παραγωγής στο Αυτόνομο Ηλεκτρικό Σύστημα του Μη Διασυνδεδεμένου Νησιού». Οι υπάρχουσες υποδομές έχουν πληρωθεί ή πληρώνονται ήδη από τους καταναλωτές και θα ήταν παράλογο να πληρωθούν δύο φορές, με το κόστος νέου σταθμού κατά το χρόνο της εξέτασης της αίτησης. Εδώ θα πρέπει να χρησιμοποιείται το πρόσθετο κόστος (ή καλύτερα το αποφευγόμενο κόστος) για συμβατικές μονάδες παραγωγής (μονάδες Diesel σταθερές ή κινητές) ίδιας ισχύος με το υδροηλεκτρικό και για ίδιες ώρες λειτουργίας Στο ίδιο Άρθρο 13 παρ. 7 του νόμου, αναφέρεται η αναπροσαρμογή τιμών με απόφαση Υπουργού, άγνωστο προς τα πάνω ή προς τα κάτω και δεν αναφέρεται πως και για πιο λόγο. Προτείνεται η απάλειψη της παραγράφου για να μειωθούν οι αβεβαιότητες στους επενδυτές. 2. Απόψεις επί του Σχεδίου Βασικών Αρχών Λειτουργίας, Διαχείρισης και Τιμολόγησης Υβριδικών Σταθμών σε Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά Παρουσιάζονται παρακάτω απόψεις σε μερικά σημεία του Σχεδίου που κρίνεται αναγκαίο να αναθεωρηθούν σε συνδυασμό με το προηγούμενο κεφάλαιο για την αναθεώρηση μερικών σημείων του Ν3468. Γενικές παρατηρήσεις: 1. Στο Σχέδιο κυριαρχεί η απορρόφηση ενέργειας από το δίκτυο και αυτή είναι η «πλάνη» για την αποτελεσματικότητα του υβριδικού. Στα χαρακτηριστικά σχεδίασης, σε συνδυασμό και με την παρ παραπάνω, θα πρέπει η αποθηκευτική ικανότητα των δεξαμενών να αντιπροσωπεύει ενέργεια από 4 έως 7 ημέρες τουλάχιστο (με λειτουργία του υβριδικού στις ζώνες αιχμής 6-8 ώρες την ημέρα), και βεβαίως με χρήση μόνο γλυκού νερού και όχι θαλασσινού. 2. Οι τεχνολογίες του εξοπλισμού αποτελούν τη σημαντικότερη παράμετρο για την ομαλή λειτουργία του αδύνατου συστήματος του νησιού. Προτείνεται: προηγμένες τεχνολογίες ανεμογεννητριών, ηλεκτρονικά ισχύος στις αντλίες για καλή απόδοση και ομαλή εκκίνηση, σχεδίαση στροβίλων με υψηλές αποδόσεις και στα μερικά φορτία (πχ από 10%-100%) και γενικά εξοπλισμός έτσι ώστε να είναι δυνατή η λειτουργία σε

4 μεγάλο εύρος ισχύος. Επίσης, η προσφορά επικουρικών υπηρεσιών στο δίκτυο τόσο για τους κινητήρες/αντλίες όσο και για τους στροβίλους/γεννήτριες με αξιόπιστο σύστημα ελέγχου. Προτείνεται, ελάχιστος αριθμός τρεις υδροηλεκτρικές μονάδες, όπως και για τον αριθμό των αντλιών. 3. Να αποκλεισθεί η ταυτόχρονη λειτουργία άντλησης και υδροηλεκτρικής παραγωγής. Ειδικές Παρατηρήσεις επί του Σχεδίου με αναφορά στις αντίστοιχες παραγράφους 1.1 Ορισμοί, σχετικά με την απορρόφηση ενέργειας από το δίκτυο διαγραφή των παρ. 6, 7 και 10, όπως αναλύθηκε παραπάνω. 1.2 Γενικές Αρχές Προγραμματισμού, παρ. 2, η προσφορά εγγυημένης ενέργειας του υβριδικού σταθμού συνοδεύεται και με πρόβλεψη αιολικής παραγωγής για τις αντίστοιχες ώρες αιχμής για απ ευθείας διάθεση, όταν λειτουργούν οι υδροηλεκτρικές μονάδες. Οι παρ. 3 και 4 που αναφέρονται σε απορρόφηση ενέργειας από το δίκτυο πρέπει να απαλειφθούν. 1.3 Γενικές Αρχές Τιμολόγησης, παρ. 2 για απορρόφηση ενέργειας από δίκτυο να απαλειφθεί. Στην παρ. 4 σχετικά με το πρόστιμο για αδυναμία παροχής εγγυημένης ισχύος και για αποφυγή αυθαιρεσιών, καλό είναι ο επενδυτής να γνωρίζει το ύψος του τυχόν προστίμου, θα μπορούσε να καθορισθεί σαν ένα τίμημα με βάση την αξία της απολεσθείσας ωριαίας ισχύος. 