6147/16 ΔΙ/σα/ΠΜ 1 DG B 3A

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 25 Φεβρουαρίου 2016 (OR. en) 6147/16 SOC 63 EMPL 38 ECOFIN 102 EDUC 25 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: Θέμα: Προεδρία Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων / Συμβούλιο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο 2016: Συμβολή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (Βρυξέλλες, Μαρτίου 2016) Επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες σημείωμα της Προεδρίας για τον προσανατολισμό των εργασιών επί του ως άνω θέματος, ενόψει της συνόδου του Συμβουλίου EPSCO στις 7 Μαρτίου /16 ΔΙ/σα/ΠΜ 1

2 Ευρωπαϊκό Εξάμηνο 2016: εφαρμογή των συστάσεων ανά χώρα Κατακερματισμός της αγοράς εργασίας και συμβατικές ρυθμίσεις Σημείωμα προσανατολισμού της Προεδρίας EPSCO, 7 Μαρτίου Εισαγωγή Από την έναρξη του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου το 2011, η διαδικασία, η ουσία και οι εμπλεκόμενοι φορείς έχουν αναπροσαρμοστεί τακτικά. Η μεγαλύτερη έμφαση στην αγορά εργασίας και τους κοινωνικούς στόχους αποτυπώνεται στις ετήσιες συστάσεις ανά χώρα (ΣΑΧ). Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ενισχυθεί η παρακολούθηση και η πολυμερής εποπτεία, καθώς και οι αξιολογήσεις από ομοτίμους. Πίσω από την εξέλιξη αυτή βρίσκεται μια ευρεία κοινή αντίληψη σύμφωνα με την οποία απαιτείται καλύτερη ισορροπία ανάμεσα στους οικονομικούς/χρηματοοικονομικούς και τους κοινωνικούς στόχους. Από μέρους του EPSCO, η εφαρμογή των ΣΑΧ που σχετίζονται με την απασχόληση και την κοινωνική πολιτική παρακολουθείται τακτικά από την Επιτροπή Απασχόλησης (EMCO) και την Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας (ΕΚΠ). Πέραν αυτής της «τεχνικής πραγματικότητας» υπάρχει και μια «πολιτική πραγματικότητα», βάσει της οποίας είναι σημαντικό να δοθεί περισσότερη έμφαση στην αποτελεσματική εφαρμογή των ΣΑΧ. Η διάσταση αυτή έχει μεγάλη σημασία, δεδομένου ότι η οικειοποίηση είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή αντιμετώπιση των αδυναμιών που επισημαίνονται στις ΣΑΧ. Ταυτόχρονα πρόκειται για μια διάσταση που σπανίως συζητείται ανοιχτά από τους άμεσα εμπλεκόμενους παράγοντες. Η θετική αμοιβαία πίεση μεταξύ των εταίρων σε πολιτικό επίπεδο πρέπει να αυξηθεί, ιδίως με την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τη διευκόλυνση ειλικρινών και ανοιχτών συζητήσεων. Δεδομένου ότι στις αρμοδιότητες του EPSCO εμπίπτει σημαντικός αριθμός τομέων πολιτικής που περιλαμβάνονται στη δέσμη των ετήσιων ΣΑΧ, το EPSCO πρέπει να κατέχει πιο ενεργό ρόλο και να επικεντρωθεί πιο πολύ στον εν λόγω τομέα. Η σημερινή συζήτηση προσανατολισμού επιδιώκει να συμβάλει καθοριστικά στην επίτευξη του στόχου αυτού. 6147/16 ΔΙ/σα/ΠΜ 2

