Αποτελεσματική Διαχείριση Προβλημάτων Συμπεριφοράς στο Σχολείο

Transcript

1 Αποτελεσματική Διαχείριση Προβλημάτων Συμπεριφοράς στο Σχολείο Τα προβλήματα παραβατικής συμπεριφοράς που παρουσιάζουν οι μαθητές σημειώνουν αυξητικές τάσεις, στις οποίες ο Διευθυντής του σχολείου και ο εκπαιδευτικός της κάθε τάξης χρειάζεται να προσαρμοστούν. Παράλληλα, η μετάδοση των γνώσεων στο μαθητή γίνεται μέσα από την ανάπτυξη ποιοτικής σχέσης εκπαιδευτικού-μαθητή και την αποδοχή της διαφορετικότητας του κάθε μαθητή. Η εξέλιξη των μαθητών, η καλή σχολική τους επίδοση και η προσαρμοστικότητα τους ως η βασικότερη προϋπόθεση της συμπεριφοράς τους, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την παιδαγωγική σχέση ανάμεσα στο μαθητή και τον εκπαιδευτικό. Το σχολείο, με τα πιο πάνω σύγχρονα δεδομένα, για να είναι αποτελεσματικό έχει ένα νέο ρόλο να διαδραματίσει, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τον χειρισμό παραβατικών συμπεριφορών των μαθητών του καθώς επίσης και τις πιθανές ενδοσχολικές συγκρούσεις. Σύμφωνα με το περιεχόμενο της εγκυκλίου 2922 με αρ. φακ ημερ , τα δημοτικά σχολεία, ορίζουν Επιτροπή Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Παραβατικότητας, με στόχο την ανάπτυξη προληπτικών δράσεων που αφορούν στην παραβατικότητα στη σχολική μονάδα. Σε παραρτήματα της ίδιας εγκυκλίου περιλαμβάνονται έντυπο σχεδίου δράσης και παραδείγματα καλών πρακτικών Αγωγής Υγείας και πρόληψης της παραβατικότητας, καθώς, επίσης, ένα ενδεικτικό δοκίμιο αξιολόγησης του σχεδίου δράσης. Για τη διαχείριση παραβατικών συμπεριφορών οι σχολικές μονάδες μπορούν να ακολουθήσουν τις εξής διαδικασίες: 1. Η διεύθυνση του σχολείου, σε συνεργασία με τον/την εκπαιδευτικό της τάξης, την Επιτροπή Αγωγής Υγείας και Πρόληψης της Παραβατικότητας, αποφασίζει και εφαρμόζει μια σειρά μέτρων τα οποία συνάδουν με τους κανονισμούς λειτουργίας των σχολείων. Η παραβατική συμπεριφορά δεν αντικρίζεται ως πρόβλημα που αφορά μόνο στον ίδιο το μαθητή ή το δάσκαλο της τάξης του μαθητή, αλλά αφορά όλη την παιδαγωγική ομάδα του σχολείου. Η κουλτούρα συνεργασίας του προσωπικού του σχολείου, με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία βοηθά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων. 2. Κατά τη διαχείριση των περιπτώσεων το σχολείο ενημερώνει και επιδιώκει τη συνεργασία των γονέων των μαθητών. 3. Σε περίπτωση που η διαχείριση δεν επιφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα, καλείται ο οικείος Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος, ο οποίος 1

2 μετά από αξιολόγηση της περίπτωσης εισηγείται πλάνο δράσης που μπορεί να περιλαμβάνει συμβουλευτική γονιών και εκπαιδευτικών, περαιτέρω αξιολόγηση με ψυχομετρικό δοκίμιο ή παραπομπή σε άλλο ειδικό της Ψυχικής Υγείας ή στην Επαρχιακή Επιτροπή Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, κ.τ.λ. 4. Παράλληλα, ενημερώνεται και εμπλέκεται ο οικείος Επιθεωρητής του σχολείου ο οποίος, μπορεί να συμβάλει στον περιορισμό του φαινομένου μέσα από το ρόλο του (πχ. συμβουλευτική, διοικητικές αποφάσεις). 5. Η εμπλοκή του Συνδέσμου Γονέων του σχολείου μπορεί να βοηθήσει στον περιορισμό της βίας στο σχολείο. Τονίζεται η εμπιστευτικότητα των προσωπικών δεδομένων των μαθητών. 6. Το σχολείο παράλληλα μπορεί να εμπλέξει κι άλλους φορείς, οι οποίοι μπορούν να λειτουργήσουν υποστηρικτικά (Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, Κοινοτικός Αστυνομικός, Κοινοτικές Αρχές, Εκκλησία, Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς όπως ο Οργανισμός Νεολαίας και οι Συμβουλευτικές Υπηρεσίες Πρόταση που παρέχει υπηρεσίες σε γονείς και μαθητές, κτλ.). 7. Σε περίπτωση που το φαινόμενο παραβατικής συμπεριφοράς, είτε από άτομα είτε από ομάδες μαθητών, εξακολουθεί να είναι έντονο, τότε η σχολική μονάδα μπορεί να απευθυνθεί στην Ομάδα Άμεσης Παρέμβασης για στήριξη. Το αίτημα γίνεται γραπτώς, όπως καθορίζεται στην Εγκύκλιο 2923, αρ. φακ , ημερ Σημειώνεται ότι η ολοκληρωμένη συμπλήρωση του εντύπου είναι βοηθητική στην όλη διαδικασία. Με την παραλαβή του αιτήματος, η ΟΑΠ προβαίνει σε διερεύνηση και επικοινωνία με το σχολείο. Η παρέμβαση της ΟΑΠ πραγματοποιείται νοουμένου ότι έχουν τηρηθεί οι πιο πάνω διαδικασίες. Η παρέμβαση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει: - Σύγκληση πολυθεματικής συνάντησης - Ενεργοποίηση και συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων φορέων - Αξιοποίηση δικτύου συνεργατών της ΟΑΠ - Ανάπτυξη σχεδίου δράσης - Προώθηση επιχορήγησης δράσεων - Επίσπευση διαδικασιών - Επιμορφώσεις εκπαιδευτικών - Συμβουλευτική γονέων Το κάθε σχέδιο δράσης προκύπτει από τις ιδιαίτερες ανάγκες και τη μοναδικότητα της κάθε περίπτωσης. Λόγω της πολυπαραγοντικής αιτιολογίας της παραβατικής συμπεριφοράς, οι προσδοκίες για την αποτελεσματικότητά 2

