Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Κατζουράκης Κων/νος ΠΕ20

Transcript

1 Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Κατζουράκης Κων/νος ΠΕ20 1

2 ΕΝΟΤΗΤΑ Α: ΤΑ 7 ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Τα Επτά Θαύματα του Κόσμου (ή τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου) είναι σημαντικά μνημεία που καταγράφηκαν ως μεγαλουργήματα της εποχής ή αλλιώς «θαύματα» του αρχαίου κόσμου κατά την αρχαιότητα και την προ Χριστού περίοδο. Εμπνευστής του καταλόγου αυτού θεωρείται ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος, ένας μεγάλος Έλληνας συγγραφέας και ποιητής του 2ου αιώνα π.χ., ο οποίος επισκέφτηκε όλα τα μνημεία και συνέταξε τον κατάλογο. Ο κατάλογος αποτελείται από επτά οικοδομήματα που βρίσκονται γύρω από το μεσογειακό πλαίσιο. Η παρούσα εργασία αποσκοπεί στην παρουσίαση τους σε αυτούς που δεν τα ξέρουν και να τα φρεσκάρει στη μνήμη αυτών που ήδη τα ξέρουν. 2

3 ΠΥΡΑΜΙΔΑ ΤΟΥ ΧΕΟΠΑ Στις Ιστορίες του Ηρόδοτου εκείνο από τα θαύματα που περιγράφεται περισσότερο και εκτενέστερα είναι οι Πυραμίδες. Ίσως επειδή ήταν τα πλέον μεγαλειώδη και εντυπωσιακά για τις μέρες του... οικοδομήματα - και τα μοναδικά μνημεία τα οποία σώζονται ακόμη, ως τις μέρες μας, όπως στην τελική τους μορφή, σχεδόν ανέπαφα από τον πανδαμάτορα χρόνο αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο. Η πιο ξακουστή πυραμίδα είναι η Πυραμίδα του Χέοπα ή Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας. Πρόκειται για την αρχαιότερη και μεγαλύτερη από τις τρεις πυραμίδες της νεκρόπολης της Γκίζας, η οποία συνορεύει με τη σύγχρονη πόλη της Γκίζας στην Αίγυπτο. Είναι το αρχαιότερο από τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, και το μόνο από αυτά που σώζεσαι στις μέρες μας. Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία και τις μαρτυρίες Ελλήνων ιστορικών και άλλων φαίνεται να οικοδομήθηκε από Αιγυπτίους γύρω στα 2560 π.χ. Πιστεύεται ότι η πυραμίδα χτίστηκε σαν τάφος για τον φαραώ της 4ης Δυναστείας της αρχαίας Αιγύπτου Χέοπα σε ένα διάστημα 20 χρόνων. Ο Βεζίρης του Χέοπα Χεμιούνου πιστεύεται από κάποιους πως είναι ο αρχιτέκτονας της Μεγάλης Πυραμίδας. Αρχικά με ύψος 146,5 μέτρα, σήμερα λόγω της διάβρωσης και της απουσίας του πυραμιδίου της, η πυραμίδα έχει ύψος 138,8 μέτρα. Κάθε πλευρά είχε μήκος 230,4 μέτρα. Η μάζα της πυραμίδας εκτιμάται στους 5,9 εκατομμύρια τόνους. Ο δε όγκος της είναι περίπου κυβικά μέτρα. Βάση αυτών των υπολογισμών, το χτίσιμο της πυραμίδας σε 20 χρόνια θα απαιτούσε την τοποθέτηση 800 τόνων πέτρας κάθε μέρα. Ομοίως, καθώς εκτιμάται ότι η πυραμίδα αποτελείται από περίπου 2,3 εκατομμύρια μονόλιθους, για 20 χρόνια απαιτείται η 3

4 μετακίνηση 12 μονόλιθων την ώρα, κάθε μέρα, 24 ώρες το 24ωρο. Οι πρώτες μετρήσεις ακριβείας της πυραμίδας πραγματοποιήθηκαν από τον αιγυπτιολόγο Φλάιντερς Πέτρι το και δημοσιεύτηκαν στο έργο Οι Πυραμίδες και οι Ναοί της Γκίζας. Όλες σχεδόν οι αναφορές είναι βασισμένες στις μετρήσεις του. Πολλές από τις εξωτερικές πέτρες επικάλυψης καθώς και μονόλιθοι από τους εσωτερικούς θαλάμους της πυραμίδας είναι ταιριασμένοι με τέτοια ακρίβεια, ώστε ο μέσος όρος του κενού στους αρμούς είναι μόνο μισό χιλιοστό. Η πυραμίδα ήταν το ψηλότερο κτήριο στον κόσμο για χρόνια, μέχρι την ολοκλήρωση (περίπου) το 1300 του κωδωνοστασίου του Καθεδρικού του Λίνκολν. Η ακρίβεια της κατασκευής της πυραμίδας είναι τέτοια, που το μήκος των τεσσάρων πλευρών έχουν μια μέση απόκλιση μεταξύ τους μόλις 58 χιλιοστών. Η βάση είναι οριζόντια και επίπεδη με απόκλιση μόλις συν πλην 15 χιλιοστών. Η πλευρές είναι προσανατολισμένες στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα (με απόκλιση μόλις 4 πρώτων λεπτών της μοίρας (4/60 της μοίρας)) με βάση τον γεωγραφικό Βόρειο Πόλο, και όχι τον Μαγνητικό Βόρειο Πόλο, ενώ οι κάθετες γωνίες της ολοκληρωμένης τετράγωνης βάσης της, έχουν ένα μέσο όρο απόκλισης από το να είναι 90 μοίρες, μόλις 12 πρώτα λεπτά της μοίρας (12/60 της μοίρας). Οι διαστάσεις του ολοκληρωμένου έργου σύμφωνα με τον Πέτρι και επόμενες μελέτες, εκτιμάται ότι αρχικά ήταν 280 αιγυπτιακοί βασιλικοί πήχεις ύψος, με μήκος πλευρών 440 πήχεις. Για τις τεχνικές κατασκευής της πυραμίδας έχουν προταθεί πολλές, και συχνά αντικρουόμενες, θεωρίες. Πολλές διαφωνούν με το αν οι λίθοι σύρθηκαν, ανυψώθηκαν, ή καν μετακυλίστηκαν στο τόπο της κατασκευής. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι για την κατασκευή χρησιμοποιήθηκαν σκλάβοι, αλλά σύγχρονες ανακαλύψεις σε καταυλισμούς εργατών στην Γκίζα, υποδηλώνουν ότι η πυραμίδα χτίστηκε από δεκάδες χιλιάδων εξειδικευμένων εργατών. Ο Βέρνερ υπέθεσε ότι το 4

5 εργατικό δυναμικό ήταν οργανωμένο ιεραρχικά σε δύο ομίλους των ανδρών, οι οποίες ήταν χωρισμένες σε 5 zaa ή phyle των ανδρών, οι οποίες διαχωρίζονταν παραπέρα ανάλογα με τις ειδικότητες των εργατών. Ένα μυστήριο για την κατασκευή της πυραμίδας είναι ο προγραμματισμός. Ο Τζον Ρόμερ ισχυρίζεται ότι χρησιμοποίησαν την ίδια μέθοδο με προηγούμενες και επόμενες κατασκευές, δηλαδή την τοποθέτηση των σχεδίων στο έδαφος με αναλογία 1 προς 1. Γράφει, "ένα τέτοιο διάγραμμα θα μπορούσε να δώσει την αρχιτεκτονική της πυραμίδας με τέτοια ακρίβεια, που δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί με άλλα μέσα". Επίσης επιχειρηματολογεί ότι ο χρόνος κατασκευής της ήταν 14 χρόνια. Μια σύγχρονη κατασκευαστική μελέτη, σε συνεργασία με τον Μαρκ Λέχνερ και άλλους αιγυπτιολόγους, εκτιμά ότι το συνολικό εγχείρημα χρειάστηκε εργατικό δυναμικό αποτελούμενο από μέσο όρο άτομα, και μέγιστο άτομα. χωρίς τη χρήση τροχαλιών, του τροχού, και σιδερένια εργαλεία, με τη χρήση της μεθόδου κρίσιμης διαδρομής οι ερευνητές πρότειναν ότι Μεγάλη Πυραμίδα ολοκληρώθηκε από την αρχή μέχρι το τέλος σε περίπου 10 χρόνια. Γύρω από την πυραμίδα υπάρχουν τρεις λάκκοι σε σχήμα πλοίου, έτσι διαμορφωμένοι ώστε να χωρούσαν κανονικά πλοία. Το Μάιο του 1954 ο αιγύπτιος αρχαιολόγος Kamal el-mallakh ανακάλυψε και ένα τέταρτο λάκκο, μακρύ και παραλληλόγραμμο, το οποίο καλυπτόταν ακόμα από πέτρινες πλάκες που ζύγιζαν ως και 15 τόνους. Μέσα υπήρχαν κομμάτια ξύλου, με το μακρύτερο με μήκος 23 μέτρα, και το μικρότερο 10 εκατοστά. Αυτά ανατέθηκαν στον ντόπιο κατασκευαστή βαρκών Haj Ahmed Yusuf, ο οποίος αργά και μεθοδικά δούλεψε 5

6 συνταιριάζοντας τα κομμάτια. Η όλη διαδικασία, με την συντήρηση και το ίσιωμα σκεβρωμένων ξύλων διήρκησε δεκατέσσερα χρόνια. Το αποτέλεσμα ήταν ένα πλοίο από ξύλο κέδρου μήκους 43,6 μέτρων, με τα ξύλα του να συγκρατούνται από σκοινιά, το οποίο σήμερα στεγάζεται σε ένα κλιματιζόμενο μουσείο σε σχήμα πλοίου, το οποίο βρίσκεται πίσω από την πυραμίδα. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του μουσείου, το οποίο βρίσκεται πάνω από το λάκκο στον οποίο ανακαλύφθηκε το πλοίο, βρέθηκε ακόμα ένας στεγασμένος λάκκος πλοίου. Αυτός δεν ανοίχτηκε εσκεμμένα ως το 2011, όταν και άρχισαν οι ανασκαφές. 6

7 ΚΡΕΜΑΣΤΟΙ ΚΗΠΟΙ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΑΣ Οι Κρεμαστοί Κήποι της Βαβυλώνας πιθανολογείται ότι αποτελούσαν μέρος των εξωτερικών τειχών της Βαβυλώνας. Εικάζεται ότι το βοτανολογικό αυτό θαύμα, που υπερβαίνει τον φυσικό νόμο, ανάγεται στον έρωτα ενός βασιλιά για μια γυναίκα. Κατά τον Βηρωσσό, έναν Βαβυλώνιο ελληνιστή ιερέα, που έγραψε την ιστορία της Βαβυλώνας στα ελληνικά, οι Κήποι χτίστηκαν περίπου το 600 π.χ. και εμπνευστής τους ήταν ο Ναβουχοδονόσορ Β (περίοδος βασιλείας: π.χ.), ο ισχυρότερος μονάρχης της νεοβαβυλωνιακής αυτοκρατορίας. Οι Κήποι ήταν δώρο προς τη γυναίκα του Αμυίτις, θυγατέρα του βασιλιά των Μήδων, η οποία νοσταλγούσε τους δασωμένους λόφους της πατρίδας της, και ήθελε να διατρέφεται με φυτά που υπήρχαν στη χώρα της αλλά όχι στη Βαβυλώνα. Για το λόγο αυτό στους κρεμαστούς κήπους υπήρχε και βοτανικός κήπος όπου καλλιεργούνταν εκείνα τα φυτά. Μια άλλη θεωρία λέει ότι οι κήποι χτίστηκαν από τη βασίλισσα των Ασσυρίων Σεμίραμι, γύρω στο 810 π.χ. Οι κρεμαστοί κήποι θεωρούνται ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου αν και πολλές αμφιβολίες έχουν εκφραστεί για την φυσική ύπαρξή τους. Το γεγονός ότι αναφέρονται εκτενέστατα από δύο αρχαίους Έλληνες ιστορικούς τον Στράβωνα και τον Διόδωρο τον Σικελιώτη δεν ενισχύει κατά πολύ τα ιστορικά γεγονότα. Περιγραφές ιστορικών Ο Φίλων ο Βυζάντιος, τον 3ο αιώνα π.χ., τοποθέτησε τους Κήπους πρώτους στον κατάλογό του των επτά θαυμάτων, επισημαίνοντας την ιδιότητα που τους καθιστούσε θαυμαστούς: το ότι αψηφούσαν τη φύση. Σε ένα γυμνό τοπίο, ο άνθρωπος δημιούργησε αυτό που αρνήθηκε να κάνει η φύση: σκιερά δένδρα, πολύχρωμα λουλούδια, εύσαρκα φρούτα και κελαρυστές πηγές. Κι επιπλέον, ίσως για να τονίσουν τον τεχνητό χαρακτήρα τους, οι κήποι ήταν φυτεμένοι σε 7

8 υπερυψωμένα πεζούλια, ώστε, όπως παρατηρεί ο Φίλων, «τα έργα της καλλιέργειας να αιωρούνται πάνω από τα κεφάλια των ανθρώπων». Γύρω στο 50 π.χ. ο Διόδωρος ο Σικελιώτης έγραψε ότι αυτοί οι πολυεπίπεδοι κήποι στηρίζονταν σε μια σύνθετη κατασκευή από χοντρούς τούβλινους τοίχους, πέτρινα υποστυλώματα και δοκούς από κορμούς φοινικόδενδρων σε πυκνή διάταξη. Για να στεγανοποιηθούν οι δοκοί, καλύπτονταν με πλέγματα από καλάμια και πίσσα, καθώς και δύο στρώσεις εφυαλωμένων οπτόπλινθων. Ο Στράβων αναφέρει ότι το πότισμα των κήπων γινόταν με νερό από το γειτονικό Ευφράτη: «Στην πλευρά των σκαλοπατιών υπάρχουν μηχανές ύδατος, με τη βοήθεια των οποίων τα πρόσωπα, που διορίζονται ρητώς για το σκοπό αυτό, είναι συνεχώς απασχολημένα στην αύξηση του ύδατος από τον Ευφράτη στον κήπο...». Το εκπληκτικό αποτέλεσμα, με μέγεθος περίπου 400 πόδια (122 μέτρα) φάρδος, 400 πόδια (122 μέτρα) μήκος και περισσότερο από 80 πόδια (25 μέτρα) ύψος, ήταν μια δροσερή, υγρή κι ευωδιαστή όαση, φτιαγμένη για θεούς, που από τα πανάρχαια χρόνια διήγειρε τη φαντασία των Δυτικών. Αμφισβητούμενη Ύπαρξη Οι Κήποι, ωστόσο, είναι το μόνο από τα θαύματα που δεν έχει αφήσει ίχνη. Παρά τις μεγάλης κλίμακας ανασκαφές που έχουν γίνει στη Βαβυλώνα, δεν βρέθηκε κάποια κατασκευή που να ταιριάζει στις περιγραφές των συγγραφέων της ελληνιστικής περιόδου. Αρκετές πιθανές θέσεις έχουν προταθεί, όπως ένα μεγάλο θολωτό κτίσμα που ανακάλυψε στις αρχές του 20ού αιώνα ο Γερμανός αρχαιολόγος Ρόμπερτ Κόλντεβαϊ, αλλά καμία δεν έχει κερδίσει ως τώρα την καθολική αποδοχή των επιστημόνων. Η υπόθεση ύπαρξης των Κήπων εξασθενεί και από το ότι δεν τους αναφέρει κανένα από τα χιλιάδες δείγματα σφηνοειδούς γραφής που βρέθηκαν στη Βαβυλώνα, συγκαταλεγομένου κι ενός καταλόγου με τα μνημεία της πόλης. Εξίσου σιωπηλός είναι και ο Ηρόδοτος, που προφανώς τον 5ο αιώνα π.χ. ταξίδεψε στη Βαβυλώνα. Αντίθετα, διατηρούνται ατόφια τμήματα των πελώριων αμυντικών τειχών της Βαβυλώνας, που στην οδό στο πάνω μέρος τους, όπως αναφέρει ο γεωγράφος Στράβων, χωρούσαν δίπλα δίπλα δύο «άρματα ζεμένα με τέσσερα άλογα». Ο Φίλων θεωρεί από μόνο του θαύμα αυτό το τείχος, τμήμα του οποίου ανοικοδομήθηκε κατά τη δεκαετία του 1980 από τον πρόεδρο του Ιράκ, Σαντάμ Χουσεΐν, με σκοπό την προσέλκυση τουριστών. Αν και η ύπαρξη των Κήπων δεν έχει επιβεβαιωθεί, δεν είναι όμως απίθανη. Από την αρχαιότητα, οι βασιλιάδες της Μεσοποταμίας κοσμούσαν τις πόλεις τους με 8

9 πράσινο. Λέγεται ότι ο Γκιλγκαμές, ο μυθικός βασιλιάς της Ουρούκ, είχε διαμορφώσει το ένα τρίτο της πρωτεύουσας του σε κήπους. Ακόμα και οι Ασσύριοι ηγεμόνες, που λόγω της αγριότητάς τους είχαν γίνει ο φόβος και ο τρόμος των αντιπάλων τους, λάτρευαν τους κήπους. Ο Ασσουρνασιρπάλ Β, για παράδειγμα, μπορεί να έγδερνε ζωντανούς τους εχθρούς που αιχμαλώτιζε, αλλά ταυτόχρονα ήταν και μανιώδης συλλέκτης φυτών και κατά τον 9ο αι. π.χ. είχε φυτέψει στη (σημερινή) Νιμρούντ σπάνια δένδρα, θάμνους και λουλούδια. Φαίνεται, επίσης, ότι έχτισε ψηλά τείχη για τη συγκράτηση του νερού από ρυάκια και καταρράκτες, που απαιτούσαν τη διαμόρφωση υπερυψωμένων επιφανειών, ώστε να εξασφαλίζεται κάποια κλίση. Εξ αιτίας των αυθαίρετων επεμβάσεών τους στη φύση, καθώς και λόγω των στρατιωτικών τους επιτυχιών σε βάρος μικρότερων κρατών, οι ηγεμόνες της Μεσοποταμίας δεν έχουν και τόσο καλό όνομα στην Παλαιά Διαθήκη. Η εικόνα των Δυτικών για τη Βαβυλώνα διαμορφώθηκε ως ένα βαθμό από τις ιστορίες της Παλαιάς Διαθήκης για τον Ναβουχοδονόσορα, που το 587 π.χ. λεηλάτησε την Ιερουσαλήμ, ισοπέδωσε τον ναό του Σολομώντα και μετέφερε αιχμαλώτους στη Βαβυλώνα τους πιο επιφανείς πολίτες της. Όπως αναφέρεται στο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης Δανιήλ, ο Ναβουχοδονόσορ καυχήθηκε για το μεγαλείο της πόλης του: «αυτή εστί Βαβυλών η μεγάλη, ην εγώ ωκοδόμησα εις οίκον βασιλείας εν τω κράτει της ισχύος μου εις τιμήν της δόξης μου». Κατά τον Δανιήλ, ο Θεός τιμώρησε τον ηγεμόνα για την αλαζονεία του, καταδικάζοντάς τον να χάσει τα λογικά του και να ζήσει 7 χρόνια σαν άγριο θηρίο. Αν και τα ιστορικά δεδομένα για τη Βαβυλώνα δεν τεκμηριώνουν το ότι ο Ναβουχοδονόσορ τρελάθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, που διήρκεσε 42 9

10 χρόνια, οι αρχαιολογικές ανασκαφές επιβεβαιώνουν ότι εκτέλεσε σπουδαία έργα στην Εγγύς Ανατολή. Ολοκλήρωσε τα πελώρια τείχη, έχτισε την περιμετρική τάφρο και ανοικοδόμησε το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου της Βαβυλώνας, μετατρέποντάς τη σε μια θαυμαστή πόλη που, κατά τον Ηρόδοτο, ξεπερνούσε σε μεγαλείο κάθε άλλη πόλη του τότε γνωστού κόσμου. Ένα από τα επιτεύγματα του Ναβουχοδονόσορα ήταν η Πύλη της Ιστάρ, διακοσμημένη με ανάγλυφα γαλάζια εφυαλωμένα τούβλα. Αφιερωμένη στη θεά του έρωτα και του πολέμου, η Πύλη βρισκόταν σε μια πομπική οδό, όπου κάποτε οι βαβυλωνιακές στρατιές γιόρταζαν τους θριάμβους του θεού τους, του Μαρδούκ, δημιουργού του ουρανού και της γης. Ο Αλέξανδρος πρέπει να πέρασε από την Πύλη της Ιστάρ, όταν μπήκε στη Βαβυλώνα, τον τελευταίο σταθμό των κατακτήσεών του. Ίσως εκεί ο τριανταδυάχρονος κατακτητής να ατένιζε τους Κήπους, διακρίνοντας στη φθαρτή ομορφιά τους την υπόσχεση ενός λιγότερου εφήμερου παραδείσου. Νέα Θεωρία Αντίγραφο αναγλύφου από τη βασιλεία του Σενναχειρείμ, που απεικονίζει βασιλικούς κήπους που πιστεύεται ότι είναι παρόμοιοι με τους κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας Μια πιο πρόσφατη θεωρία προτείνει ότι οι κήποι κατασκευάστηκαν όντως κάτω από τις διαταγές του Σενναχειρείμ, ο οποίος ανέβηκε στο θρόνο της Ασσυρίας το 705 π.χ., βασιλεύοντας μέχρι το 681 π.χ. Κατά την εκπόνηση νέων μελετών σχετικά με τον τόπο της Νινευί (Βρίσκεται στην ανατολική όχθη του Τίγρη στην αρχαία Ασσυρία), οι κήποι του είχαν τοποθετηθεί κοντά στην είσοδο του παλατιού του, στην όχθη του ποταμού Τίγρη. Είναι πιθανό ότι στους επόμενους αιώνες, οι δύο τοποθεσίες μπερδεύτηκαν από τους ιστορικούς, και οι Κρεμαστοί Κήποι αποδόθηκαν στη Βαβυλώνα. 10

11 ΧΡΥΣΕΛΕΦΑΝΤΙΝΟ ΑΓΑΛΜΑ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΟΥ ΔΙΟΣ Το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία φιλοτεχνήθηκε από τον διάσημο γλύπτη της εποχής, Φειδία γύρω στο 430 π.χ. και τοποθετήθηκε ως λατρευτικό άγαλμα στο Ναό του Δία στην Ολυμπία στην αρχαία Ηλεία, στα δυτικά της Πελοποννήσου, κοντά στις όχθες του ποταμού Αλφειού. Ο Λόφος ήταν τόπος λατρείας του Κρόνου, πατέρα του Δία. Η τοποθεσία είναι ιστορική, αφού από την αρχαιότητα εδώ διαδραματίστηκαν πολλές μάχες, και από το 1000 π.χ. υπήρχε ο αρχαιότερος ναός της Ελλάδος αφιερωμένος στην Ήρα. Κοντά στον αρχαίο αυτό ναό ήταν και το στάδιο των Ολυμπιακών αγώνων. Το 470 π.χ. χτίστηκε εδώ ο ναός του Δία. Το άγαλμα του Δία έγινε τόσο ξακουστό στην εποχή του, που πλήθος πολεμιστών το επισκέπτονταν για να το δουν. Επί αιώνες ήταν ένα από τα θεάματα που ο κάθε θνητός όφειλε να δει πριν πεθάνει. Το χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία επισκευάστηκε από το γλύπτη Δαμοφώντα το Μεσσήνιο κατά το α μισό του 2ου αι. π.χ., επειδή παρουσίασε ρωγμές. Εκείνη την εποχή επικρατούσαν κλασικιστικές τάσεις στην Ελληνιστική Γλυπτική. Το άγαλμα πέρασε κάποιες περιπέτειες, αφού την εποχή του Ιούλιου Καίσαρα το χτύπησε κεραυνός, χωρίς όμως να του κάνει σοβαρή ζημιά. Ο Καλιγούλας είχε διατάξει να το μεταφέρουν στην Ρώμη και να του αλλάξουν το πρόσωπο δίνοντάς του την μορφή του αυτοκράτορα, πράγμα που όμως δεν έγινε, επειδή το καράβι που περίμενε στο λιμάνι για να το φορτώσει χτυπήθηκε από κεραυνό και κάηκε. Μετά την κατάργηση των Ολυμπιακών Αγώνων το 393 μ.χ. ο ναός ξέπεσε. Το 408 μ.χ. την εποχή του Θεοδοσίου ο ναός πυρπολήθηκε, και το άγαλμα καταστράφηκε ή κατατεμαχίστηκε και λεηλατήθηκε. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή ο Θεοδόσιος το 390 μ.χ. το μετέφερε στην Κωνσταντινούπολη, όπου καταστράφηκε από φωτιά το 11

12 416 μ.χ. Ο ναός λεηλατήθηκε από τους Γότθους, και τα υπολείμματά του γίνανε χριστιανικός ναός μέχρι που γκρεμίστηκε από έναν σεισμό. Αργότερα τα ερείπια σκεπάστηκαν από την κοίτη του ποταμού Αλφειού. Το 1875 μια γερμανική αποστολή έκανε αρχαιολογικές ανασκαφές και μέχρι το 1881 επανέφερε στο φως τα ερείπια, κάτω από τέσσερα μέτρα χώμα. Τεχνικά χαρακτηριστικά Η κατασκευή του έργου διήρκεσε δύο Ολυμπιακές περιόδους, δηλαδή οκτώ χρόνια. Η τεχνική του Φειδία βασιζόταν ουσιαστικά σε ξύλο. Το σώμα των αγαλμάτων του ήταν ξύλινο και το εμποτιζόταν από ένα ειδικό υγρό για να μην αποξηρανθεί. Το ξύλο ήταν ντυμένο με στρώματα χρυσού και πλάκες ελεφαντοστού. Τα μάτια ήταν από πολύτιμους λίθους. Ο μανδύας από χρυσό. Το δάφνινο στεφάνι στο κεφάλι του ήταν από πράσινο σμάλτο. Ο καθήμενος Δίας ξεχώριζε μέσα στον ναό επάνω σε τρία σκαλιά και σύμφωνα με εκτιμήσεις έφτανε τα 12 μέτρα σε ύψος. «Ήταν σαν να ύψωνε ο Δίας το ανάστημα του» γράφει σε μια αναφορά του ο Έλληνας γεωγράφος Στράβωνας τον 1ο αιώνα π.χ.. Το άγαλμα ήταν περιτριγυρισμένο από τριάντα έξι ψηλές κολώνες από γρανίτη. Στο αέτωμα βρίσκονταν τεράστιες περίτεχνες αναπαραστάσεις με εικοσιένα αγάλματα, ανάμεσά τους αυτά του Οινόμαχου και του Πέλοπα. 12

13 Ο Δίας καθόταν σε έναν θρόνο που ήταν κατασκευασμένος από ελεφαντόδοντο, χρυσό, έβενο και άλλες πολύτιμες πέτρες. Στο δεξί του χέρι ο Δίας κρατούσε ένα μικρό άγαλμα της θεάς Νίκης και στο αριστερό του ένα δεμάτι με κεραυνούς, που ήταν το σήμα κατατεθέν του θεού. Παντού γύρω του βρίσκονταν πλήθος από αγάλματα που παρίσταναν άλλες μεγαλοπρεπείς σκηνές. Στα πόδια του ήταν δύο σφίγγες με έφηβους άνδρες. Πιο πίσω οι τρεις Χάριτες. Οι άθλοι του Ηρακλή, η μάχη του Θησέα με τις Αμαζόνες και η οικογένεια της Νιόβης. Δύο καθιστά λιοντάρια φύλαγαν τον Δία. Στα πλαϊνά βρίσκονταν μετάλλινες πλάκες με χαραγμένες παραστάσεις της αναδυόμενης Αφροδίτης, το πολεμικό άρμα του Ήλιου, και το άρμα της Σελήνης. Η σκεπή πάνω από το άγαλμα ήταν ανοικτή για να μπαίνει άπλετο φως. Επισκέπτες όπως ο Αιμίλιος Παύλος, νικητής επί των Μακεδόνων, έμεινε έκπληκτος από την μεγαλοπρέπεια του αγάλματος και από την τελειότητά του. 13

14 ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ ΣΤΗΝ ΕΦΕΣΟ Ο ναός της Αρτέμιδος, ο οποίος αποκαλείται και Αρτεμίσιο, βρισκόταν στην Έφεσο της σημερινής Τουρκίας, 50 χιλιόμετρα νοτίως της Σμύρνης. Ολοκληρώθηκε το 440 π.χ. και θεωρείται ένα από τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι χρειάστηκαν 120 χρόνια για να αποπερατωθεί ενώ είχε αρχικά ξεκινήσει από τον βασιλιά της Λυδίας, Κροίσο. Ο ναός κτίστηκε από μάρμαρο και ασβεστόλιθο, υλικά που μεταφέρθηκαν από γειτονικούς λόφους. Κάπου 120 μαρμάρινοι κίονες υποστήριζαν το κύριο τμήμα του ναού. Κάθε κίονας είχε ύψος 20 μέτρα. Οι τεράστιοι ογκόλιθοι μεταφέρθηκαν εκεί με τροχαλίες και συνδέθηκαν με μεταλλικούς πείρους. Μετά την ολοκλήρωση της οροφής καλλιτέχνες διακόσμησαν το κτίριο με υπέροχες γλυπτές παραστάσεις. Στη μέση του ναού υπήρχε το μαρμάρινο άγαλμα της Άρτεμης. Η λατρεία της θεάς Άρτεμης στην πόλη, ξεκίνησε από τις Αφρικανές Αμαζόνες, πιθανά την Σμύρνα ή Μυρίνα, όταν κατέλαβαν την Έφεσο και έστησαν εκεί το πρώτο ξόανο και έκαναν θυσίες και χορούς. Ο Παυσανίας λέει πως η λατρεία της Εφεσίας Αρτέμιδος ιδρύθηκε από αυτόχθονες Μικρασιάτες, τον Κόρησο και τον γιο του τοπικού ποταμού Καΰστρου, τον Έφεσο, πριν τις Αμαζόνες, και φυσικά πολύ πριν την έλευση των Ιώνων. Σήμερα τα απομεινάρια δεν θυμίζουν σε τίποτα τον μεγαλοπρεπή ναό που υπήρχε. Όπως αναφέρει και ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος, ο οποίος θεωρείται ο εμπνευστής της λίστας με τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου, το μεγαλείο του ναού της Αρτέμιδος υπερβαίνει κάθε άλλο από τα υπόλοιπα μνημεία. 14

15 "Έχω δει τους μεγαλοπρεπείς Κρεμαστούς κήπους της Βαβυλώνας, το Άγαλμα του Ολυμπίου Διός, τον Κολοσσό της Ρόδου και τις Πυραμίδες της Αιγύπτου, όπως ακόμα και το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού, αλλά όταν βλέπω τον ναό της Αρτέμιδος που αγγίζει τον ουρανό τα υπόλοιπα μνημεία χάνουν την λαμπρότητά τους. Εκτός από τον Όλυμπο, ο ήλιος δεν φάνηκε πουθενά αλλού τόσο μεγαλοπρεπής όσο εδώ". - βλ. Αντίπατρος, Ελληνική μυθολογία, (IX, 58) Ο Στράβων αναφέρει ότι, το 356 π.χ., τον ναό πυρπόλησε ο άγνωστος κατά τα άλλα Ηρόστρατος από την Έφεσο, για να απαθανατιστεί, όπως είπε, το όνομα του. Μόνο με τη βοήθεια άλλων πόλεων οι Εφέσιοι άρχισαν να χτίζουν έναν νέο ναό. Κατά σύμπτωση, την ημέρα της καταστροφής του ναού, γεννήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος. Αργότερα, ο Αλέξανδρος επισκέφτηκε την Έφεσο και έδωσε διαταγής να οικοδομηθεί και πάλι ο ναός, στην ίδια θέση. Ο ναός του Αλέξανδρου επέζησε μέχρι τον 3ο μ.χ. αιώνα. Με το πέρασμα του χρόνου η λάσπη κατέκλυσε το λιμάνι της Εφέσου και η πόλη κατάντησε ασήμαντη! Οι Γότθοι λεηλάτησαν στη συνέχεια το ναό και οι πλημμύρες ολοκλήρωσαν την καταστροφή. Σήμερα ότι απομένει από το ναό στη Έφεσο είναι λίγοι ογκόλιθοι των θεμελίων και ένας μόνο αναστηλωμένος κίονας. Ο ναός της Αρτέμιδος επελέγη από τον Αντίπατρο, όπως και τα άλλα θαύματα του αρχαίου κόσμου, γιατί ήταν μέρος του μεγαλείου των Αρχαίων Ελλήνων και της Ελληνιστικής περιόδου, αλλά και κομμάτι της αυτοκρατορίας του Μεγάλου Αλεξάνδρου. 15

16 ΚΟΛΟΣΣΟΣ ΤΗΣ ΡΟΔΟΥ Ο Κολοσσός της Ρόδου θεωρείται ως ένα από τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Ήταν ένα τεράστιο σε διαστάσεις άγαλμα το οποίο απεικόνιζε τον θεό Ήλιο. Ανεγέρθηκε από τον Χάρη τον Λίνδιο μαθητή του Λύσιππου τον 3ο αιώνα π.χ. Είχε το ίδιο περίπου μέγεθος με το Άγαλμα της Ελευθερίας που βρίσκεται στη Νέα Υόρκη, αν και στηριζόταν σε χαμηλότερη βάση. Η όψη του αγάλματος λέγεται ότι φαινόταν από την είσοδο του λιμένα της Ρόδου. Περιγραφή Ο Κολοσσός, ενσάρκωση του παντεπόπτη και ζωοδότη ήλιου, με την μπρούντζινη επιδερμίδα του να αντανακλά το φως του ήλιου, πρέπει να εντυπωσίαζε τους επισκέπτες ως πειστική εικόνα του θεού. Όπως παρατηρεί ο Φίλων ο Βυζάντιος, ο γλύπτης Χάρης από τη Λίνδο είχε πετύχει το απίστευτο, κάνοντας τον θεό του «πραγματικό θεό». Ο Χάρης είχε δημιουργήσει έναν «δεύτερο Ήλιο, που αντίκριζε τον πρώτο». 16

17 Ιστορικό Υπόβαθρο Οι συνθήκες, όμως, που οδήγησαν στη δημιουργία του Κολοσσού ήταν εξίσου θαυμαστές με το ίδιο το άγαλμα. Το 305 π.χ., ο Αντίγονος ΙΑ ο Μακεδών, που φιλοδοξούσε να κυριαρχήσει στην αυτοκρατορία του νεκρού πλέον Αλέξανδρου, έστειλε τον γιο του Δημήτριο να τιμωρήσει τους Ροδίους, επειδή αρνήθηκαν να εκστρατεύσουν μαζί του κατά του Πτολεμαίου της Αιγύπτου. Οι δύο αντίπαλοι, που κάποτε ήταν στρατηγοί του Αλέξανδρου, διεκδικούσαν τον έλεγχο του εμπορίου στο Αιγαίο πέλαγος, στο οποίο διέπρεπαν οι Ρόδιοι. Ο Δημήτριος ο Πολιορκητής κατέπλευσε στη Ρόδο με 200 πολεμικά πλοία, στα οποία επέβαιναν στρατιώτες. Οι Ρόδιοι είχαν να αντιπαρατάξουν μόνον άνδρες. Με έναν πολιορκητικό πύργο ύψους 46 μέτρων κι επενδυμένο με σιδερένια φύλλα, ο Δημήτριος σφυροκοπούσε τα τείχη της πόλης. Αν και προκλήθηκαν ρήγματα στα τείχη, οι Ρόδιοι απώθησαν τους πολιορκητές, αναγκάζοντάς τους να συμβιβαστούν. Με το χαρακτηριστικό επιχειρηματικό τους δαιμόνιο, οι Ρόδιοι πούλησαν τον πύργο και τον υπόλοιπο πολεμικό εξοπλισμό αντί ενός υπέρογκου ποσού, το οποίο διέθεσαν για να τιμήσουν τον θεό που τους έσωσε. 17

18 Αναπαράσταση Ο Χάρης, ο γλύπτης και μηχανικός στον οποίο είχε να ανατεθεί ο σχεδιασμός και η κατασκευή του μνημείου του Ήλιου, ήταν μαθητής του γλύπτη Λύσιππου, που ήταν γνωστός για τις ρεαλιστικές προτομές του Αλέξανδρου. Αν και ορισμένοι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι ο Χάρης είχε δώσει στο πρόσωπο του Κολοσσού τα χαρακτηριστικά του Αλέξανδρου, ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για την ακριβή όψη του αγάλματος, ενώ οι αντικρουόμενες αρχαιολογικές ενδείξεις δυσχεραίνουν τις απόπειρες αναπαράστασης του Κολοσσού. Σε πολλά ελληνικά νομίσματα ο θεός φέρει συμβατικά ηλιακά σύμβολα, όπως στεφάνι από ηλιαχτίδες γύρω από το κεφάλι του, αλλά σε άλλα νομίσματα αυτές οι ηλιαχτίδες απουσιάζουν. Το 1932 ανακαλύφθηκαν στη Ρόδο τα θραύσματα ενός αναγλύφου με το πάνω μέρος του σώματος Ήλιου ή του Απόλλωνα. Το ανάγλυφο αυτό, που συνέβαλε στην αναπαράσταση του Κολοσσού, απεικόνιζε τον στεφανωμένο με ηλιαχτίδες θεό, να σκιάζει με το δεξί του χέρι τα μάτια και να ακουμπά το αριστερό χέρι στο ισχίο. Άλλοι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο θεός κρατούσε στο δεξί του χέρι πυρσό. Σε αυτή τη σύλληψη στηρίχτηκε και η στάση του Αγάλματος της Ελευθερίας. Τελικά, το μαρμάρινο ανάγλυφο απεικόνιζε έναν αθλητή που αυτοστεφανώνεται. Εξίσου αντικρουόμενες είναι οι απόψεις για το κάτω μέρος του σώματος του θεού. Ο θεός Ήλιος πιθανότατα ήταν ολόγυμνος. Όμως, το τεράστιο βάρος του αγάλματος μεταβιβαζόταν μόνο στους λεπτούς του αστραγάλους; Το Άγαλμα της Ελευθερίας, που στήθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης στα τέλη του 19ου αιώνα, είναι τυλιγμένο σε πλούσιες πτυχώσεις, που κρύβουν το κάτω μέρος του σώματος και βοηθούν στην ομαλή κατανομή του βάρους του ογκώδους κορμού. Μήπως ο Κολοσσός της Ρόδου υποστηριζόταν από ένα μανδύα, που κρεμόταν από τον ώμο ή το μπράτσο του; Ωστόσο, οι ειδικοί συμφωνούν ότι ο Χάρης δεν επιχείρησε να φιλοτεχνήσει ένα άγαλμα με τα πόδια σε διάσταση. ώστε τα πλοία να περνούν ανάμεσα στα σκέλη του, όπως υπέθεσαν καλλιτέχνες της Αναγέννησης. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, ο Ήλιος θα είχε άχαρη στάση, καθώς τα άκρα των ποδιών του θα πρέπει να απείχαν τουλάχιστον 100 μέτρα το ένα από το άλλο ούτε οι ιδιοφυείς μηχανικοί των ελληνιστικών χρόνων δεν θα μπορούσαν να επιλύσουν τέτοιο πρόβλημα. Κατασκευή Το βάθρο του αγάλματος ήταν από λευκό μάρμαρο. Το ότι τα πόδια του Κολοσσού ήταν ενωμένα, σήμαινε ότι ο Χάρης έπρεπε να δώσει λύσεις σε αρκετά τεχνικά 18

19 προβλήματα. Μετά την αγκύρωση των πελμάτων του αγάλματος στο βάθρο ύψους 12 μέτρων, ο Χάρης κατασκεύασε έναν τεράστιο σκελετό από πέτρινα υποστυλώματα και σιδερένιες ράβδους, πάνω στον οποίο προσαρμόστηκαν χυτά μπρούντζινα φύλλα. Η γιγαντιαία μορφή, που ολοκληρώθηκε σε 12 χρόνια, καλύφθηκε με μπρούντζινη επένδυση. Όταν απομακρύνθηκε ο βοηθητικός τεχνητός γήλοφος που περιέβαλλε το άγαλμα, και ο Ήλιος αποκαλύφθηκε στους κατοίκους της Ρόδου, ο Χάρης πρέπει να άφησε ένα στεναγμό ανακούφισης. Είχε επίσης πάρει αποτελεσματικά μέτρα κατά του κινδύνου των ισχυρών ανέμων, που θα μαστίγωναν την εύθραυστη κατασκευή. Ο Φίλων ο Βυζάντιος αναφέρει ότι χρησιμοποιήθηκαν 15 τόνοι από μπρούντζο και 9 τόνοι σιδήρου. Υπολογίζεται, όμως, ότι οι αληθινές ποσότητες ήταν πολύ μεγαλύτερες. Λαμβάνοντας υπ`όψιν ότι το Άγαλμα της Ελευθερίας στην Νέα Υόρκη έχει το ίδιο περίπου μέγεθος και βάρος 225 τόνους, ο Κολοσσός πρέπει να είχε ανάλογο βάρος. Καταστροφή Το άγαλμα ήταν μια ευφυής «διαφήμιση» της πόλης που το ανήγειρε, απτή απόδειξη του πλούτου και της τεχνολογίας της. Δυστυχώς, όμως, γύρω στο 226 π.χ., μόλις 60 χρόνια μετά τα αποκαλυπτήρια, ο Κολοσσός κατέρρευσε, καθώς τα γόνατά του τσακίστηκαν από ένα σεισμό. Πέφτοντας λέγεται ότι γκρέμισε 30 σπίτια! Χρησμός μαντείου λέει σχετικά με την πιθανή επανατοποθέτησή του «μην κίνει τα κείμενα» και ο Κολοσσός δεν στάθηκε ποτέ πια όρθιος.[1] Παρά την ολέθρια πτώση του, το άγαλμα δεν έπαψε να συγκαταλέγεται στα μεγάλα θαύματα του κόσμου. Το μπρούντζινο σώμα του βρισκόταν ήδη πάνω από εκατό 19