2.1 Δηλώσεις από την προηγούμενη ημέρα για την επόμενη ημέρα της Κατανομής, παρ. 1 και 2, δηλώνεται και η ενέργεια που προβλέπεται από τις αιολικές μονάδες για απ ευθείας διάθεση ταυτόχρονα με τη λειτουργία των υδροηλεκτρικών μονάδων, απάλειψη παρ. 6 και 7 για απορρόφηση ενέργειας από το δίκτυο. 2.3 Κατανομή-Ειδικοί κανόνες και αρχές λειτουργίας, παρ. 2, γιατί να εξαιρούνται οι αιολικές μονάδες του υβριδικού σταθμού; κρίνεται παράλογο τεχνικά και οικονομικά. Παρ. 7, δεν είναι αναγκαίο να λειτουργεί ταυτόχρονα άντληση και υδροηλεκτρική παραγωγή, δεν υφίστανται θέματα ευστάθειας του συστήματος, αυτό πρέπει να απαλειφθεί. Στην παρ. 8, αυτή η ρύθμιση θα οδηγήσει ανεξέλεγκτα στη χρήση ενέργειας από το δίκτυο και θα καταντήσει ο υβριδικός σταθμός να λειτουργεί σαν σταθμός βάσης. Τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να είναι σπάνιες στη διάρκεια του χρόνου και βεβαίως δεν πρέπει να απορρίπτεται ενέργεια ΑΠΕ, αλλά η ρύθμιση που προτείνεται παραπάνω (συμψηφισμός της ενέργειας) καλύπτει αυτήν την περίπτωση. Προτείνεται η απαλειφή αυτής της ρύθμισης. 2.4 Κανόνες εφαρμογής, παρ. 1, αυτή η ρύθμιση βασίζεται στο νόμο (προτείνεται παραπάνω για αναθεώρηση) και κρίνεται παράλογη. Η εγκατάσταση του υβριδικού σταθμού δεν είναι αυτοσκοπός («είσοδος νέων παραγωγών στα νησιά») αλλά κατασκευάζεται γιατί μπορεί να δώσει καλύτερη λύση στο ηλεκτρικό σύστημα όπου αυτό προσφέρεται και όχι ειδικά προνόμια σε νέους παραγωγούς. Είναι παράλογο να επιβαρύνεται αδικαιολόγητα δύο φορές ο καταναλωτής, προτείνεται η απάλειψή του. Στην παρ. 2, αντί της αγοράς ενέργειας από το δίκτυο προτείνεται ο συμψηφισμός (όπως παραπάνω). Η σύγκριση με τις μονάδες αιχμής θα γίνεται για τις ίδιες ώρες λειτουργίας ετησίως στην ίδια πραγματική ισχύ. Στην παρ. 4, οι επικουρικές υπηρεσίες του υβριδικού που είναι υπηρεσίες υψηλής ποιότητας θα πρέπει να ζητούνται και να πληρώνονται, οι

5 δικαιολογίες που προβάλλονται δεν έχουν θέση. Σχετικά με τα πρόστιμα στην παρ. 6, νομίζω ότι θα βοηθούσε εάν συμφωνείτο μια διαθεσιμότητα ισχύος και συνεπώς αντίστοιχης ενέργειας (ετήσια ή εποχική), όπως γίνεται για τις μονάδες παραγωγής και πέραν αυτού να ισχύουν τα πρόστιμα τα οποία δεν πρέπει να είναι εξοντωτικά. 3. Προδιαγραφές Εγκαταστασεων Χρηστών και Διαχειριστή 3.1 Βασικές αρχές, παρ. 1, υπάρχει αντίφαση, εάν υπάρχει διαθέσιμη αιολική ενέργεια πρέπει να την διαθέσει στο δίκτυο και όχι να την χρησιμοποιήσει για άντληση και ταυτόχρονα με υδροηλεκτρική παραγωγή να την δώσει στο δίκτυο με απώλεια 30%, είναι παραλογισμός με οικονομικές συνέπειες στον καταναλωτή, προτείνεται η απάλειψη. 3. Προτάσεις 1. Οδηγίες για τη Μελέτη Στις προδιαγραφές είναι απαραίτητο να συμπεριληφθεί οδηγία ώστε η μελέτη να γίνεται με στοιχεία των επόμενων 8-10 ετών (αρχική διαστασιολόγηση) και με προοπτικές για τα επόμενα χρόνια λειτουργίας παρουσιάζοντας ετήσια λειτουργικά στοιχεία από τη μελέτη εξομοίωσης για μακρό χρονικό ορίζοντα. Βεβαίως, οδηγίες για προηγμένες τεχνολογίες είναι αναγκαίες. 