Ιοί ντόπιων ποικιλιών ψυχανθών: παράγοντες υποβάθμισης ή ανάδυσης γονιδίων ανθεκτικότητας;

Transcript

1 Ιοί ντόπιων ποικιλιών ψυχανθών: παράγοντες υποβάθμισης ή ανάδυσης γονιδίων ανθεκτικότητας; Ελισάβετ Κ. Χατζηβασιλείου Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 Οι ιοί είναι από τα μικρότερα παθογόνα των φυτών Παθογόνα φυτών

3 Ο αόρατος εχθρός Dorothy H. Crawford Πρακτικώς αδύνατη η θεραπεία των ασθενών φυτών! Πρόληψη

4 Οι ιοί ως παθογόνα των ψυχανθών Τα ψυχανθή είναι από τις πρώτες καλλιέργειες των οποίων οι ιοί μελετήθηκαν. Έτος Καλλιέργει α Ιός Περιοχή Έκταση Απώλειες 1981 Φασόλια BDMV Β. Αμερική 1 εκ ha 100% 1992 Κουκιά FBNYV Αίγυπτος ha 100% (Bos, 2008)

5 Αρακάς: 30 ιοί (Makkouk et al., 2012) Τα ψυχανθή προσβάλλονται από μεγάλο αριθμό ιών Φακή: 30 ιοί (Kumari et al., 2009) Φασόλι: 26 ιοί (Schwartz and Hall, 2006) Κουκιά: 50 ιοί (Makkouk et al., 2012)

6 Ιοί ψυχανθών που ενδημούν στην Ελλάδα

7 Σπορομεταδιδόμενοι ιοί Ο ιός του μωσαϊκού της μηδικής (AMV) Ο ιός του κίτρινου μωσαϊκού της φασολιάς (BYMV) Ο ιός του κοινού μωσαϊκού της φασολιάς (BCMV) O ιός του κοινού μωσαϊκού με νέκρωση της φασολιάς (BCMNV) Ο ιός του καρουλιάσματος των φύλλων της φασολιάς (BLRV) Ο ιός του μωσαϊκού της αγγουριάς (CMV) Μη σπορομεταδιδόμενοι ιοί Ο ιός του μωσαϊκού με γλωσσίδια του αρακά (PEMV) Ο ιός του καρουλιάσματος των φύλλων της φασολιάς (BLRV)

8 Επιπτώσεις ιών σε ψυχανθή Ανάλογα με την ποικιλία και το στάδιο μόλυνσης του φυτού και τη φυλή του ιού. Ετήσια είδη Καλλιέργεια Ιός Απώλειες (%) Π.χ. Φακή BLRV 91% PEMV 50% PSbMV 73% AMV 81-87% CMV 80-90% BYMV 96% Πολυετή ψυχανθή Μείωση παραγωγικής ζωής

9 Σπορομετάδοση ιών σε ψυχανθή 35 ιοί μεταδίδονται με σπόρο ψυχανθών σε ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά Ιός Ξενιστής Σπορομετάδοση (%) BCMV Φασόλι (P. vulgaris) 0-83% PSbMV Φακή (L. culinaris) 5-44% Αρακάς (P. sativum) %

10 Οι ιοί ως παθογόνα των ψυχανθών Οι σπορομεταδιδόμενοι ιοί των ψυχανθών εντοπίζονται στο έμβρυο των σπόρων Αδυναμία απολύμανσης

11

12 Τοπική (ντόπια) ποικιλία Δυναμικός πληθυσμός με ιστορική προέλευση και διακριτή ταυτότητα στερείται επιστημονικής βελτιωτικής παρέμβασης, είναι συχνά γενετικά ποικιλόμορφη, έχει τοπική προσαρμοστικότητα και συνδέεται με παραδοσιακά συστήματα καλλιέργειας (CamachoVilla et al., 2005) ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ

13 Παραδοσιακή καλλιέργεια και ιοί

14 Κύκλος μόλυνσης ιών εκτός καλλιέργειας εντός καλλιέργειας

15 Αύξηση παρουσίας ιών στον σπόρο

16 Οι ιοί ως παθογόνα των ψυχανθών Τα συμπτώματα των ιολογικών προσβολών συχνά συγχέονται με αυτά άλλων καταπονήσεων (ελλείψεις)

17 Οι ιοί ως παθογόνα των ψυχανθών Τα ιωμένα φυτά συχνά καλύπτονται από τα υγιή

18 Οι ιοί ως παθογόνα των ψυχανθών Οι σπορομεταδιδόμενοι ιοί των ψυχανθών σπάνια προκαλούν συμπτώματα στον σπόρο PSbMV Υγιές Μολυσμένοι Υγιείς Ανάγκη εργαστηριακών ελέγχων των σπόρων

19 Σημασία της σπορομετάδοσης των ιών των ψυχανθών

20 Σημασία της μετάδοσης με το σπόρο Παρουσία πηγών του ιού σε ευπαθή στάδια του φυτού Υψηλή συχνότητα εμφάνισης ασθενών φυτών

21 Επιπτώσεις της μετάδοσης του PSbMV με το σπόρο αρακά (Coutts et al., 2009)

22 Παραδοσιακά συστήματα καλλιέργειας και ιοί Απουσία συστηματικής σποροπαραγωγής

23 Ο σπόρος σαν μέσο διασποράς των ιών των ψυχανθών Ανεξέλεγκτη εξάπλωση ιών σε μεγάλες αποστάσεις PSbMV Εισαγωγή στην Αμερική με τοπικές ποικιλίες από την Ινδία Παγκόσμια διασπορά με μολυσμένους σπόρους αρακά Προγράμματα εξυγίανσης της τράπεζας γενετικού υλικού του USDA (Hampton et al., 1993)

24 FAO/IBPGR TECHNICAL GUIDELINES FOR THE SAFE MOVEMENT OF LEGUME GERMPLASM Τεχνικό δελτίο που αφορά στην ασφαλή διακίνηση (φυτοϋγεία) γενετικού υλικού ψυχανθών Frison, E.A., Bos, L., Hamilton, R.I., Mathur, S.B. and Taylor, J.D. (eds.)

25 Συλλογές απαλλαγμένες από ιούς

26

27 Οι τοπικές ποικιλίες είναι πολύτιμες πηγές ανθεκτικότητας στους ιούς

28 Συνύπαρξη και Συνεξέλιξη Τοπικές ποικιλίες και ιοί

29 Svalbard Seed Bank

30 Κλασική αξιολόγηση και βελτίωση Απεικόνιση της αλληλουχίας του ψυχανθούς Cajanus cajan Nature Biotechnology, 2012 Σύγχρονες τεχνικές (Μarker-assisted selection, QTL mapping) χαρτογράφησης γονίδιων ανθεκτικότητας.

31 Διεθνής ευαισθητοποίηση για τη αξία και τη διάσωση των τοπικών ποικιλιών Διατήρηση στον τόπο καλλιέργειας για διάσωση της ποικιλομορφίας

32 Οι τοπικές ποικιλίες των ελληνικών οσπρίων είναι πολύτιμο δημιούργημα της ελληνικής φύσης το οποίο οφείλουμε να διασώσουμε. H προστασία του γενετικού αυτού υλικού απαιτεί ιδιαίτερη διαχείριση.