Βελισσαρίου Ευστάθιος Καθηγητής Τουριστικής Οικονομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας 2016

Transcript

1 Βελισσαρίου Ευστάθιος Καθηγητής Τουριστικής Οικονομίας ΤΕΙ Θεσσαλίας

2 Η τουριστική προσφορά Η τουριστική προσφορά (σύμφωνα με τον Hoffmann (1970) αποτελείται από την : Α) Φυσική προσφορά, Β) την προσφορά ξενοδοχειακών καταλυμάτων και τα Γ) τις λοιπές επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών προς τους τουρίστες. (Hoffmann 1970) 2

3 Δομή της τουριστικής προσφοράς 3

4 Ομαδοποίηση των επιχειρήσεων τουρισμού 4

5 Το Τουριστικό Προϊόν ανάλογα με τον τόπο παροχής των υπηρεσιών ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΠΟΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΚΑΘΟΔΩΝ ΤΟΠΟΣ ΔΙΑΚΟΠΩΝ Πληροφορίες Μεταφορά Διαμονή Οδηγίες Ταξιδιού Ξενάγηση Διατροφή Μεσολάβηση Διατροφή Ξενάγηση Είδη ταξιδιού κ.λπ. Εκδρομές κ.λπ. κ.λπ. 5

6 6

7 Τουριστικός Πράκτορας (Tour Operator) Γραφείο Ταξιδίων (Travel agency) Αεροπορική εταιρία Επιχείρηση φιλοξενίας Λεωφορείο (transfer) 7

8 Συστατικά στοιχεία τουριστικού προϊόντος Τα θέλγητρα του τόπου προορισμού (οι πόλοι έλξης). Φυσικές ομορφιές Αρχαιολογικοί χώροι, Μουσεία, Πολιτιστικά στοιχεία Οι διευκολύνσεις του τόπου προορισμού. Καταλύματα, διασκέδαση, υπηρεσίες δημόσιες, υγεία Η ευκολία προσπέλασης του τόπου προορισμού. Η εικόνα του τόπου προορισμού. Η τιμή του τουριστικού προϊόντος.. 8

9 Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι τουριστικών προορισμών: Ο πρώτος τύπος αποτελεί τον ανεξάρτητο αυτοτελή τουριστικό προορισμό ο οποίος προσφέρει στον τουρίστα όλες τις παροχές και υπηρεσίες μέσα σε αυτόν καθώς έχει αναπτυχθεί με κύριο οικονομικό γνώμονα τον τουρισμό (π.χ. Disney World που περιλαμβάνει διάφορες υπηρεσίες όπως ψυχαγωγία, εστιατόρια, μαγαζιά και άλλα) και ο Ο δεύτερος τύπος τουριστικού προορισμού που παρόλο αποτελούν επιλογή των ταξιδιωτών, ο τουρισμός δεν αποτελεί την κύρια δραστηριότητα τους (π.χ. Λονδίνο, Παρίσι κ.λπ. που είναι πρωτεύουσες, είναι έδρες των κυβερνήσεων και της εξουσίας και ταυτόχρονα έχουν πολιτιστικά αξιοθέατα που προσελκύουν τους τουρίστες) (Gee et al., 2004, σελ ). 9

10 Οργανική εικόνα (organic image) που δημιουργείται από διάφορες μη τουριστικές πληροφορίες που αποκτούν οι ταξιδιώτες από βιβλία γεωγραφίας, άρθρα περιοδικών ή ρεπορτάζ της τηλεόρασης. Σε αυτή την κατηγορία, οι τουρίστες μπορεί να γνωρίζουν στοιχεία για τον τόπο αλλά δε σκοπεύουν να πραγματοποιήσουν κάποιο ταξίδι προς τα εκεί. Η εικόνα της πειθούς (induced image) που προέρχεται από ιδιαίτερες τουριστικές πληροφορίες έχοντας διαβάσει κάποιο ταξιδιωτικό φυλλάδιο ή έχοντας επισκεφτεί κάποια ιστοσελίδα διακοπών ή ο,τιδήποτε άλλο είναι αποτέλεσμα των προσπαθειών μάρκετινγκ. Οι ταξιδιώτες που έχουν αυτή την εικόνα για κάποιον προορισμό έχουν το κίνητρο και το σκοπό να τον επισκεφτούν. Η σύνθετη εικόνα (complex image) που είναι απόρροια της απευθείας εμπειρίας του δεδομένου τουριστικού μέρους αφού ο ταξιδιώτης το έχει επισκεφτεί. 10

