Δ. Επίσης, κατά τη διάρκεια ασθένειας, φλεγμονής, χειρουργίου ή τραύματος οι ανάγκες μας σε ενέργεια αυξάνονται ανάλογα με την περίπτωση.

Transcript

1 μεταβολισμός

2 Μεταβολισμός είναι το σύνολο των χημικών και φυσικών αλλαγών που επιτρέπουν τη σωστή λειτουργία και ανάπτυξη του σώματος μας. Ο μεταβολισμός μας καθορίζει τις συνολικές ανάγκες μας σε ενέργεια και αποτελείται από: Α. Το βασικό μεταβολισμό (ΒΜ), δηλαδή την απαραίτητη ενέργεια για βασικές λειτουργίες όπως η αναπνοή. Αποτελεί το 45-75% των συνολικών μας αναγκών και μεταβάλεται ανάλογα με τα εξής: (1)Μέγεθος σώματος : Περισσότερο από 50% του ΒΜ καθορίζεται από αυτό. Άνθρωποι με μεγαλύτερο σώμα έχουν περισσότερες ανάγκες. Έτσι είναι πιο πιθανό αν έχουμε επιπλέον βάρος να έχουμε και μεγαλύτερες ανάγκες. (2)Σύσταση σώματος: Οι μύες καταλώνουν περισσότερη ενέργεια σε σχέση με το λίπος, άρα άνθρωποι με περισσότερους μυς και λιγότερο λίπος έχουν μεγαλύτερες ενεργειακές ανάγκες. Το λίπος άνθρωπων με δείκτη μάζας σώματος μικρότερο του 30kg/m2 καθορίζει 3-5% του ΒΜ αν και αποτελεί το 20-30% του βάρους. Β. Τη θερμογενετική επίδραση της τροφής (ενέργεια που καταναλώνεται για την πέψη, την απορροφηση, τη μεταφορά και αποθήκευση της τροφής). Αποτελεί περίπου το 10% των συνολικών μας αναγκών. Διαφέρει ανάλογως με την τροφή και είναι μεγαλύτερη μετά από κατανάλωση υδατανθράκων και πρωτείνων παρά λιπαρών. Πικάντικα φαγητά αυξάνουν τη θερμογενετική επίδραση της τροφής. Γ. Την άσκηση. Η άσκηση επηρεάζει σημαντικά το μεταβολισμό μας, ο οποίος αυξάνεται όσο αυξάνουμε τη φυσική μας δραστηριότητα και αντίστροφα. Αποτελεί το 20-40% των ενεργειακών αναγκών μας κι εκφράζεται ως πολλαπλάσιο του ΒΜ. Δ. Επίσης, κατά τη διάρκεια ασθένειας, φλεγμονής, χειρουργίου ή τραύματος οι ανάγκες μας σε ενέργεια αυξάνονται ανάλογα με την περίπτωση.

3 Μεταβολισμός (metabolism): Το σύνολο των φυσικών και χημικών διεργασιών που εμπλέκονται στη συντήρηση και αναπαραγωγή της ζωής κατά τις οποίες θρεπτικά συστατικά διασπώνται παρέχοντας ενέργεια και απλούστερα μόρια, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη σύνθεση μεγαλύτερων μορίων. Αναβολισμός (anabolism): Η διεργασία μεταβολισμού που οδηγεί σε σύνθεση συστατικών των κυττάρων από πρόδρομες ενώσεις μικρού μοριακού βάρους. Καταβολισμός (catabolism): Οι αντιδράσεις διάσπασης οργανικών υποστρωμάτων, τυπικά μέσω αντιδράσεων οξείδωσης, παρέχοντας χημική ενέργεια (που μπορεί να αποθηκευτεί στη μορφή μορίων ATP) και/ή μεταβολικά ενδιάμεσες χημικές ενώσεις οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αναβολικές αντιδράσεις. Μεταβολισμός = Αναβολισμός + Καταβολισμός

4 Μέτρηση βασικού μεταβολισμού ηρεμίας (Resting Metabolic Rate: RMR) και του βασικού μεταβολισμού Κατά την πάροδο των ετών έχουν αναπτυχθεί διάφορες εξισώσεις για τον υπολογισμό του μεταβολικού ρυθμού ηρεμίας. Οι εξισώσεις των Harris & Benedict είναι οι πιο διάσημες και είναι διαφορετικές για άνδρες και γυναίκες, όπως φαίνεται παρακάτω: Ενήλικες Γυναίκες: RMR(Kcal/day)= ,56(Βάρος σε Kg) + 1,85 (Ύψος σε cm) 4,68 (Ηλικία σε έτη) Ενήλικες Άνδρες: RMR(Kcal/day)= 66, ,75 (Βάρος σε Kg) + 1,85 ( Ύψος σε cm ) 6,76 (Ηλικία σε έτη) Πέρα από τις παραπάνω εξισώσεις έχουν αναπτυχθεί και άλλες εξισώσεις για τον υπολογισμό του βασικού μεταβολισμού.

5 Σχηματική αναπαράσταση των φάσεων της απόκρισης στο stress Μεταβολισμός Ο χρόνος εξαρτάται από την νόσο και την επιτυχία της θεραπείας Σημείο καμπής ανάκαμψης Αυξημένος Φυσιολογικός Το μέγεθος εξαρτάται από τον βαθμό του stress Ελαττωμένος φάση Ebb (~ h) φάση Flow (μέρες εβδομάδες) ~ 1 ημέρα Αύξηση του λίπους (~ 3 μήνες)

6 Μέσες απώλειες αζώτου στους ενήλικες σε διάφορες κλινικές καταστάσεις. Κλινική κατάσταση Απώλεια Ν (g/d) Απώλεια πρωτεϊνών (g/d) Απώλεια ΣΒ (g/d) Υγιές άτομο Μικρή χ. επέμβαση Μεγάλη χ. επέμβαση Περιτονίτιδα Παγκρεατίτιδα Πολυτραυματίας Κ.Ε.Κ Σήψη Εγκαύματα g N 6.25 g ^= πρωτεΐνης ^= 30 g μυικής μάζας

7 Καλό είναι να... 1)Άλλο είναι καταβολισμός και άλλο αναβολισμός. 2)Σε καταστάσεις όπως πυρετός-λοιμώξεις, υποθυρεοειδισμός, υπάρχει των αναγκών και πρέπει να είναι πάντα στην σκέψη μας. 3)Το άζωτο ως δείκτης του μεταβολισμού είναι πολύ σημαντικό. Σε υποψία ότι ο πελάτης μας είναι σε μια κατάσταση/ασθένεια με χαμηλό άζωτο πρέπει να θεραπευτεί πριν μας απασχολήσει ο μεταβολισμός του. 4)Η φυσιολογική ανάπτυξη και ο γιγαντισμός προκαλούν αύξηση του μεταβολισμού. 5)Υπάρχουν αρκετές κλίμακες για τον καθορισμό του βασικού μεταβολισμού και γενικότερα την μέτρηση του. Συνεπώς μόνο μια γνώμη από ένα διαιτολόγο ή γιατρό θα μπορέσει να μας βοηθήσει.