3 του είναι σημαντικό να παραμένουν ρεαλιστικές. Ο ρόλος της ΟΑΠ είναι υποστηρικτικός, συντονιστικός και τάσσεται προς την όσο το δυνατό αποτελεσματικότερη επίτευξη των στόχων του σχεδίου δράσης και γενικότερα τον περιορισμό του φαινομένου. Ο ρόλος της Διεύθυνσης είναι πολύ σημαντικός για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων συμπεριφοράς που παρουσιάζουν οι μαθητές στο σχολείο. Ακολουθούν πληροφορίες οι οποίες αφορούν το ρόλο του Διευθυντή ως προς την συνεργασία του με την Ομάδα Άμεσης Παρέμβασης και οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως οδηγός για το Δημοτικό σχολείο. Διεύθυνση Δημοτικού Σχολείου και Ομάδα Άμεσης Παρέμβασης Ερωτήματα 1. Πότε ο διευθυντής απευθύνεται στην Ομάδα Άμεσης Παρέμβασης (ΟΑΠ); Προηγείται η εφαρμογή των προνοιών και των διαδικασιών όπως περιγράφονται στην εγκύκλιο 2922 (Α.Φ ) και η ανάπτυξη δράσεων που αντιστοιχούν στις συγκεκριμένες συνθήκες και ανάγκες της σχολική μονάδας. Ο διευθυντής απευθύνεται στην ΟΑΠ, όταν α) παρουσιάζονται παραβατικές συμπεριφορές ή φαινόμενα στη σχολική μονάδα που αφορούν συγκεκριμένο μαθητή ή τάξη ή ομάδα μαθητών και θέτουν σε άμεσο κίνδυνο την ασφάλεια, τη σωματική και ψυχική υγεία των μαθητών του σχολείου, και β) δεν παρουσιάστηκε βελτίωση λόγω της σοβαρότητας της περίπτωσης με οποιονδήποτε σχεδιασμό διαχείρισης του προβλήματος (από δάσκαλο/α τάξης, εμπλοκή γονέων, διδασκαλικού συλλόγου, άλλων υποστηρικτικών φορέων, εφαρμογή εισηγήσεων οικείου εκπαιδευτικού ψυχολόγου). 2. Πώς προετοιμάζεται ο διευθυντής για τη συμπλήρωση αίτησης για παρέμβαση της ΟΑΠ; α) Συλλέγει και καταγράφει πληροφορίες από διαφορετικές πηγές για ό,τι αφορά στο αίτημα στην ΟΑΠ και τις αξιολογεί. β) Ενημερώνει για την πρόθεση αιτήματος στην ΟΑΠ και επεξηγεί τους λόγους: 3