20 χρόνια σωριασμένο στο έδαφος, σαν Τιτάνας που τον γκρέμισαν από τον ουρανό, όταν ο Αντίπατρος της Σιδώνας, συγγραφέας ελληνοφοινικικής καταγωγής, συμπεριέλαβε τον Κολοσσό στον κατάλογό του με τα επτά θαύματα. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος ανέφερε χαρακτηριστικά: «...ακόμα και σωριασμένο στο έδαφος, παραμένει ένα θαύμα. Λίγοι άνθρωποι μπορούν να αγκαλιάσουν με τα μπράτσα τους τον αντίχειρα αυτής της μορφής, που τα δάχτυλά της είναι μεγαλύτερα από τα περισσότερα αγάλματα». Το 654 μ.χ., 900 χρόνια μετά την κατάρρευση του Κολοσσού, οι Σαρακηνοί λεηλάτησαν τη Ρόδο και πούλησαν τον τεμαχισμένο Ήλιο ως μέταλλο. Λέγεται ότι ο αγοραστής χρησιμοποίησε 900 καμήλες για τη μεταφορά των θραυσμάτων στη Συρία. Έτσι το είδωλο του θεού που κάποτε έσωσε την πόλη από την ξένη εισβολή είχε μια μοίρα ανάλογη με εκείνη της πολιορκητικής μηχανής του Δημήτριου, που με την πώλησή της χρηματοδοτήθηκε η ανέγερση του Κολοσσού. Το γιγαντιαίο άγαλμα του Χάρη ήταν ένα θαύμα, που ταυτίστηκε με το μεγαλείο αλλά και τη ματαιότητα της ανθρώπινης φιλοδοξίας. Επίλογος Ο Κολοσσός της Ρόδου δεν ήταν μόνο ένα έργο απαράμιλλης τέχνης και αισθητικής. Χτίστηκε ως ευγνωμοσύνη προς τον Θεό Ήλιο, προστάτη του νησιού, και συμβόλιζε την ελευθερία και ανεξαρτησία των Ροδίων. Παρ`όλο που το έργο καταστράφηκε 60 μόλις χρόνια μετά την κατασκευή του, η φήμη του πέρασε τα όρια της Ελλάδας, και έμεινε στην ιστορία ως ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Ως εκ τούτου, μέχρι σήμερα η λέξη «Κολοσσιαίο» σημαίνει στα Ελληνικά ένα εντυπωσιακό, μεγάλο σε μέγεθος, έργο και έχει υπεισέλθει με την ίδια σημασία σε όλες τις Λατινογενείς γλώσσες. Έτσι, το θέατρο της Αρχαίας Ρώμης (80 π.χ.), λόγω του μεγέθους του και της μεγαλοπρέπειάς του, ονομάστηκε Κολοσσαίο (Colosseum). Εν κατακλείδι, η τεχνική του αγάλματος ενέπνευσε πολλούς καλλιτέχνες ανά τους αιώνες. Στην είσοδο του Κολοσσαίου δέσποζε ένα άγαλμα (με εμφανή επιρροή κι ομοιότητα με τον Κολοσσό της Ρόδου), το οποίο μετά τον θάνατο του Νέρωνα αφιερώθηκε στον θεό Ήλιο. Χιλιετίες αργότερα, ο Γάλλος γλύπτης Φρεντερίκ Ωγκύστ Μπαρτολντί (Frédéric Auguste Bartholdi) στην προσπάθεια του να αποτυπώσει με σύγχρονα μέσα το μέγεθος, την τεχνική αλλά και τον συμβολισμό του Κολοσσού της Ρόδου, έφτιαξε το Άγαλμα της Ελευθερίας, το οποίο θεωρείται ένα σύγχρονο θαύμα μοναδικής τέχνης. 20

21 ΦΑΡΟΣ ΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας θεωρείται ένα από τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Κατασκευάστηκε τον 3ο αιώνα π.χ. και παρέμεινε σε λειτουργία ώς την πλήρη καταστροφή του από δύο σεισμούς τον 14ο αιώνα μ.χ. Ήταν ένας πύργος συνολικού ύψους 140 μέτρων και ήταν για εκείνη την εποχή το πιο ψηλό ανθρώπινο οικοδόμημα του κόσμου μετά τις πυραμίδες του Χέοπα και του Χεφρήνου ή Χεφρένης. Κατασκευάστηκε από κομμάτια άσπρης πέτρας και ήταν δομημένος σε τέσσερα επίπεδα. Το χαμηλότερο ήταν η τετράγωνη βάση, το δεύτερο ήταν ένα τετράγωνο κτίσμα, το τρίτο οκτάγωνο κτίσμα και το τέταρτο το ψηλότερο ένα κυκλικό κτίσμα επί της κορυφής του οποίου το άγαλμα του Ποσειδώνα ή Απόλλωνα. Στο τέταρτο επίπεδο υπήρχε ένας καθρέπτης που αντανακλούσε το φως του ήλιου κατά τη διάρκεια της μέρας ενώ το βράδυ έκαιγε μία φλόγα για να προειδοποιεί τα διερχόμενα πλοία για την ύπαρξη εμποδίων. Το οικοδόμημα χτίστηκε πάνω σ`ένα νησάκι που λεγόταν φάρος, εμπρός από τη Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Την περίφημη αυτή πόλη έχτισε ο Μέγας Αλέξανδρος, σε σχέδιο του αρχιτέκτονα Δεινοκράτη, όταν κατέλαβε την Αίγυπτο. Το οικοδόμημα πήρε το όνομα του νησιού. Χρειάστηκαν μάλλον 20 χρόνια ώσπου να χτιστεί και ολοκληρώθηκε γύρω στο 280π.χ. επί βασιλείας του Πτολεμαίου του Β`. Το κτίριο του φάρου ήταν έργο του αρχιτέκτονα Σωκράτη. Η λέξη φάρος υιοθετήθηκε από πολλές χώρες και χρησιμοποιήθηκε ευρέως στο λατινογενές λεξιλόγιο και σε 21

22 γλώσσες όπως τα Γαλλικά (phare), τα Ιταλικά (faro), Πορτογαλικά (farol) και Ισπανικά (faro). Επειδή η διαμόρφωση του λιμανιού και της ευρύτερης περιοχής ήταν επίπεδη και δίχως κάποιο σημάδι που να προειδοποιεί τα διερχόμενα πλοία, χρησίμευε για να δίνει κάποιο είδος σινιάλου για την προσέγγιση στο λιμάνι. Ο φάρος χτίστηκε από τον Σώστρατο τον Κνίδιο μηχανικό, αρχιτέκτονα, γιο του επίσης αρχιτέκτονα Δεξιφάνους που είχε κατασκευάσει το στάδιο "Τέτρα" της Αλεξάνδρειας, το 282 π.χ., ενώ αρχικά η μελέτη του έργου είχε ξεκινήσει επί βασιλείας του πρώτου Βασιλιά της Ελληνιστικής περιόδου, τον Πτολεμαίο τον Α' της Αιγύπτου, στρατηγό του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ολοκλήρωση Μετά τον απρόοπτο θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου ο Πτολεμαίος ανακήρυξε τον εαυτό του βασιλιά της τεράστιας αυτοκρατορίας που δημιούργησε ο Μέγας Αλέξανδρος το 305 π.χ. Κατά την περίοδο της βασιλείας του ξεκίνησε και η κατασκευή αυτού του μεγαλουργήματος αλλά δεν πρόλαβε να το δει ολοκληρωμένο αφού πέθανε το. 283 π.χ. Ο γιος του, Πτολεμαίος Β' Φιλάδελφος, είδε το έργο να ολοκληρώνεται δώδεκα χρόνια από την έναρξη της δόμησής του το 270 π.χ.. 22

23 Ύπαρξη Μετά τις πυραμίδες της Αιγύπτου, ο φάρος της Αλεξάνδρειας είναι το μεγαλύτερο σε χρονική διάρκεια μνημείο της περιοχής που κατάφερε να διασωθεί εώς την σχεδόν ολοκληρωτική καταστροφή του από τρεις σεισμούς που έλαβαν χώρα το 796, το 1303 και το 1323 μ.χ. Το 1323 ήταν η χρονιά που ο Άραβας επισκέπτης Ιμπν Μπατούτα δεν μπορούσε να εισέλθει στον φάρο από τα πολλά ερείπια που είχαν συγκεντρωθεί. Το 1480 μ.χ. ο Σουλτάνος της Αιγύπτου, Καΐτ-μπεης, χρησιμοποίησε τα εναπομείναντα ερείπια μεταφέροντάς τα για το χτίσιμο κάστρου στον ίδιο χώρο, πάνω στη θεμελίωση του Φάρου. Αλλά και αυτό το φρούριο αν και είχε ανακαινισθεί στις αρχές του 19ου αι. κατεδαφίστηκε από τους Άγγλους το

24 ΜΑΥΣΩΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΛΙΚΑΡΝΑΣΣΟΥ Το μαυσωλείο της Αλικαρνασσού θεωρείται ένα τα Επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Ήταν ο τάφος του Μαύσωλου, πέρση σατράπη της Καρίας. Η λέξη μαυσωλείο χρησιμοποιείται από τότε για να δηλώσει μεγάλο, μνημειώδη τάφο. Αυτό το μεγαλοπρεπές έργο χτίστηκε για να φυλαχθεί το σώμα του Μαύσωλου και της γυναίκας του Αρτεμισίας. Υπολογίζεται ότι το ύψος του Μαυσωλείου ήταν 45 μέτρα και ήταν λευκού χρώματος. Οι Έλληνες αρχιτέκτονες, Σάτυρος και Πύθεος, το σχεδίασαν και άλλοι τέσσερις Έλληνες γλύπτες το φιλοτέχνησαν. Ιστορικό Υπόβαθρο Σύμφωνα με τη μυθολογία, η δημιουργία του πιο πολυτελούς τάφου στην Αρχαιότητα, του Μαυσωλείου στην Αλικαρνασσό, συνδέεται με έναν βασιλικό έρωτα. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του σατράπη Μαύσωλου της Καρίας, ενός κράτους στα παράλια της Μικράς Ασίας, η περίλυπη χήρα του, βασίλισσα Αρτεμισία, έχτισε ένα ταφικό μνημείο ως ένδειξη της αφοσίωσής της. Ακόμα και ο διόλου ρομαντικός συγγραφέας Πλίνιος ο Πρεσβύτερος συγκινήθηκε από την ιστορία: «Αυτός ο τάφος χτίστηκε για τον Μαύσωλο, τον βασιλιά της Καρίας, από τη σύζυγό του Αρτεμισία...[Οι μεγαλύτεροι] καλλιτέχνες [της περιοχής] εργάστηκαν τόσο σκληρά γι` αυτό το έργο, που συγκαταλέχθηκε στα επτά θαύματα... Η βασίλισσα πέθανε, πριν από την αποπεράτωση του οικοδομήματος. Όμως, το έργο 24

25 δεν εγκαταλείφθηκε, καθώς οι τεχνίτες το θεωρούσαν μνημείο της δικής τους δόξας και δεξιοτεχνίας...». Η Αρτεμισία, που ήταν αδελφή και σύζυγος του Μαύσωλου, πέθανε το 351 π.χ., μόνο δύο χρόνια μετά τον αδελφό και σύζυγό της, άρα η ανέγερση είχε αρχίσει αρκετόν καιρό πριν τον θάνατο του Μαύσωλου. Μια τόσο μεγάλη και περίτεχνη κατασκευή, όπως το Μαυσωλείο, με έναν εξαιρετικά πλούσιο γλυπτό διάκοσμο, οπωσδήποτε θα απαιτούσε πολύ καιρό για την ολοκλήρωσή του. Αρχιτεκτονική Το σχετικό απόσπασμα του Πλίνιου, που χρονολογείται στο 75 μ.χ., είναι η πληρέστερη περιγραφή. Ο Ρωμαίος συγγραφέας τονίζει ότι για το Μαυσωλείο προσλήφθηκαν τουλάχιστον πέντε κορυφαίοι γλύπτες της Ελλάδας. Τέσσερις γλύπτες, που ο καθένας είχε αναλάβει και από μία όψη του Μαυσωλείου, συναγωνίζονταν για το ποιος θα φιλοτεχνήσει τα πιο όμορφα ανάγλυφα και γλυπτά. Σύμφωνα με τον Πλίνιο, «το μήκος της βόρειας και της νότιας πλευράς είναι εξήντα τρία [ιωνικά] πόδια, η μπροστινή και η πίσω όψη έχουν μικρότερο μήκος, ενώ όλη η περίμετρος ανέρχεται σε τετρακόσια σαράντα πόδια. Το ύψος του είναι σαράντα πόδια και περιβάλλεται από τριάντα έξι κίονες. Οι άνθρωποι καλούν την περιβάλλουσα κιονοστοιχία «πτερό». Ο Σκόπας εργάστηκε στην ανατολική πλευρά, ο Βρύαξης στη βόρεια, ο Τιμόθεος στη νότια και ο Λεωχάρης στη δυτική... Ένας πέμπτος καλλιτέχνης συμμετείχε στο έργο. Επάνω από το πτερό βρίσκεται μια πυραμίδα, η οποία έχει ύψος ίσο με το χαμηλότερο τμήμα κι αποτελείται από είκοσι τέσσερις βαθμίδες ως την κορυφή. Στην κορυφή βρίσκεται ένα μαρμάρινο τέθριππο, έργο του Πύθεου. Μαζί με την προσθήκη στην κορυφή, το όλο έργο έχει ύψος εκατόν σαράντα πόδια...». Αν και είχε ολοκληρωθεί σχεδόν 20 χρόνια προτού ο Αλέξανδρος κατακτήσει την Αλικαρνασσό, η δημιουργική ανάμειξη αρχιτεκτονικών ρυθμών, που χαρακτηρίζει το Μαυσωλείο, αποτελεί πρόδρομο του εκλεπτικισμού της μεταγενέστερης ελληνιστικής περιόδου. Ζωντανό παράδειγμα γόνιμης πολιτισμικής σύνθεσης, οι κύριες επάλληλες «ζώνες» του μνημείου συνδύαζαν στοιχεία των πολιτισμών της Λυκίας, της Ελλάδας και της Αιγύπτου. Η βάση (πόδιον), το «κάτω μέρος» κατά τον Πλίνιο, είχε ύψος γύρω στα 18 μέτρα και ακολουθούσε τις παραδοσιακές αρχές της αρχιτεκτονικής ταφικών μνημείων της Λυκίας. Πάνω στη βάση στηριζόταν το «δεύτερο τμήμα», δηλαδή ένα περιστύλιο ιωνικού ρυθμού με 36 κίονες, ύψους 12 μέτρων. Η βαθμιδωτή πυραμιδοειδής στέγη αποτελούνταν από 24 μαρμάρινους αναβαθμούς, που κατέληγαν σε μια μικρή ορθογώνια βάση, ύψους 7 μέτρων. Το 25