2. Διάρκεια εκφόρτισης Η τεχνολογία των αντλητικών-υδροηλεκτρικών έχει υψηλό κόστος επένδυσης αλλά χαμηλό κόστος λειτουργίας-συντήρησης και υψηλό βαθμό απόδοσης του κύκλου (75% με 78% για τις μονάδες με χρήση αποδοτικών τεχνολογιών). Προσφέρεται ιδιαίτερα για μεγάλη αποθήκευση με μεγάλη διάρκεια εκφόρτισης (6-8 ώρες την ημέρα). Η αιολική ενέργεια που θα χρησιμοποιηθεί για την άντληση τιμολογείται στα νησιά 87,42 /MWh. Για τον κύκλο άντλησης με απόδοση 75%, η κατανάλωση είναι 1,33kWh για παραγωγή 1kWh στο δίκτυο, οπότε το κόστος φθάνει τα 116,56 /MWh. Αυτή είναι μία από τις βασικές παραμέτρους κόστους η οποία φαίνεται υψηλή, συμπεριλαμβάνονται βέβαια και τα κέρδη από την επένδυση του αιολικού πάρκου. Η διάρκεια εκφόρτισης και η αντίστοιχη ενέργεια των υδροηλεκτρικών στο δίκτυο αποτελούν σημαντική παράμετρο οικονομικής βιωσιμότητας του υβριδικού σταθμού. Όσο αυξάνεται ο χρόνος εκφόρτισης μειώνεται το ειδικό κόστος /kwh και όσο μειώνεται ο χρόνος εκφόρτισης στο δίκτυο αυξάνεται το ειδικό κόστος. Σημειώνεται επίσης ότι αυξημένο ειδικό κόστος αναμένεται στα μικρά μεγέθη υβριδικού σταθμού σε σχέση με τα μεγάλα. Επομένως, εκτός από την τιμή αγοράς της ενέργειας από τις υδροηλεκτρικές μονάδες, θα πρέπει να συμφωνείται και η ελάχιστη ενέργεια ετησίως στο δίκτυο (ή, ώρες ανηγμένες στην ονομαστική ισχύ που προκύπτουν από τα αιολικά στοιχεία, πχ 1400 ώρες/έτος). Για την επί πλέον ενέργεια, εάν υπάρξει για διάφορους λόγους πάνω από την ελάχιστη, μπορεί να συμφωνείται άλλη τιμή. 3. Λειτουργία άντλητικών και υδροηλεκτρικών, ειδικό τιμολόγιο αιολικών στο δίκτυο Η ενέργεια άντλησης θα πρέπει να προέρχεται εξ ολοκλήρου από την αιολική ενέργεια ή γενικά από τις ΑΠΕ. Η λειτουργία της άντλησης εντάσσεται στη ζώνη χαμηλής ζήτησης και η λειτουργία της υδροηλεκτρικής παραγωγής στις ζώνες υψηλής ζήτησης, όπου στις ζώνες

6 αυτές εντάσσεται και η λειτουργία του αιολικού πάρκου με απ ευθείας τροφοδότηση του δικτύου. Δεν λειτουργεί ταυτόχρονα η άντληση και η υδροηλεκτρική παραγωγή. Αυτή η ενέργεια του αιολικού πάρκου στη ζώνη υψηλής ζήτησης, που είναι προβλέψιμη σε ισχύ και ενέργεια μία ημέρα πριν, πρέπει να έχει υψηλότερο τιμολόγιο από ό,τι ισχύει γενικά (> 87,42 /MWh). 4. Επικουρικές υπηρεσίες Το υβριδικό σύστημα με αξιόλογο μέγεθος στο αυτόνομο σύστημα του νησιού έχει σημαντική συνεισφορά στη λειτουργία του συστήματος. Επομένως, σημειώνεται για άλλη μια φορά, η συνεισφορά των επικουρικών υπηρεσιών του υβριδικού σταθμού θα πρέπει να κοστολογείται και να πληρώνεται. Η οικονομική βιωσιμότητα ενός υβριδικού σταθμού θα πρέπει να βασισθεί σε αξιόπιστα οικονομικά στοιχεία των νησιωτικών συστημάτων και στην ορθή αξιολόγηση και αποτίμηση της συνεισφοράς στο σύνολό της με μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Αυτό θα οδηγήσει σε αποδεκτό κόστος παραγωγής και σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη. Για αυτούς τους λόγους κρίνεται αναγκαία η αναθεώρηση ωρισμένων σημείων του νόμου 3468/2006. Τέλος, θα βοηθούσε σημαντικά τους επενδυτές η ελεύθερη πρόσβαση των μελετητών σε λειτουργικά και οικονομικά στοιχεία των αυτόνομων συστημάτων των νησιών (πχ μέσω διαδικτύου), όπως και οι εκτιμήσεις της εξέλιξης ζήτησης ισχύος και ενέργειας για τα επόμενα 10 χρόνια. Ιωάννης Χατζηβασιλειάδης Μηχ.-Ηλεκ