11 Το λογικό κόστος Το καλό φυσικό κλίμα του προορισμού Η Δυνατότητα άνετης πρόσβασης και παροχής πληροφοριών στις κύριες αγορές Η Ύπαρξη ποικιλίας δραστηριοτήτων και ευκαιριών που μπορεί να αξιοποιήσει ο επισκέπτης αποκτώντας πλεονεκτήματα Τα Πρόσθετα στοιχεία που συμπληρώνουν την ταυτότητα του προορισμού όπως στοιχεία πολιτιστικής ή φυσικής κληρονομιάς ή ακόμα και συνδυασμός των δύο που μπορούν να προσελκύσουν τους επισκέπτες. 11

12 12

13 Το Τουριστικό προϊόν αποτελεί έναν συνδυασμό από επιμέρους υπηρεσίες και αγαθά, που προσφέρονται από διαφορετικές επιχειρήσεις. Το Τουριστικό προϊόν αποτελείται κυρίως από άυλα στοιχεία, τα οποία ο τουρίστας δεν μπορεί να δει κατά την αγορά του. Η ικανοποίηση που αποκομίζει ο τουρίστας από τις τουριστικές υπηρεσίες, εξαρτώνται από τις προτιμήσεις του, την προσωπικότητά του, την εμπειρία του, αλλά και τα βιώματα κατά την διάρκεια των διακοπών. Το Τουριστικό προϊόν δεν μεταφέρεται και για την «κατανάλωση» του, απαιτείται η μετακίνηση του τουρίστα στον τόπο διακοπών. Η παροχή και η κατανάλωση των τουριστικών υπηρεσιών, ταυτίζεται χρονικά και τοπικά. 13

14 Το τουριστικό προϊόν εξαρτάται άμεσα από τον χρόνο (εποχή) και τον τόπο των διακοπών. Οι τουριστικές υπηρεσίες δεν αποθηκεύονται. Η προσφορά του τουριστικού προϊόντος περιορίζεται από παράγοντες, όπως συγκοινωνιακές διασυνδέσεις, προσφορά κλινών, μήκος ακτών κ.λπ. Οι πληροφορίες για το Τουριστικό προϊόν θα πρέπει να εντοπιστούν άμεσα, λόγω ανομοιομορφίας της αγοράς. Η ζήτηση των τουριστικών υπηρεσιών επηρεάζεται από μεταβλητές, όπως εισόδημα, τιμές, πολιτική συγκυρία, τρομοκρατικές ενέργειες κ.λπ. Η ποιότητα των τουριστικών υπηρεσιών διαφέρει ανάλογα με τον υπάλληλο, αλλά και ανάλογα με την ψυχολογική ή σωματική κατάσταση του υπαλλήλου στη δεδομένη στιγμή. 14

15 15

16 16

17 17

18 Εξερεύνηση (Exploration) Στο στάδιο αυτό ο αριθμός των επισκεπτών είναι περιορισμένος. Οι επισκέπτες είναι μεμονωμένοι και δεν μεσολαβούν τρίτοι για την επίσκεψη του τόπου. Οι υποδομές, οι εγκαταστάσεις και οι υπηρεσίες που χρησιμοποιούνται είναι τοπικής ιδιοκτησίας και περιορισμένες. 18

19 Εμπλοκή (Involvement) Στο στάδιο αυτό αυξάνεται ο αριθμός και η συχνότητα των τουριστικών αφίξεων, που συνοδεύεται από ανάλογη προσαρμογή της τοπικής κοινωνίας στο φαινόμενο, θεωρώντας τον τουρισμό ως κύριο μέσο οικονομικής ανάπτυξης. Οι ντόπιοι επιχειρηματίες ενεργοποιούνται στην προσφορά κατάλληλων υπηρεσιών και χώρων διαμονής, εστίασης και ψυχαγωγίας για τους τουρίστες. Ταυτόχρονα, ενισχύεται η διαφήμιση για την προσέλκυση τουριστών και πιθανόν να εκδηλωθούν πιέσεις προς τις τοπικές αρχές για ποσοτική και ποιοτική αύξηση της προσφερόμενης υποδομής. 19

20 Ανάπτυξη (Development) Στο στάδιο της ανάπτυξης, η τουριστική υποδομή (κτίρια, υπηρεσίες και μονάδες διαμονής) αυξάνεται και κάνει την εμφάνισή της μια τακτική τουριστική αγορά που προσελκύεται από την εντατική διαφήμιση. Η συμμετοχή και ο έλεγχος της ανάπτυξης από την τοπική κοινωνία μειώνεται αλματωδώς, με αποτέλεσμα ο έλεγχος της τουριστικής βιομηχανίας να μεταφέρεται σε ξένους επιχειρηματίες. Επίσης, ο αριθμός τουριστών κατά τις περιόδους αιχμής υπερκαλύπτει τον αριθμό των ντόπιων κατοίκων. 20