3 Πλαίσιο Τα κύρια ζητήματα πολιτικής εκτίθενται στη συμβολή της EMCO (βλ. έγγραφο 6151/16 + ADD1), η οποία αποτυπώνει τα αποτελέσματα της πρόσφατης πολυμερούς θεματικής της ανασκόπησης με θέμα τον κατακερματισμό της αγοράς εργασίας και τις συμβατικές ρυθμίσεις. Συγκεκριμένα στο σημείωμα τονίζεται ότι η ανάγκη του να εξισορροπούν την ευελιξία με την ασφάλεια οι πολιτικές για την αγορά εργασίας δεν αποτελεί νέο στοιχείο και ότι οι εμπειρίες από τις μεταρρυθμίσεις τις τελευταίες δεκαετίες ήταν ανάμικτες: κάποιες ήταν πολύ επιτυχημένες, άλλες είχαν ορισμένες ανεπιθύμητες συνέπειες που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Ο κατακερματισμός της αγοράς εργασίας προβληματίζει πλέον τους φορείς χάραξης πολιτικής. Το Συμβούλιο συνέστησε σε πολλά κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τον κατακερματισμό της αγοράς εργασίας μέσω μεταρρυθμίσεων της νομοθεσίας για την προστασία της απασχόλησης. Ενώπιον της πρόκλησης αυτής, ορισμένα κράτη μέλη θέσπισαν τα τελευταία χρόνια πολλές εκτεταμένες και συνολικές μεταρρυθμίσεις, ενώ άλλα ετοιμάζονται να το πράξουν. Πρόσφατα δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στις δυνατότητες που προσφέρουν οι πιο ευέλικτες συνθήκες της αγοράς εργασίας, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα τα προβλήματα που προκύπτουν από τις νέες μορφές απασχόλησης (αυτοαπασχόληση, περιστασιακή εργασία, έκτακτη εργασία (on call) κλπ.). Ο κυριότερος προβληματισμός αφορά το ότι, αντί να αποτελούν πραγματική ευκαιρία να αξιοποιηθούν οι πιο ευέλικτες και πιο φθηνές τεχνολογίες παραγωγής, οι μη συμβατικές εργασιακές ρυθμίσεις κρύβουν ίσως παραδοσιακές επισφαλείς, χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Εξαιτίας της εμφάνισης αυτών των νέων μορφών απασχόλησης, η συζήτηση μετατίθεται σταδιακά από τις αγορές εργασίας δύο ταχυτήτων στις κατακερματισμένες αγορές εργασίας. Από τη χαμηλή κινητικότητα και τις περιορισμένες μετακινήσεις ανάμεσα στις δύο αγορές εργασίας συνάγεται το συμπέρασμα ότι ο κατακερματισμός της αγοράς εργασίας είναι διαρθρωτικός. Μια σημαντική γενική παρατήρηση, στα βασικά συμπεράσματα της άσκησης πολυμερούς εποπτείας της EMCO, είναι ότι η κατάσταση μεταξύ των κρατών μελών διαφέρει. Η ανασκόπηση της EMCO έδειξε ότι έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που εντοπίζονται στις ΣΑΧ. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η πολιτική και νομοθετική διαδικασία (που συχνά είναι πολύ ευαίσθητη και απαιτεί τη συμμετοχή πολλών ενδιαφερομένων μερών, εκ των οποίων σημαντικοί είναι οι κοινωνικοί εταίροι) έχει ολοκληρωθεί ή σχεδόν ολοκληρωθεί. Θα πρέπει τώρα να υλοποιηθούν επιτυχώς τα μέτρα αυτά και στη συνέχεια να υπάρξει ένα επαρκώς ισχυρό πλαίσιο παρακολούθησης και αξιολόγησης ώστε να τελειοποιηθούν. 6147/16 ΔΙ/σα/ΠΜ 3

4 Πρέπει ωστόσο να αναγνωριστεί ότι η εφαρμογή απαιτεί χρόνο και ότι δεν μπορούν να αναμένονται αμέσως αποτελέσματα. Επί πλέον, αντί να συγκεντρώνεται η προσοχή σε συγκεκριμένες λεπτομέρειες των μέτρων πολιτικής, πρέπει να αξιολογηθεί πιο προσεκτικά το εάν υπάρχει επαρκής γενική ισορροπία μεταξύ όλων των παραγόντων που αλληλεπιδρούν για να καθορίσουν κατά πόσον λειτουργούν οι αγορές εργασίας, καθώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους. