Ερωτιςεισ & απαντιςεισ για τα ξφλινα πνευςτά

Transcript

1 Τα νύλιμα! ΧΟΡΗΓΟΣ

2 Ερωτιςεισ & απαντιςεισ για τα ξφλινα πνευςτά τα ξφλινα! 1. Γιατί τα λζμε ξφλινα πνευςτά; Πνευςτά ονομάηονται τα όργανα ςτα οποία ο ιχοσ παράγεται μζςα ςε ζνα ςωλινα απ όπου περνάει ο αζρασ. Όταν ο ςωλινασ αυτόσ είναι από ξφλο, τότε τα ονομάηουμε «ξφλινα». Ωςτόςο κάποια από τα όργανα που ανικουν ςτθν ομάδα αυτι, όπωσ το φλάουτο και το ςαξόφωνο, καταςκευάηονται πλζον από μζταλλο, ϊςτε να ζχουν δυνατότερο ιχο. 2. Ποια είναι τα ξφλινα πνευςτά; Σα βαςικά ξφλινα πνευςτά τθσ ορχιςτρασ και τθσ μπάντασ πνευςτϊν οργάνων είναι: Το Μζγαρο των παιδιών Κυριακι πρωί ςτο Μζγαρο Καλλιτεχνικι περίοδοσ Ζκδοςθ ΟΜΜΑ Κείμενο εντφπου: Γιάννθσ Τςελίκασ Επιμζλεια - ςχεδιαςμόσ εντφπου: Σοφία Τοποφηθ Διορκώςεισ: Δζςποινα Παπαγιαννοποφλου Πρωτότυπθ ηωγραφικι: Πάνοσ Καςιάρθσ Φλάουτο Όμποε Κλαρινζτο Φαγκότο

3 3. Γιατί διαφζρει ο ιχοσ τουσ; Ο ιχοσ του κάκε ξφλινου πνευςτοφ εξαρτάται από το μικοσ και το ςχιμα του ςωλινα, κακϊσ και από το γλωςςίδι που εφαρμόηει ςτο πάνω μζροσ του. Ανάλογα με το μικοσ του ςωλινα το κάκε ξφλινο πνευςτό παίηει ψθλζσ ι χαμθλζσ νότεσ όςο πιο μεγάλοσ είναι ο ςωλινασ, τόςο βακφτερεσ είναι οι νότεσ, και το αντίςτροφο. Οι ςωλινεσ είναι είτε κυλινδρικοί (φλάουτο, κλαρινζτο) είτε κωνικοί (όμποε, ςαξόφωνο, φαγκότο), επθρεάηοντασ το θχόχρωμα και τθ δυναμικι κάκε οργάνου. 5. Τι είναι τα κλειδιά; Σα κλειδιά είναι ζνασ μθχανιςμόσ με τον οποίο φράηουμε τισ χαραγμζνεσ οπζσ (τρφπεσ) ςτο ςωλινα του ξφλινου πνευςτοφ. Οι οπζσ καλφπτονται από τα δάκτυλα του εκτελεςτι και, όταν αυτόσ ςθκϊςει το δάχτυλό του, ο αζρασ ξεφεφγει από το ςωλινα, άρα μικραίνει και το μικοσ του, και ζτςι παράγονται διαφορετικζσ νότεσ. Όςοι ζχετε παίξει φλογζρα, κα το καταλάβετε πιο εφκολα: όςα πιο πολλά δάκτυλα χρθςιμοποιείτε πάνω ςτο όργανο, τόςο πιο βακιά νότα βγαίνει. Αν και ςτθ φλογζρα δεν ζχουμε κλειδιά, ςε όλα τα μοντζρνα ξφλινα αυτζσ οι τρφπεσ κλείνουν με ζνα μθχανιςμό ϊςτε να μθν ξεφεφγει ο αζρασ. 4. Τι είναι το γλωςςίδι; Σωλινεσ Σο γλωςςίδι (ι γλωττίδα) είναι ζνα μικρό κομμάτι από καλάμι, το οποίο τοποκετείται ςτο πάνω μζροσ του ξφλινου πνευςτοφ και το ςυνδζει με το ςτόμα το μουςικοφ. Σο φλάουτο είναι το μόνο ξφλινο που παίηεται χωρίσ γλωττίδα, κακϊσ ο μουςικόσ φυςάει ςε μια οπι. Σο κλαρινζτο και το ςαξόφωνο ζχει μονι γλωττίδα ζνα κομμάτι από καλάμι, το οποίο τοποκετείται ςτο επιςτόμιο. Σο όμποε και το φαγκότο ζχουν διπλι γλωττίδα: δφο λεπτά φφλλα καλαμιοφ ενϊνονται το ζνα πάνω από το άλλο. Το γλωςςίδι του όμποε Αυλοί με οπζσ για τα δάκτυλα 6. Πώσ βγάηει ιχο ζνα πνευςτό όργανο; το φλάουτο ο εκτελεςτισ φυςάει ςε μια οπι (τρφπα) ςτθν κεφαλι του οργάνου. Ένα μζροσ του αζρα μπαίνει μζςα ςτο ςωλινα και ζνα άλλο φεφγει ζξω. Από τθν κροφςθ αυτι παράγεται ιχοσ, όπωσ όταν φυςάμε ςτο ςτόμιο ενόσ άδειου μπουκαλιοφ. τα όργανα με μονι γλωττίδα (κλαρινζτο, ςαξόφωνο) ο εκτελεςτισ δαγκϊνει με το κάτω μζροσ τθσ ςιαγόνασ του το μζροσ που ακουμπά το καλάμι και ακουμπά μαλακά με τα χείλθ του τθ γλωττίδα. Η γλωττίδα πάλλεται ελεφκερα μζςα ςτο ςτόμα και ο παλμόσ αυτόσ -ο ιχοσμεταφζρεται ςτο ςωλινα του οργάνου. τα όργανα με διπλι γλωττίδα (όμποε, φαγκότο) τα δφο φφλλα καλαμιοφ πάλλονται μζςα ςτο ςτόμα του εκτελεςτι. Σα δφο φφλλα είναι δεμζνα ςε ζνα μικρό ςωλθνάκι, το οποίο ενϊνεται με το πάνω μζροσ του οργάνου και μεταφζρει τον παλμό ςτο ςωλινα. Κεφαλι φλάουτου Επιςτόμιο κλαρινζτου Το γλωςςίδι του φαγκότου

4 7. Σε ποια είδθ μουςικισ ςυμμετζχουν τα ξφλινα; Ωσ ομάδα τα ξφλινα τα ςυναντάμε ςτθν κλαςικι μουςικι, ςτθν όπερα, ςτθ ςφγχρονθ μουςικι και ςτισ μπάντεσ πνευςτϊν οργάνων. Σο φλάουτο και το κλαρινζτο πολφ ςυχνά το ςυναντάμε ςτθν τηαη και τθν ποπ. Παράλλθλα, το κλαρινζτο είναι πολφ ςυνθκιςμζνο ςτθν παραδοςιακι μασ μουςικι. ε πολλοφσ μουςικοφσ πολιτιςμοφσ ςυναντάμε ξφλινα πνευςτά, τα οποία, αν και δεν είναι ακριβϊσ τα ίδια με αυτά τθσ κλαςικισ ορχιςτρασ, ωςτόςο μοιάηουν πολφ. 8. Πωσ εξελίχκθκαν τα ξφλινα πνευςτά; Ένα από τα πρϊτα όργανα, που βρζκθκε πριν χρόνια, ιταν μια κοκάλινθ φλογζρα, θ οποία κεωρείται ο πρόδρομοσ των ξφλινων πνευςτϊν. Ωςτόςο τα ξφλινα πνευςτά τθσ ορχιςτρασ διαμορφϊνονται ςτο Μεςαίωνα και τθν Αναγζννθςθ και κακιερϊνονται ςτθν εποχι του Μπαρόκ. τθν περίοδο του Ρομαντιςμοφ προςτίκενται τα κλειδιά και βελτιϊνεται ο μθχανιςμόσ τουσ, κάτι που ςυνεχίηει να εξελίςςεται ακόμα και ςιμερα. 9. Ήταν γνωςτά τα ξφλινα πνευςτά ςτθν αρχαία Ελλάδα; Από πολλζσ εικονογραφιςεισ αγγείων και περιγραφζσ ςε κείμενα, γνωρίηουμε ότι ο αυλόσ ιταν ίςωσ το πιο διαδεδομζνο όργανο ςτθν αρχαία Ελλάδα. Τπιρχαν τφποι αυλοφ που ζμοιαηαν με το ςθμερινό φλάουτο (δθλαδι ο εκτελεςτισ φυςοφςε ςε μια οπι) και άλλοι που ζμοιαηαν με το κλαρινζτο (είχαν δθλαδι μονι γλωττίδα) ι το όμποε (είχαν δθλαδι διπλι γλωττίδα). Πολλζσ φορζσ ο αυλθτισ ζπαιηε με ηευγάρι αυλϊν. Πιο γνωςτό ξφλινο πνευςτό, που παίηεται μζχρι ςιμερα, είναι ο αυλόσ του Πανόσ, ο οποίοσ αποτελείται από μια ςειρά αυλϊν (ξφλινων ςωλινων) διαφορετικοφ μικουσ, οι οποίοι ςυνδζονται μεταξφ τουσ με κερί ι ςκοινί. Αναπαράςταςθ αυλοφ του Πανόσ Αυλθτισ, αγγείο του 5ου αι. π.χ. Μπαρόκ φλάουτο Μπαρόκ όμποε Πρώιμο κλαρινζτο Μπαρόκ φαγκότο

5 10. Τι γίνεται ςιμερα με τα ξφλινα πνευςτά; Σα ξφλινα πνευςτά διδάςκονται ςιμερα ςε κάκε ωδείο και ακαδθμία του κόςμου. Ένασ εκτελεςτισ ξφλινου πνευςτοφ μπορεί να ςυμμετζχει ςε μια ςυμφωνικι ορχιςτρα, θ οποία περιλαμβάνει από τρείσ ζωσ πζντε μουςικοφσ για το κάκε ξφλινο, ςε μια μπάντα πνευςτϊν οργάνων ι ςε μικρότερο ςφνολο, όπωσ το κουιντζτο ξφλινων πνευςτϊν. Επίςθσ μπορεί να ερμθνεφςει μόνοσ του ι με τθ ςυνοδεία πιάνου. Σζλοσ μπορεί να ςυμμετζχει ςε πιο ςφγχρονα ςχιματα τηαη ι ποπ μουςικισ. Σο ςθμαντικότερο όμωσ είναι θ χαρά που ςου προςφζρει το παίξιμο ενόσ πνευςτοφ οργάνου. Είναι κάτι παρόμοιο με το τραγοφδι: ο ιχοσ πλάκεται από τα πνευμόνια και τα χείλθ, αντί όμωσ να χρθςιμοποιιςουμε τισ φωνθτικζσ μασ χορδζσ, χρθςιμοποιοφμε τθν προζκταςι τουσ το πνευςτό όργανο. 10. Η κζςθ των ξφλινων πνευςτών ςτθν ορχιςτρα

6 Επόμεμη ξμάδα ηα πληκηοξθόοα όογαμα ζηιπ 9/2/2014