4 στον/στην δάσκαλο/α της τάξης, αν πρόκειται για συγκεκριμένη ατομική περίπτωση μαθητή στο σύνολο του διδασκαλικού συλλόγου σε συνεδρία προσωπικού αν το αίτημα αφορά τάξη, ομάδα μαθητών ή φαινόμενο που επηρεάζει μέρος ή το σύνολο του μαθητικού πληθυσμού στον οικείο επιθεωρητή στον οικείο εκπαιδευτικό ψυχολόγο στους γονείς του μαθητή/των μαθητών (επιδιώκοντας τη συναίνεσή τους, χωρίς αυτή να είναι απαραίτητη) γ) Προετοιμάζεται για αντιπροσωπευτική προφορική (ίσως τηλεφωνικά) συνοπτική περιγραφή του αιτήματος (περιγραφή του προβλήματος και τι αρχικά αναμένεται από την εμπλοκή της ΟΑΠ). 3. Πώς προετοιμάζεται ο διευθυντής για τη συνεδρίαση της ΟΑΠ; α) Συστηματοποιεί τις πληροφορίες που συνελέγησαν. β) Αποσαφηνίζει και κωδικοποιεί τι αρχικά αναμένει, σε σχέση με τα δεδομένα που υπάρχουν σε αυτό το σημείο της διαδικασίας, από τον κάθε εμπλεκόμενο φορέα (ανάλογα πάντοτε με τη συγκεκριμένη ιδιότητα που αυτός μετέχει στην πολυθεματική). γ) Συντάσσει προφίλ μαθητή, τάξης, σχολείου, ώστε να δώσει κατά τη συνεδρία της πολυθεματικής μια ολοκληρωμένη εικόνα τόσο του μαθητή όσο και του περιβάλλοντος στο οποίο εκδηλώνεται η παραβατική συμπεριφορά. δ) Προσκαλεί γραπτά (για τους γονείς) ή τηλεφωνικά (όλους όσους μετέχουν) για την ακριβή ημερομηνία, χώρο και ώρα συνεδρίασης της πολυθεματικής. Η σύσταση της πολυθεματικής ορίζεται από την ΟΑΠ σε συνεννόηση με το διευθυντή του σχολείου. ε) Προβαίνει σε διευθετήσεις στο ωρολόγιο πρόγραμμα, ώστε ο δάσκαλος της τάξης να είναι στη διάθεση της πολυθεματικής. Ζητείται από το δάσκαλο να ετοιμάσει σύντομο προφίλ του μαθητή στο οποίο να δίνεται μια συνολική εικόνα (ικανότητες, αδυναμίες, περιγραφή παραβατικής συμπεριφοράς). 4

5 4. Ποιος ο ρόλος του διευθυντή μετά το τέλος της συνεδρίαση της ΟΑΠ; α) Φροντίζει για τη σχολαστική τήρηση του σχεδίου δράσης που εκπονήθηκε και διασφαλίζει τη διαρκή επικοινωνία με όλα τα μέλη της πολυθεματικής, ώστε να γίνεται συντρέχουσα αξιολόγηση και διαχείριση προβλημάτων που προκύπτουν. β) Τηρεί ημερολόγιο με παρατηρήσεις για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης. Αυτό αποτελεί τεκμήριο αξιολόγησης αλλά και γνώμονα περαιτέρω ενεργειών σε πιθανή επόμενη συνεδρίαση της πολυθεματικής. 5. Ποιο είναι το πλαίσιο συνεργασίας σχολείου-οαπ; α) Η ΟΑΠ θέλει και μπορεί να βοηθήσει. β) Η ΟΑΠ είναι ειδικός συνεργάτης συντονιστής και όχι κριτής. γ) Η διεύθυνση και το προσωπικό του σχολείου δεν «απαλλάσσονται» ή «μεταθέτουν το πρόβλημα» με την εμπλοκή της ΟΑΠ. δ) Η ευθύνη για αντιμετώπιση/επίλυση του προβλήματος είναι συλλογική και δεν βαραίνει αποκλειστικά ή κυρίως μέλη της πολυθεματικής ή την ΟΑΠ, γι αυτό και καταρτίζεται από κοινού το Σχέδιο Δράσης, το οποίο και δεσμεύει όλα τα μέλη της πολυθεματικής. 6. Υπάρχουν άλλες ωφέλιμες, για τη σχολική μονάδα, παράμετροι; Είναι μια πρώτη καλή αρχή για μια σχολική μονάδα με εντοπισμένα προβλήματα παραβατικότητας και δυσλειτουργίας να επανεκκινήσει σε άλλη βάση, ενισχύοντας συνακόλουθα το παιδαγωγικό της έργο και εστιάζοντας στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Η στήριξη της σχολικής μονάδας από πολυθεματικές επιτροπές, για στην επίλυση προβλημάτων που αφορούν στην ασφάλεια και τη μάθηση των παιδιών, είναι ένα πάγιο αίτημα των οργανωμένων εκπαιδευτικών. Ενισχύεται η δυναμική της σχολικής μονάδας προσφέροντας νέες προοπτικές ανάπτυξης και βελτίωσης την κουλτούρας και της αποτελεσματικότερης λειτουργίας τής. 5

6 Το όλο πλαίσιο λειτουργίας της ΟΑΠ είναι μια πρότυπη καλή πρακτική, με αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα αλλά και συνέπεια σε μια συνεχή και αναδιαμορφούμενη, πολύπλευρη συμβολή στην εξομάλυνση και εξυγίανση παθογόνων καταστάσεων στη σχολική μονάδα. Χριστίνα Ιωάννου Εκπαιδευτικός Ψυχολόγος Α Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας Μέλος της Ομάδας Άμεσης Παρέμβασης Σοφία Μαυρίδου Κωνσταντίνου Διευθύντρια Δημοτικού Σχολείου 6