21 Εδραίωση (Consolidation) Στο στάδιο της εδραίωσης ο ρυθμός αύξησης των τουριστών βαίνει μειούμενος, ενώ ο συνολικός αριθμός αυξάνεται υπερβαίνοντας τον αριθμό των μόνιμων κατοίκων. Το στάδιο χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση ενός επιχειρηματικού κέντρου στην τουριστική περιοχή και την φθορά ορισμένων κτιρίων, ενώ οι προσπάθειες καταβάλλονται για την επέκταση της τουριστικής περιόδου και την αύξησης του μεριδίου της τουριστικής αγοράς (Agarwal 1994). Ένα μεγάλο μέρος της τοπικής οικονομίας συνδέεται άμεσα με τον τουρισμό, αλλά πολλοί από τους κατοίκους θεωρούν ότι δεν έχουν τη δυνατότητα προσπέλασης στα τοπικά θέλγητρα. Η συνειδητοποίηση των πρόκλησης αρνητικών συνεπειών από τον τουρισμό έχει ως αποτέλεσμα την εκδήλωση κάποιων εχθρικών αισθημάτων προς τους επισκέπτες. 21

22 Μαρασμός (Stagnation) Στο στάδιο αυτό, ο μεγάλος αριθμός τουριστών οδηγεί στο μαρασμό μια τουριστική περιοχή, παρά την εδραίωσή της στον τουριστικό χάρτη και τον γενικότερο χωρικό ανταγωνισμό και τη δημιουργία μιας καλής εικόνας στην τουριστική αγορά. Η ελκυστικότητα της περιοχής με το χρόνο φθίνει, αφού η περιοχή ως τουριστικός προορισμός «δεν είναι πλέον της μόδας». Χαρακτηριστικά του σταδίου είναι η συνεχής αλλαγή ιδιοκτητών των επιχειρήσεων, ο μικρός αριθμός νέων επιχειρήσεων, μείωση της αξίας γης και η αύξηση του ποσοστού των ιδιοκτησιών σε γη και ακίνητα από τον τοπικό πληθυσμό. 22

23 Η φάση που ακολουθεί το τέλος του κύκλου που περιγράφηκε μπορεί να είναι φάση πτώσης (decline) ή αναζωογόνηση ή ανανέωσης (rejuvenation) του τουριστικού προορισμού. Συγκριμένα, η πτώση μπορεί να εκδηλωθεί στην περίπτωση συνέχισης της συρρίκνωσης της τουριστικής αγοράς και αδυναμία της περιοχής να ανταγωνιστεί τους άλλους τουριστικούς προορισμούς. Το στάδιο χαρακτηρίζεται από μεταβολή των χρήσεων των κτιρίων και την αξιοποίησή τους για δραστηριότητες χωρίς άμεση σχέση με τον τουρισμό, ενώ αυξάνεται η συμμετοχή των τοπικών επιχειρήσεων στην τουριστική ανάπτυξη. 23

24 Η θεωρία του κύκλου ζωής των τουριστικών προορισμών έχει επικριθεί για διάφορους λόγους, ιδιαίτερα για την απλότητά της, την έλλειψη ακρίβειας, και την περιορισμένη καθολική εφαρμογή. Ο Bianchi (1994) αμφισβητεί αυτή τη φυσική ακολουθία των σταδίων και υποστηρίζει ότι δεν είναι ρεαλιστική μια τέτοια προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία κάθε τουριστικός προορισμός θα περάσει όλα τα στάδια με τη συγκεκριμένη ακολουθία. 24

25 Φέρουσα ικανότητα είναι ο μέγιστος αριθμός τουριστών που μπορεί να δεχθεί μία περιοχή, χωρίς να επέλθει κάποια αρνητική επίπτωση στο περιβάλλον, αλλά ταυτόχρονα δεν θα υποβαθμίσει την ικανοποίηση των τουριστών. Μία πιο πολύπλευρη προσέγγιση θα επέκτεινε τις αρνητικές επιπτώσεις και στην κοινωνία, την οικονομία, αλλά και στον πολιτισμό της περιοχής. Κατά συνέπεια μπορούν να οριστούν διαφορετικοί τύποι Φέρουσας ικανότητας (ΦΙ), όπως: Α) Φυσική ΦΙ, όπου αφορά στον αριθμό των επισκεπτών Β) Οικονομική ΦΙ, όπου αφορά στις οικονομικές επιπτώσεις Γ) Οικολογική ΦΙ, όπου αναφέρεται στις οικολογικές επιπτώσεις Δ) Κοινωνική ΦΙ, όπου αναφέρεται στις κοινωνικές επιπτώσεις Ε) ΦΙ Υποδομών Υπηρεσιών, όπου αναφέρεται στην επιβάρυνση των υποδομών και υπηρεσιών κ.λπ. 25