26 μαρμάρινο τέθριππο με τον ηνίοχο προσέθετε μερικά μέτρα ακόμα στο συνολικό ύψος. Τοποθεσία Αν και ο Πλίνιος υπολογίζει σωστά το συνολικό ύψος, υποτιμά τις διαστάσεις της κάτοψης του κτιρίου (πιθανόν 36x30 μέτρα περίπου). Το μνημείο, που ήταν επενδυμένο με λευκό στιλπνό μάρμαρο, ήταν χτισμένο στη διασταύρωση των δύο κύριων οδών στο κέντρο της πόλης και υψωνόταν πολύ πιο πάνω από τα τείχη της Αλικαρνασσού. Με φόντο τους βραχώδεις λόφους και θέα στην καταγάλανη θάλασσα, το Μαυσωλείο είχε έναν αιθέριο χαρακτήρα. Λόγοι κατασκευής Δεν ξέρουμε γιατί ο Μαύσωλος κατασκεύασε έναν τόσο περίτεχνο τάφο. Οι ιστορικοί υποθέτουν ότι επιθυμούσε να αφήσει μετά τον θάνατό του ένα μνημείο που θα πρόβαλλε τον ρόλο του ως ηγεμόνα της Αλικαρνασσού, που την έκανε ευημερούσα πόλη της ανατολικής Μεσογείου. Ως προς την αντοχή του στο χρόνο, το ταφικό αυτό μνημείο ξεπέρασε όλα τα άλλα θαύματα της Αρχαιότητας, πλην ενός, μέχρι που κατεδαφίστηκε από τους Ιωαννίτες ιππότες, χρόνια μετά την ανέγερσή του. 26

27 Καταστροφή Αν και τον 13ο αιώνα το Μαυσωλείο καταστράφηκε από σεισμό, το μεγαλύτερο μέρος του οικοδομήματος δεν είχε καταρρεύσει ώς το 1522 μ.χ., όταν διατάχθηκε η κατεδάφισή του. Ο πατήρ Σάββας του ΚαστιΛυώνε, ένας χριστιανός μοναχός που ζούσε στη γειτονική Ρόδο, έγραφε ότι ο Μέγας Μάγιστρος του ιπποτικού τάγματος των Ιωαννιτών «όπως είναι φυσικό, διάκειται εχθρικά προς την Αρχαιότητα». Όπως και άλλοι σύγχρονοί τους, ο Μέγας Μάγιστρος και οι ιππότες του θεωρούσαν την ειδωλολατρική τέχνη επικίνδυνη για τη χριστιανική πίστη. Οι Ιωαννίτες ιππότες, που χρειάζονταν δομικά υλικά για το κάστρο του Αγίου Πέτρου, κοντά στη μικρή πόλη Μποντρούμ, ώστε να αντιμετωπίσουν μια επικείμενη τουρκική επίθεση, αφαίρεσαν αρχιτεκτονικά μέλη του Μαυσωλείου, το οποίο στη συνέχεια καλύφθηκε από τη λάσπη που έφερε η βροχή. Ευτυχώς, μερικά γλυπτά ενσωματώθηκαν στα τοιχώματα του κάστρου ως διακοσμητικά, κι έτσι διασώθηκαν. Πενήντα χρόνια αργότερα, ο Κλοντ Γκισάρ από τη Λυών περιέγραψε πώς οι ιππότες κονιορτοποίησαν τα γλυπτά και τα μετέτρεψαν σε ασβέστη. Ξήλωσαν πρώτα τα μαρμάρινα σκαλιά της στέγης, ώστε να αποκαλυφθεί το κεντρικό κτίσμα: «Σύντομα διαπίστωσαν ότι όσο βαθύτερα πήγαιναν, τόσο μεγάλωνε το οικοδόμημα, παρέχοντάς τους πέτρωμα για την παρασκευή ασβέστου αλλά και για οικοδομικές εργασίες. Ύστερα από τέσσερις ή πέντε ημέρες, και αφού μέσα σε ένα απόγευμα είχαν αποκαλύψει μεγάλο χώρο, είδαν ένα άνοιγμα που οδηγούσε σε ένα υπόγειο. 27

28 Πήραν ένα κερί και αφού πέρασαν μέσα από το άνοιγμα, βγήκαν σε μια ωραία τετράγωνη αίθουσα, με μαρμάρινους κίονες γύρω γύρω, με τις βάσεις, τα κιονόκρανα, το επιστύλιο, τη ζωφόρο και τα γείσα τους σκαλισμένα σε έκτυπο ανάγλυφο. Το διάστημα ανάμεσα στους κίονες κάλυπταν πλάκες και ταινίες από μάρμαρο σε διάφορα χρώματα, στολισμένα με χυτά στοιχεία και γλυπτά... και τοποθετημένα στο λευκό φόντο του τοίχου με ανάγλυφες σκηνές μάχης. Αφού στην αρχή θαύμασαν τα έργα και τη μοναδικότητα των γλυπτών, τα τεμάχισαν και τα έθραυσαν...». Η ειρωνεία της τύχης θέλησε να πραγματοποιηθεί η τουρκική επίθεση στη Ρόδο και όχι στην Αλικαρνασσό. Σύντομα οι Ιωαννίτες ιππότες εγκατέλειψαν το προγεφύρωμά τους στη Μικρά Ασία, αφού όμως είχαν ισοπεδώσει αυτό το αρχαίο θαύμα. 28

29 ΕΝΟΤΗΤΑ Β: ΘΑΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΝΕΩΤΕΡΟΥ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Στην ενότητα αυτή θα παρουσιαστούν ορισμένα πιο σύγχρονα κατασκευάσματα, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελούν τα 7 σύγχρονα θαύματα. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη λίστα σύγχρονων θαυμάτων και υπάρχει πληθώρα υποψηφίων. Επελέγησαν τα 7 που αντηχούν περισσότερο στην κοινή γνώμη. 29

30 ΤΣΙΤΣΕΝ ΙΤΖΑ Το Τσιτσέν Ιτζά (Chichén Itzá) (από την γλώσσα των Μάγια: "στο στόμα του φρεατίου του Ιτσά") είναι μια μεγάλη προκολομβιανή αρχαιολογική περιοχή που χτίστηκε από τον πολιτισμό των Μάγια και που βρίσκεται στο βόρειο κέντρο της χερσονήσου Γιουκατάν, στο σημερινό Μεξικό. Το Τσιτσέν Ιτζά ήταν σημαντικό περιφερειακό κέντρο στα βόρεια πεδινά των Μάγια από την Ύστερη Κλασική μέσω της Ύστερης Κλασικής και εώς τα αρχικά στάδια της Πρόωρης Μετακλασικής περιόδου. Η περιοχή εκθέτει ένα πλήθος αρχιτεκτονικών μορφών, από αυτές που καλούνται "Μεξικανικές" και ενθυμίζουν της μορφές που βλέπουμε στο κεντρικό Μεξικό στο ύφος Puuc των Μάγια των βόρειων πεδινών. Η παρουσία κεντρικών μεξικανικών μορφών θεωρούνταν κάποτε ως αντιπροσωπευτική της άμεσης μετανάστευσης ή ακόμα και της κατάκτησης από το κεντρικό Μεξικό, αλλά οι περισσότερες σύγχρονες ερμηνείες βλέπουν την παρουσία αυτών των μη-μάγια μορφών περισσότερο ως αποτέλεσμα της πολιτιστικής διάχυσης. Τα αρχαιολογικά στοιχεία, όπως τα στοιχεία πυρκαγιάς σε διάφορες σημαντικές δομές και αρχιτεκτονικά συγκροτήματα, υποδεικνύουν ότι η κατάρρευση της Τσιτσέν Ιτζά ήταν βίαιη. Μετά από την πτώση της ηγεμονίας του Τσιτσέν Ιτζά, η περιφερειακή δύναμη του Γιουκατάν μετατοπίστηκε σε ένα νέο κέντρο στο Μαγιαπάν. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ανθρωπολογική Ένωση, τα ερείπια του Τσιτσέν Ιτζά είναι ομοσπονδιακή ιδιοκτησία, και η διαχείριση της περιοχής ανήκει στο Εθνικό 30

31 Ίδρυμα Ανθρωπολογίας και Ιστορίας (Instituto Nacional de Antropología e Historia, INAH) του Μεξικού. Το έδαφος κάτω από τα μνημεία, εντούτοις, ανήκει στην οικογένεια Barbachano. Το πιο χαρακτηριστικό κτίσμα της περιοχής είναι ο ναός του Κουκουλκάν ή Κουετσαλκοάτλ, που ονομάστηκε Καστίλιο από τους Ισπανούς, με εννέα κλιμακωτά επίπεδα, που φτάνουν σε ένα συνολικό ύψος 24 μ. Η άνοδος στον ναό αυτόν εξασφαλιζόταν χάρη σε τέσσερις κλίμακες με 365 σκαλιά, αριθμός ο οποίος πιθανολογείται ότι είχε συμβολικό κοσμογονικό νόημα. Άλλο σημαντικό αξιοθέατο είναι τα επτά γήπεδα τα οποία χρησιμοποιούνταν για το τελετουργικό παιχνίδι της μπάλας: το μεγαλύτερο έχει διαστάσεις 166 x 68 μ. και περιβάλλεται από ανάγλυφο τείχος. Από τα εντυπωσιακότερα γλυπτά του τείχους θεωρείται εκείνο που παριστάνει έναν παίκτη της μπάλας, ο οποίος έχει μόλις αποκεφαλιστεί, ενώ το αίμα που αναπηδά από τον κομμένο λαιμό του αποδίδεται συμβολικά με τη μορφή επτά φιδιών. Το τελετουργικό κέντρο της πολιτείας ήταν τριγυρισμένο από χαμηλά οικοδομήματα και επίπεδες επιφάνειες, τολτεκικής τεχνοτροπίας, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζει το λεγόμενο Τσομπάντλι. Προορισμός του ήταν να χρησιμεύει ως βάση των ιερών πασσάλων, πάνω στους οποίους εκτίθεντο τα κεφάλια των θυμάτων κατά τις ανθρωποθυσίες. Εξαιρετικά ενδιαφέρον κτίσμα είναι και ο τάφος του Μεγάλου Ιερέα, μια τετραώροφη πυραμίδα με ιερό στην κορυφή της από το ιερό αυτό υπάρχει πρόσβαση σε ένα πηγάδι, που με τη σειρά του οδηγεί σε ένα σπήλαιο, κάτω από την πυραμίδα, το 31

32 οποίο χρησίμευε ως τάφος. Ανάμεσα στα ερείπια των Μάγια υψώνεται και ο πύργος των Τολτέκων, ο γνωστός με την ονομασία Καρακόλ (= κοχλίας), η οποία οφείλεται στη στριφογυριστή σκάλα του, η οποία θυμίζει σαλιγκάρι και οδηγεί στον επάνω όροφο. Η εσωτερική κατασκευή του και ο πυργίσκος υποδηλώνουν ότι το κτίσμα αυτό ήταν αστεροσκοπείο. Άλλο σημαντικό κτίσμα είναι και ο εντυπωσιακός ναός των πολεμιστών. Η τοποθεσία έχει ανακηρυχθεί από την ΟΥΝΕΣΚΟ μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, από το 1988.Ο τάφος του Μεγάλου Ιερέα, μια τετραώροφη πυραμίδα με ιερό στην κορυφή της, βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο Τσιτσέν Ιτζά του Μεξικού, που έχει ανακηρυχθεί από την ΟΥΝΕΣΚΟ μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. 32

33 ΣΙΝΙΚΟ ΤΕΙΧΟΣ Πρόκειται για το μεγαλύτερο σε έκταση ανθρώπινο οικοδόμημα και ένα από τα σύγχρονα επτά θαύματα του κόσμου. Η Unesco το περιέλαβε στον κατάλογό της με τα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, το Το Σινικό Τείχος είναι ένα αριστούργημα κατασκευής της αρχαίας Κίνας, με σημαντική συμβολική αξία. Και τώρα, ανοίγουν νέα τμήματά του για το κοινό. Μέχρι πρότινος υπήρχε η αντίληψη ότι είχε μήκος χλμ αλλά νεότερες μετρήσεις έδειξαν ότι το περίφημο Σινικό Τείχος, το οποίο προφύλασσε επί αιώνες τα βόρεια σύνορα της αυτοκρατορικής Κίνας, έχει συνολικό μήκος χιλιόμετρα. Οι αρμόδιες υπηρεσίες προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιές του κινεζικού υπουργείου Πολιτισμού προέβησαν στην σχετική ανακοίνωση, αφού επεξεργάστηκαν στοιχεία από νέες έρευνες που ξεκίνησαν το Αξίζει να σημειωθεί ότι η προηγούμενη ανεπίσημη εκτίμηση, του 2009, ήταν ότι το μεγαλύτερο οχυρωματικό έργο στη Γη είχε μήκος «μόνον» χιλιόμετρα. Μάλιστα τα προηγούμενα χρόνια η Κίνα συχνά έλεγε ότι το Σινικό Τείχος είχε μήκος περίπου χιλιόμετρα. Οι τουριστικές φωτογραφίες πάντως παρουσιάζουν μία παραπλανητική εικόνα σχετικά με την κατάσταση του τείχους, καθώς οι ξένοι συνήθως επισκέπτονται ένα ελάχιστο και πλήρως αναπαλαιωμένο τμήμα του λίγο έξω από το Πεκίνο. Η νέα 33

34 έρευνα δίνει για πρώτη φορά την πληροφορία ότι «άθικτο» παραμένει μόνον το 8,2%» του οικοδομήματος, ενώ το υπόλοιπο είναι σε «κακή κατάσταση». Ήδη από το 1987 διακηρυγμένο μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς από την Unesco, το Σινικό Τείχος είναι ένα πολύπλοκο σύμπλεγμα οχυρωματικών έργων, η ανέγερση του οποίου ξεκίνησε γύρω στο 500 π.χ. Η πρώτη λειτουργική σύνδεση τμημάτων του έγινε το 220 π.χ. ενώ στην πραγματικότητα το έργο δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Το πρώτο σημαντικό τείχος της Κίνας χτίστηκε κατά τη διάρκεια του πρώτου αυτοκράτορα της βραχύβιας Δυναστείας Τσιν. Αυτό το τείχος δεν κατασκευάστηκε ενιαία, αλλά μάλλον δημιουργήθηκε με την ένωση διάφορων προϋπαρχόντων τειχών που είχαν χτιστεί από τα κράτη της περιοχής. Βρισκόταν δε πολύ βορειότερα από το σημερινό τείχος, και έχουν βρεθεί πολύ μικρά υπολείμματα από αυτό. Έπειτα, συνεχίστηκαν οι προσπάθειες προστασίας της περιοχής και κατασκευάστηκαν συνολικά τέσσερα τείχη. Το σημερινό Tείχος To Τείχος που μπορεί να δει κανείς σήμερα χτίστηκε κατά τη διάρκεια της δυναστείας Μινγκ, σε πολύ μεγαλύτερη έκταση από τα παλαιότερα τείχη και με τη χρήση υλικών μεγαλύτερης αντοχής. Αποτελείται από σειρά τειχών και χωμάτινων κτισμάτων και κάθε πύργος έχει τουλάχιστον οπτική επαφή με τον προηγούμενο αλλά και με τον επόμενο, ώστε σε περίπτωση επίθεσης να μπορεί να μεταδίδεται από πύργο σε πύργο το μήνυμα μέχρι το Πεκίνο. 34

35 Η αμυντική κατασκευή που ανήκει στη δυναστεία των Μινγκ εκτείνεται χιλιάδες χιλιόμετρα από την αρχή της Σινικής Θάλασσας έως τα βάθη της Κεντρικής Ασίας: ξεκινά από το Bohai στη βορειότερη ακτή, προς τα δυτικά, πάνω από το Πεκίνο και από εκεί σε όλο το μήκος των βορείων συνόρων της Κίνας, μέχρι το Lop Nur στην επαρχία Gansu, στη μέση του δρόμου του Μεταξιού. Μόνο το 8,2% του αρχικού τείχους παραμένει ανέπαφο, ενώ το υπόλοιπο βρίσκεται σε άσχημη κατάσταση, σύμφωνα με νέα μελέτη, η οποία μάλιστα αποκάλυψε συνολικά πολιτιστικές τοποθεσίες, που περιλάμβαναν τμήματα του Σινικού Τείχους. Το καλύτερα διατηρημένο και πιο επιβλητικό τμήμα του Τείχους βρίσκεται στο Badaling στο Πεκίνο, αλλά το μέγεθος και η ομορφιά του Τείχους είναι διακριτά επίσης στις περιοχές Jinshanling, Mutianyu και Simatai. Υπάρχει μια από μακρού υφιστάμενη διαφωνία σχετικά με το πόσο ορατό είναι το τείχος από το διάστημα. Το 1938 ο Χαλιμπάρτον Ρίτσαρντ στο δεύτερο βιβλίο των θαυμάτων έγραψε ότι το τείχος είναι το μόνο ανθρώπινο κατασκεύασμα που είναι ορατό από τη Σελήνη. Αυτός ο μύθος έχει διαδοθεί ευρέως, και έχει γίνει ένας από τους γνωστότερους αστικούς μύθους, ενώ μερικές φορές έχει γραφτεί ακόμα και σε σχολικά εγχειρίδια. Στην πραγματικότητα απλά το τείχος είναι ανθρωπίνως αδύνατο να γίνει ορατό με γυμνό οφθαλμό από τόσο μεγάλη απόσταση. Ακόμη και το αν το Σινικό τείχος είναι ορατό από τροχιά γύρω από τη Γη είναι αμφισβητήσιμο. Ένας αστροναύτης ανέφερε ότι "μπορούμε να δούμε πράγματα τόσο μικρά όσο τα αεροδρόμια, αλλά το Σινικό τείχος είναι σχεδόν αόρατο από 35

36 απόσταση μεγαλύτερη των 180 μιλίων (290 χλμ)." Ο αστροναύτης Γουίλιαμ Πογκ πίστεψε ότι το είχε δει από το Σκάιλαμπ αλλά με μία προσεκτικότερη ματιά διαπίστωσε ότι έβλεπε το μεγάλο κανάλι κοντά στο Πεκίνο. Συνέχεια επισήμανε το τείχος χρησιμοποιώντας διόπτρες, αλλά είπε ότι "δεν ήταν ορατό στο γυμνό μάτι." Ένας άλλος αστροναύτης είπε ότι καμία ανθρώπινη δομή δεν ήταν ορατή σε μια απόσταση μερικών χιλιάδων μιλίων. Ο κινέζος αστροναύτης Γιανγκ Λιγουέι ανέφερε ότι δεν μπόρεσε να δει καθόλου το τείχος. Ωστόσο, από τη χαμηλή τροχιά γύρω από τη Γη, χίλιες φορές πιο κοντά στη Γη από ό,τι στη Σελήνη, το Τείχος μπορεί να είναι ορατό μόνο όμως υπό ευνοϊκές συνθήκες. Άλλωστε, το πλάτος του είναι μόνο λίγα μέτρα, είναι δηλαδή πιο στενό από τους αυτοκινητόδρομους και επιπλέον έχει σχεδόν το ίδιο χρώμα με το έδαφος που το περιβάλλει. Ο βετεράνος Αμερικάνος αστροναύτης Τζιν Κέρναν έχει δηλώσει: "Σε τροχιά χιλιομέτρων, το μεγάλο τείχος της Κίνας είναι, πράγματι, ορατό στο γυμνό μάτι." Ο Εντ Λου επιστήμονας στο διεθνή διαστημικό σταθμό, προσθέτει ότι, "... είναι λιγότερο ορατό από πολλά άλλα αντικείμενα. Και πρέπει να ξέρετε πού να κοιτάξετε." Ο Ληρόι Τσιάο, ένας κινεζο-αμερικανός αστροναύτης, δήλωσε σε καθημερινή εφημερίδα της Κίνας ότι πρόσφατες φωτογραφίες που λήφθηκαν από τον διεθνή διαστημικό σταθμό φαίνεται να επιβεβαιώνουν ότι το Σινικό τείχος μπορεί τελικά να γίνει ορατό με γυμνό μάτι υπό ορισμένους ευνοϊκούς όρους και εάν κανείς ξέρει ακριβώς πού να κοιτάξει. Τα νέα τμήματα Νέα τμήματα του Σινικού Τείχους θα ανοίξουν για τους τουρίστες, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση του ενημερωτικού πρακτορείου της Κίνας, Xinhua. Μέχρι τώρα οι επισκέπτες του τείχους είχαν πρόσβαση επίσημα σε περίπου 30 χιλιόμετρα του τείχους. Προκειμένου να αντιμετωπισθεί η διόγκωση του αριθμού των επισκεπτών κατά τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες, οι αρχές θα ανοίξουν δύο ακόμη τμήματα. Η πρόσβαση σε πρόσθετους τομείς αποσκοπεί επίσης στο να αποτραπεί η περαιτέρω ζημία από τους τουρίστες που αναρριχώνται στα κλειστά τμήματα του τείχους. Ένα τμήμα στο Huanghuacheng, 60 χιλιόμετρα βόρεια του κέντρου του Πεκίνου και ένα τμήμα στο Hefangduan, 70 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πρωτεύουσας, πρόκειται να ανοίξουν σταδιακά για τους τουρίστες, αλλά οι αρχές δεν έχουν ακόμη ανακοινώσει τις ημερομηνίες. 36

37 Μέχρι τώρα, οι ταξιδιώτες μπορούν να επισκεφθούν τέσσερα τμήματα του Σινικού Τείχους στις περιοχές Badaling, Juyongguan, Simatai και Mutianyu και όλα είναι κοντά στο Πεκίνο. 37

38 ΠΕΤΡΑ ΙΟΡΔΑΝΙΑΣ Η ροδοκόκκινη πόλη Πέτρα είναι ένα αριστούργημα γλυπτικής, αφού είναι αρχαία πόλη λαξεμένη πάνω σε βράχο. Βρίσκεται 3 ώρες νότια του Αμάν και ήταν η αστραφτερή πρωτεύουσα της αραβικής φυλής των Ναβαταίων, οι οποίοι την ονόμαζαν Ράκμου, που σημαίνει «Βράχος με χρωματιστές ραβδώσεις». Το όνομα «Πέτρα» δόθηκε από τους Έλληνες εμπόρους, επειδή οι κάτοικοί της την άνοιξη κατά τη διάρκεια μιας γιορτής προσφέρανε σε μια θεότητα διάφορα αγαθά, ως θυσία, πάνω σε μια μεγάλη πέτρα, νοτιοδυτικά της αρχαίας πόλης. Γνώστες της τεχνολογίας νερού, οι Ναβαταίοι εξόπλισαν την πόλη τους με μεγάλες κατασκευές υπογείων σηράγγων και θαλάμους νερού, με τρόπο τόσο αξιοθαύμαστο που κατόρθωσαν να δημιουργήσουν σε μια τόσο άνυδρη περιοχή ένα δίκτυο περισυλλογής και διάθεσης των ομβρίων υδάτων, με νερό συνεχούς ροής. Γύρω από την περιοχή της Πέτρας κατοικούσαν διάφοροι λαοί, τροφοσυλλέκτες και κυνηγοί, ενώ η πρώτη μόνιμη εγκατάσταση έγινε την 9η χιλιετία π.χ.. Από το 4500 π.χ. μέχρι το 2000 π.χ., δηλαδή κατά την Εποχή του Χαλκού, έχουμε παράλληλα στην περιοχή μόνιμους γεωργικούς οικισμούς, αλλά και καταυλισμούς κτηνοτροφικών νομαδικών πληθυσμών. Από την Έξοδο της Παλαιάς Διαθήκης, η οποία τοποθετείται από τους μελετητές στον 13ο αιώνα π.χ., μαθαίνουμε ότι η περιοχή κατοικείτο εκείνο τον καιρό από τους Εδωμίτες, τους απογόνους του Ησαύ γιου του Ισαάκ. Μέχρι τον 7ο αιώνα π.χ. οι Εδωμίτες κατοικούσαν σε όλη τη γύρω περιοχή, γνωστή ως Εδώμ, ώσπου έκαναν την εμφάνισή τους οι Ναβαταίοι από την αραβική χερσόνησο. Η εγκατάστασή τους στην περιοχή έγινε με πολύ αργούς ρυθμούς και συγκεκριμένα τελείωσε τον 3ο αιώνα π.χ., ενώ η πόλη της Πέτρας πήρε τη μορφή που έχει σήμερα τον 1ο αιώνα μ.χ. Την πρώτη μαρτυρία για την ύπαρξη των Ναβαταίων αποτελούν ευρήματα του 3ου αιώνα π.χ. από την πόλη της Πέτρας 38

39 και συγκεκριμένα, όπλα ελληνικής και αραβικής τεχνοτροπίας, που πιθανότατα δηλώνουν κάποια σύγκρουση Ελλήνων και Ναβαταίων. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, ο Ιώσηπος Φλάβιος και ο Ιερώνυμος της Καρδίας αναφέρουν ότι ο Αντίγονος ο Μονόφθαλμος, επίγονος του Μεγάλου Αλεξάνδρου και βασιλέας της Συρίας, έστειλε ένα Έλληνα στρατηγό, τον Αθηναίο από τη Σάμο, να επιτεθεί στην Πέτρα. Ο Αθηναίος, επικεφαλής 4000 πεζών και 600 ιππέων, επιτέθηκε και λεηλάτησε την Πέτρα, η λεία του ήταν 500 τάλαντα ασημένια και μεγάλη ποσότητα λιβανιού την οποία φέρνανε οι Ναβαταίοι μαζί με άλλα αρωματικά από την περιοχή της «Ευδαίμονος Αραβίας» όπως την αποκαλούσαν οι Έλληνες, αλλά δεν χάρηκε για πολύ τη νίκη του καθώς οι Ναβαταίοι επιτέθηκαν νύχτα στο ελληνικό στρατόπεδο, στο δρόμο επιστροφής των Ελλήνων για τη Συρία και συνέτριψαν το στράτευμά του. Ο πρώτος ηγεμόνας των Ναβαταίων, με έδρα του την Πέτρα, ήταν ο Αρέτας ο Α που μνημονεύεται και στην Παλαιά Διαθήκη. Οι περισσότεροι ηγεμόνες των Ναβαταίων επηρεάστηκαν από τον ελληνιστικό πολιτισμό, με πρώτο τον Αρέτα Γ τον Φιλάδελφο (87 π.χ.-62 π.χ.) και εν συνεχεία τον Οβόδα τον Γ (30 π.χ. 9 π.χ.) αλλά και τον τελευταίο ηγεμόνα των Ναβαταίων τον Ραβέλ Β (70 π.χ. 106 π.χ.). Επιρροές από τον ελληνισμό είχε δεχθεί και ο Εβραίος μέγας ιερέας Ιάσων, ο οποίος βρήκε καταφύγιο όταν εξορίστηκε στην Πέτρα διαδίδοντας τον ελληνικό πολιτισμό ακόμα περισσότερο. Το 24 π.χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αύγουστος έστειλε τον στρατηγό Αίλιο Γάλλο να κατακτήσει την Ευδαίμονα Αραβία. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας ήθελε να αποφύγει να πληρώνει δασμούς στους Ναβαταίους για τα εμπορεύματα που μεταφέρονταν από τους χερσαίους εμπορικούς δρόμους. Με στρατιώτες ο Γάλλος ξεκίνησε την εκστρατεία του αλλά συνετρίβη στην πόλη Μαρίμπ, πρωτεύουσα του βασιλείου του Σαβά. Μετά την αποτυχημένη εκστρατεία, ο Ρωμαίος αυτοκράτορας ακολουθούσε μια προστατευόμενη θαλάσσια οδό για τη 39

40 μεταφορά των αγαθών, παρακάμπτοντας την Πέτρα. Αυτό σήμανε την αρχή του τέλους για τους Ναβαταίους. Το 106 μ.χ. ο αυτοκράτορας Τραϊανός προσάρτησε το βασίλειο των Ναβαταίων και ίδρυσε την επαρχία της Αραβίας με πρωτεύουσα την Πέτρα. Το 3ο αιώνα μ.χ., όταν ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός άλλαξε την πρωτεύουσα της επαρχίας και ταυτόχρονα άρχισαν οι εισβολές των Σασσανιδών Περσών, ο πληθυσμός της Πέτρας άρχισε να την εγκαταλείπει με αποτέλεσμα στον επόμενο αιώνα να είναι ήδη μια πόλη φάντασμα. Όταν η πόλη παράκμασε, χάθηκε από το χάρτη, περίπου τον 7ο αιώνα μ.χ. H Πέτρα παρέμεινε στην αφάνεια για περισσότερο από χρόνια, έως ότου την ανακαλύψει ξανά η περιέργεια και η επιμονή ενός Ελβετού εξερευνητή, του John Lewis Burckhart το Σήμερα είναι τόσο διάσημη που έχουν γυριστεί και κάποιες ταινίες του Ιντιάνα Τζόουνς! Αυτό που κάνει την Πέτρα ιδιαίτερα ελκυστική είναι η θέση της: βρίσκεται στο βάθος ενός στενού φαραγγιού χαραγμένου μέσα στην έρημο. Από την είσοδο ο επισκέπτης διασχίζει ένα εντυπωσιακό φαράγγι, μήκους ενός χιλιομέτρου ανάμεσα από χρωματιστούς θεόρατους βράχους που φθάνουν μέχρι και τα 100 μέτρα ύψος, φτιαγμένους από την πολύχρωμη άμμο της ερήμου και καταλήγει στο πιο εντυπωσιακό μνημείο της Πέτρας: το Ελ Χάζνεχ (ο θησαυρός). 40

41 ΤΑΖ ΜΑΧΑΛ Το Ταζ Μαχάλ (Taj Mahal) βρίσκεται κοντά στην πόλη Άγκρα της βόρειας Ινδίας, στις όχθες του ποταμού Γιούμα. Κατασκευάστηκε από τον μογγόλο αυτοκράτορα Σαχ Γιαχάν Α', τον 17ο αιώνα, στη μνήμη της συζύγου του Μουμτάζ Μαχάλ (εξ ου και Ταζ Μαχάλ). Πολλοί το έχουν χαρακτηρίσει ως το όγδοο θαύμα του κόσμου! Πρόκειται για ένα από τα ομορφότερα μνημεία και η ιστορία του είναι μία από τις πιο ρομαντικές. Ο Γιαχάν, που βασίλεψε από το 1628 έως το 1658, παντρεύτηκε την Αριουμάντ Μπάνο Μπέγκουμ το Τη λάτρευε, γι' αυτό και την αποκαλούσε Μουμτάζ Μαχάλ (Κορόνα του Παλατιού). Η βασίλισσα τον ακολουθούσε παντού, ακόμα και στις στρατιωτικές εκστρατείες. Στις 17 Ιουνίου του 1631, κατά τη διάρκεια μιας εκστρατείας στο Μπουρχανπούρ της Κεντρικής Ινδίας, η Μουμτάζ Μαχάλ πέθανε, λίγα λεπτά αφότου έφερε στον κόσμο το 14ο παιδί τους. Η τελευταία επιθυμία που εξέφρασε στο σύζυγό της ήταν να φτιάξει ένα μνημείο προς τιμήν της, τόσο λαμπρό που όμοιό του ο κόσμος δεν θα 'χε ξαναδεί. Και ο αυτοκράτορας κράτησε την υπόσχεσή του... Οι εργασίες κατασκευής του Ταζ Μαχάλ ξεκίνησαν το 1632 και ολοκληρώθηκαν 22 χρόνια αργότερα. Για την ανέγερσή του δούλεψαν εργάτες και δαπανήθηκαν 32 εκατομμύρια ρουπία (κατά προσέγγιση ευρώ). Όταν ολοκληρώθηκε, ένας χρυσός φράχτης τοποθετήθηκε γύρω από το φέρετρο, το οποίο -λένε- ο 41

42 αυτοκράτορας το στόλισε με πέρλες και διαμάντια. Επίσης, τοποθέτησε φρουρούς για να το φυλάνε. Ο Σαχ Γιαχάν σκόπευε να χτίσει άλλο ένα μνημείο από μαύρο μάρμαρο, στην αντίπερα όχθη του ποταμού, για να το αφιερώσει στον ίδιο του τον εαυτό. Πριν ξεκινήσει, όμως, για το δεύτερο εγχείρημά του, ο γιος του Ορανγκζέμπ κατέλαβε την εξουσία και τον φυλάκισε. Ο αυτοκράτορας πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του στο οχυρό της πόλης Άγκρα, κοιτώντας το Ταζ Μαχάλ και περιμένοντας τη στιγμή που θα ξανασυναντούσε την πολυαγαπημένη του σύζυγο. Μετά το θάνατό του, το 1666, ετάφη δίπλα της. Η έκταση που καταλαμβάνει το κυρίως μαυσωλείο και όλο το συγκρότημα είναι ένα ορθογώνιο με διαστάσεις μέτρα, με τετράγωνο κήπο στο κέντρο που πλαισιώνεται από δύο άλλα μικρότερα επιμήκη κτίρια προσανατολισμένα κατά διεύθυνση Βορρά - Νότου. Επί της νότιας πλευράς του όλου συγκροτήματος βρίσκεται η κύρια πύλη του συγκροτήματος που είναι από ψαμμίτη. Η βόρεια πλευρά του συγκροτήματος περιλαμβάνει το Μαυσωλείο και καταλήγει στην όχθη του ποταμού Γιαμούνα. Δεξιά του Μαυσωλείου έχει ανεγερθεί τζαμί και αριστερά κτίριο ομοιόμορφο με το τζαμί, λεγόμενο τζαβάμπ, που διατηρεί την αισθητική αρχιτεκτονική ισορροπία. Το όλο συγκρότημα περικλείεται από ψηλό τειχικό περίβολο που φέρει ανά διαστήματα οκταγωνικούς πυργίσκους. Έξω δε από τον περίβολο αυτό και προς νότο βρίσκονται τα βοηθητικά κτίσματα της φρουράς καθώς και σταύλοι. Χρωματικά το Μαυσωλείο είναι κτισμένο από λευκό μάρμαρο που έρχεται σε αντίθεση με τα δύο παραπλήσια κτίρια, το τέμενος και το τζαβάμπ, που είναι κτισμένα από κόκκινο ψαμμίτη. Το κυρίως κτίσμα του Μαυσωλείου βρίσκεται σε μαρμάρινο βάθρο ύψους 7 μέτρων ενώ σε κάθε πλευρά φέρει λοξές γωνιώδεις κατασκευές στις οποίες υπερέχει ανά μια τεράστια τοξοειδής πύλη ύψους 33 μέτρων. Εσωτερικά ο κυρίως χώρος του αποτελεί οκταγωνικό θάλαμο με ανάγλυφες διακοσμήσεις, στο κέντρο του οποίου βρίσκονται τα δύο κενοτάφια του Σάχη και της αγαπημένης του Μαχάλ που περιβάλλονται από διάτρητο μαρμάρινο 42

43 κιγκλίδωμα. Αμέσως μετά αυτών και στο επίπεδο του κήπου βρίσκονται οι πραγματικοί τάφοι τους. Το Τατζ Μαχάλ σήμερα θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονικά δημιουργήματα παγκοσμίως, και το μέγιστο της Μουγκάλ (ινδομογγολικής) αρχιτεκτονικής, το οποίο και περιλαμβάνεται στα Μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Η ιστορία του Ταζ Μαχάλ είναι μια διαχρονική ιστορία αγάπης, που εκατομμύρια άνθρωποι απ' όλο τον κόσμο συρρέουν για να την ξαναζήσουν, θαυμάζοντας το μοναδικό αυτό μνημείο. 43

44 ΑΓΑΛΜΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΛΥΤΡΩΤΗ Το Άγαλμα του Χριστού Λυτρωτή (Cristo Redentor στα πορτογαλικά) είναι ψηλό άγαλμα το οποίο εικονίζει τον Ιησού Χριστό με απλωμένα τα χέρια και βρίσκεται στην κορυφή του λόφου Κορκοβάντο (Corcovado), πάνω από το Ρίο ντε Τζανέιρο, στο εθνικό πάρκο του Δάσους Τιζούκα (Tijuca). Στέκεται με απλωμένα τα χέρια σαν να καλωσορίζει τον κόσμο, σε ύψος 710 μέτρων. Έχει ύψος 32 μέτρα, ζυγίζει τόνους και μάλιστα είναι εγκατεστημένο με τρόπο ώστε να ατενίζει την πόλη του Ρίο. Το άγαλμα θεμελιώθηκε στις 12 Οκτωβρίου Είχε διοργανωθεί εντυπωσιακή τελετή εγκαινίων παρουσία του προέδρου της τοπικής κυβέρνησης Τζετούλιο Βάργκα και του καρδινάλιου Σεμπαστιάο Λέμε. Οι οργανωτές και οι εμπνευστές του μνημειώδους αγάλματος ήθελαν να εντυπωσιάσουν το κοινό από την πρώτη μέρα που θα στηνόταν στην κορυφή του βουνού. Είναι χαρακτηριστικό ότι για το φωτισμό του αγάλματος του Χριστού εκείνη την ημέρα είχαν σχεδιάσει να ανάψει με τρόπο φαντασμαγορικό: τα φώτα θα τα άναβε ο πρωτοπόρος Γουλιέλμος Μαρκόνι από το αγκυροβολημένο σκάφος του στη Νάπολι της Ιταλίας. Θα έστελνε ηλεκτρικό σήμα σε ένα σταθμό στο Ντόρτσεστερ της Αγγλίας κι αυτό με τη σειρά του θα μεταφερόταν σε μια κεραία στο Jacarepagua στο Ρίο, απ' όπου θα άναβαν τα φώτα του αγάλματος. Ωστόσο, ο καιρός δεν βοήθησε, το σήμα ήταν αδύναμο, και τα φώτα τα άναψαν οι τεχνικοί του Ρίο. Η ιδέα για το μνημείο Από το 1850 είχε στο μυαλό της η θρησκευτική ηγεσία στο Ρίο την ιδέα να κατασκευαστεί ένα μεγάλο άγαλμα πάνω στο βουνό Κορκοβάντο. Μεταξύ του 1850 και 1860 ο καθολικός ιερέας Μαρία Μπος ζήτησε οικονομική βοήθεια από την πριγκίπισσα Ιζαμπέλ της Πορτογαλίας προκειμένου να ανεγείρει ένα θρησκευτικό 44

45 μνημείο. Η πριγκίπισσα ωστόσο δεν πολυσκέφτηκε την ιδέα. Έτσι, τα σχέδια για θρησκευτικό μνημείο ακυρώθηκαν το 1889 όταν η Βραζιλία έγινε δημοκρατία και η Εκκλησία διαχωρίστηκε από την πολιτεία. Η πρόταση για ένα αξιοθέατο πάνω στο βουνό επανήλθε το Τότε ο αρχιεπίσκοπος του Ρίο ντε Τζανέιρο οργάνωσε μία Εβδομάδα Μνημείων (Semana do Monumento) προκειμένου να προσελκύσει δωρεές κυρίως από καθολικούς της Βραζιλίας. Τα σχέδια για το άγαλμα του Χριστού περιελάμβαναν μεταξύ άλλων έναν σταυρό κι ένα άγαλμα του Χριστού ο οποίος θα κρατούσε μια σφαίρα στα χέρια του. Τελικά επελέγη το άγαλμα του Χριστού Λυτρωτή με τα χέρια ανοιχτά. Αλλά και πάλι δεν ήταν όλα έτοιμα για την ανέγερσή του. Το 1922 πολίτες και κληρικοί συγκέντρωσαν υπογραφές και με αυτόν τον τρόπο ζήτησαν από τον πρόεδρο Επιτάσιο Πεσόα την ανέγερση του αγάλματος. Ο θεμέλιος λίθος για το μεγάλο οικοδόμημα μπήκε στο βουνό Κορκοβάντο στις 4 Απριλίου Ο Βραζιλιάνος μηχανικός Έτορ Ντα Σίλβα Κόστα ήταν αυτός που επελέγη για να επιβλέψει την κατασκευή του αγάλματος ενώ τα σχέδια ήταν του Γάλλου γλύπτη Πολ Λαντοβσκί. Μάλιστα, ο μηχανικός ταξίδεψε στην Ευρώπη για να μελετήσει τα θέματα κατασκευής και εκεί επέλεξε τον γλύπτη Λαντοβσκί. Οι εργασίες για την ανέγερση του Χριστού Λυτρωτή διήρκεσαν περίπου 5 χρόνια, από το 1926 έως το Σύμμαχος των εμπνευστών του έργου ήταν ο σιδηρόδρομος του Κορκοβάντο. Όπως αποδείχτηκε ήταν ιδανικός για να μεταφερθούν εύκολα και με ασφάλεια οι μεγάλοι ογκόλιθοι για την κατασκευή του αγάλματος πάνω στο βουνό. Η πέτρα για το μνημείο προέρχεται από την πόλη Λίμχαμ (προάστιο του Μάλμε) της Σουηδίας. Όταν ολοκληρώθηκε, ήταν το μεγαλύτερο γλυπτό αρτ ντεκό στον κόσμο. Σήμερα η ανάβαση των επισκεπτών στο βουνό για να δουν το άγαλμα γίνεται πλέον με σύγχρονα μέσα, με ανελκυστήρες που προσφέρουν πανοραμική θέα και 45

46 κυλιόμενες σκάλες. Έτσι, οι επισκέπτες δεν αντιμετωπίζουν πλέον τη δυσκολία να ανέβουν τα 220 σκαλιά για να φτάσουν στη βάση του αγάλματος. Τρεις είναι οι πανοραμικοί ανελκυστήρες που ανεβάζουν τους επισκέπτες στο άγαλμα του Χριστού. Ο καθένας μπορεί να μεταφέρει περίπου 14 άτομα. Η πρόσβαση στους ανελκυστήρες είναι εύκολη και γι' αυτούς που φτάνουν με αυτοκίνητο και γι' αυτούς που φτάνουν με τρένο. Επιπλέον, υπάρχουν και τέσσερις κυλιόμενες κλίμακες πλάτους 4 μέτρων οι οποίες μπορούν να μεταφέρουν περίπου επισκέπτες την ώρα. Η μόνη δυσκολία που έχουν να ξεπεράσουν πλέον οι τουρίστες είναι πώς θα καταφέρουν να έχουν μέσα στη φωτογραφία ολόκληρο το άγαλμα. Και αυτό διότι είναι τόσο ογκώδες και ψηλό που πρέπει να ξαπλώνουν στο έδαφος για να το φωτογραφίσουν. Τους αποζημιώνει ωστόσο η εκπληκτική θέα από την κορυφή. Στη βάση του αγάλματος υπάρχει σήμερα ένα μικρό παρεκκλήσι. 46

47 Η ΣΗΡΑΓΓΑ ΤΗΣ ΜΑΓΧΗΣ Ένα σύγχρονο θαύμα της Μηχανικής και της εξέλιξης του άνθρωπου είναι η Σήραγγα της Μάγχης. Θεωρείται και όχι αδίκως ως ένα από τα μεγαλύτερα τεχνικά επιτεύγματα του 20ου αιώνα και ένα έργο που συνέδεσε για πάντα την Ευρώπη με το νησί της Αγγλίας. Ξεκινάμε την αναδρομή μας από το 19ο αιώνα. Το όνειρο της ένωσης των πλευρών της Αγγλίας και της Γαλλίας δεν είναι σημερινό. Εδώ και 2 αιώνες έγιναν πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις μέχρι να φτάσουμε στο σημείο να λειτουργήσει αυτό το μνημειώδες έργο το Η κατασκευή της Σήραγγας της Μάγχης στη δεκαετία του 80, παρόλο που φαινομενικά εξυπηρετούσε τα συμφέροντα της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας, ουσιαστικά αποτέλεσε ένα σημάδι της εξέλιξης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας προς την Ενωμένη Ευρώπη, παρ όλες τις θετικές και αρνητικές επιδράσεις που συνεπάγονται αυτής. Παράλληλα με την εγχώρια ανάπτυξη που δέχτηκε η κάθε χώρα, το έργο συνέδεσε δύο περιφερειακές περιοχές, το Κεντ και το Πα-ντε-Καλαί, προσφέροντας έτσι έδαφος για εξισορρόπηση των συνθηκών που υπάρχουν στην κάθε περιοχή ξεχωριστά και την παράλληλη ενίσχυση των υφιστάμενων διασυνοριακών σχέσεων, μέσα στα πλαίσια πάντα της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Η μεγαλύτερη υποθαλάσσια σήραγγα του κόσμου βρίσκεται κάτω από το Στενό της Μάγχης, ανάμεσα στη Γαλλία και την Αγγλία. Πρόκειται για ένα εκπληκτικό τεχνολογικό επίτευγμα. Το μήκος της σήραγγας ξεπερνά τα 50 χιλιόμετρα και από αυτά τα 38 βρίσκονται κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας, η 47

48 σήραγγα δεν είναι μια αλλά τρεις - δυο για τρένα και μια μικρότερη βοηθητική. Η διάνοιξη άρχισε από την αγγλική πλευρά το Δεκέμβριο του 1987 και από τη γαλλική πλευρά τρεις μήνες αργότερα. Τα τεράστια σκαπτικά μηχανήματα με τις περιστρεφόμενες κοπτικές κεφαλές χρειάστηκαν ένα μήνα δουλειάς για κάθε χιλιόμετρο. Συνολικά απαιτήθηκαν τρία χρόνια δουλειάς. Οι εργάτες των δυο χωρών συναντήθηκαν στα τέλη του Τα αυτοκίνητα, τα λεωφορεία και τα φορτηγά μεταφέρονται ασταμάτητα από τη μια χώρα στην άλλη. Επιβιβάζονται σε φορτηγά βαγόνια στον ένα σταθμό και αποβιβάζονται στον άλλον μετά από 35 λεπτά διαδρομής. Ηλεκτρικές μηχανές σέρνουν τα βαγόνια με ταχύτητα 160 χιλιομέτρων την ώρα. Υπάρχουν επίσης ειδικά τρένα που μεταφέρουν επιβάτες σε διαδρομές χωρίς στάση ανάμεσα στο Λονδίνο, το Παρίσι και τις Βρυξέλλες. Η κατασκευή της σήραγγας ξεκίνησε το 1988 και άρχισε να λειτουργεί το Το 1985 οι τιμές, για το συνολικό κόστος κατασκευής ήταν 4,650,000,000 λίρες, με υπέρβαση κατά 80% του κόστους. Στην αιχμή της κατασκευής άτομα απασχολούνταν με καθημερινή δαπάνη πάνω από 3 εκατομμύρια λίρες. Τα εγκαίνια της Σήραγγας της Μάγχης έγιναν στις 6 Μαϊου του 1994 από τον πρόεδρο Μιτεράν και τη βασίλισσα Ελισάβετ. Διακόσια πενήντα εκατομμύρια άνθρωποι έχουν περάσει τη σήραγγα της Μάγχης, αφότου άνοιξε το Μάιο του 1994, αναφέρει σε ανακοίνωσή της η η εταιρεία που διαχειρίζεται το έργο αυτό. Από την σήραγγα διέρχονται ετησίως ένα εκατομμύριο φορτηγά, δύο εκατομμύρια αυτοκίνητα, λεωφορεία και φορτηγά τρένα, ενώ η Eurostar μεταφέρει πάνω από εννέα εκατομμύρια επιβάτες. 48

49 Δε λείπουν και τα ατυχήματα από τη σήραγγα της Μάγχης. Το Φεβρουάριο του επιβάτες έμειναν για αρκετές ώρες στο σκοτάδι μέσα στο τούνελ όταν τα τρένα ακινητοποιήθηκαν εξαιτίας βραχυκυκλωμάτων που προκλήθηκαν από το χιόνι και τον πάγο. To 2000 εκτροχιάστηκε ένα τρένο εξαιτίας της υψηλής ταχύτητας που είχε αναπτύξει, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν 14 άτομα. Το 2008 ξέσπασε φωτιά σε ένα φορτηγό αυτοκίνητο γεμάτο χημικά που μεταφερόταν με εμπορική αμαξοστοιχία. Δώδεκα επιβάτες χρειάστηκε να μεταφερθούν σε νοσοκομεία με αναπνευστικά προβλήματα και μικροτραυματισμούς. Την ίδια χρονιά, τρία τρένα με επιβάτες παρέμειναν ακινητοποιημένα για περίπου μία ώρα μέσα στο υποθαλάσσιο τούνελ, λόγω τεχνικών προβλημάτων. Το Σεπτέμβριο του 2009 υπήρξαν δύο διαφορετικά περιστατικά όπου σημειώθηκαν πολύωρες καθυστερήσεις στις αφίξεις και αναχωρήσεις, εξαιτίας προβλημάτων που εντοπίστηκαν στην ηλεκτροδότηση των τρένων. Το Νοέμβριο του 2012 για δύο ώρες διακόπηκε η κυκλοφορία των τρένων στη σήραγγα της Μάγχης εξαιτίας μιας πυρκαγιάς που ξέσπασε σε ένα φορτηγό το οποίο βρισκόταν πάνω σε ένα φορτηγό τραίνο. 49

50 ΜΠΟΥΡΤΖ ΧΑΛΙΦΑ Το Μπουρτζ Χαλίφα, γνωστό και ως Μπουρτζ Ντουμπάι, είναι ουρανοξύστης στο Ντουμπάι των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και το πιο ψηλό κτήριο στον κόσμο, με ύψος 828 μέτρα. Η κατασκευή του ξεκίνησε στις 21 Σεπτεμβρίου 2004 και ολοκληρώθηκε στις 1 Οκτωβρίου Απαιτήθηκαν 22 εκατομμύρια εργατοώρες για την ολοκλήρωση του έργου. Τα εγκαίνια του πραγματοποιήθηκαν στις 4 Ιανουαρίου 2010 Ο πύργος σχεδιάστηκε από την εταιρεία Skidmore, Owings and Merrill, η οποία έχει σχεδιάσει τον ουρανοξύστη Γουίλις Τάουερ (πρώην Σίαρς Τάουερ) στο Σικάγο και τον 1 World Trade Center ουρανοξύστη, που θα πάρει τη θέση των Δίδυμων Πύργων στην Νέα Υόρκη. Το σχέδιο το εμπνεύστηκαν από ένα φυτό που συναντάται στις ερήμους, το Hymenocallis. Την κατασκευή ανέλαβε η εταιρεία Samsung Engineering & Construction, η οποία και έχει κατασκευάσει τους Πύργους Πετρόνας και τον Ταϊπέι 101 ενώ το κόστος άγγιξε τα 1,2 δις ευρώ. 50

51 Ο σχεδιασμός του υψηλότερου πύργου στον κόσμο δεν είναι μικρό επίτευγμα. Το σχήμα Υ στην κάτοψη του κτιρίου - εμπνευσμένο από το Hymenocallis (το λουλούδι της ερήμου) - μεγιστοποιεί τόσο τη δομική ακεραιότητα του κτιρίου όσο και τη θέα του Αραβικού κόλπου. Στο κέντρο βρίσκεται ο "ενισχυμένος πυρήνας", ένας εξάπλευρος πυλώντας από οπλισμένο σκυρόδεμα. Η διάταξη των δαπέδων είναι ελικοειδής (σπιράλ), προσφέροντας στο κτίριο σταθερότητα από τους ισχυρούς ανέμους της ερήμου. Η βραβευμένη σχεδίαση του πύργου αποτελεί φόρο τιμής στην ισλαμική αρχιτεκτονική. Διαθέτει 160 ορόφους, όπου και οι πιο πολλοί προορίζονται για γραφεία και διαμερίσματα. Στο μέλλον θα κατοικούν και θα εργάζονται άνθρωποι. Επίσης, θα στεγάζεται και ένα ξενοδοχείο σχεδιασμένο από τον Τζιόρτζιο Αρμάνι. Ο ουρανοξύστης, ύψους 828 μέτρων, είναι ορατός από απόσταση 100 χιλιομέτρων, υπό καλές καιρικές συνθήκες. Έχει συνολικά παράθυρα και το σύστημα καθαρισμού του κόστισε 8 εκ. δολάρια. Και αξιοσημείωτο είναι ότι ο υψηλότερος όροφος έχει διαφορά θερμοκρασίας από τον πρώτο 6-7 βαθμούς Κελσίου. Διαθέτει τον ταχύτερο ανελκυστήρα παγκοσμίως, με ταχύτητα περίπου 35 χλμ/ώρα. Χάρις σε αυτόν, από τον πρώτο ως τον τελευταίο όροφο απαιτούνται, χωρίς καμία ενδιάμεση στάση, μόλις 2 λεπτά διαδρομής. Το κτήριο, που ονομαζόταν μέχρι και μία μέρα πριν τα εγκαίνια Μπουρτζ Ντουμπάι, ονόμάστηκε Μπουρτζ Χαλίφα προς τιμή του σεΐχη του Αμπού Ντάμπι και πρόεδρο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων Χαλίφα Μπιν Ζαγέντ Αλ Ναχγιάν. Στο εξωτερικό χώρο του Μπουρτζ Χαλίφα υπάρχει ένα σιντριβάνι, που η κατασκευή του κόστισε 217 εκατομμύρια δολάρια. Το σιντριβάνι με το όνομα Dubai Fountain κατασκευάστηκε από την εταιρεία "WER Design", η εταιρεία που κατασκεύασε και 51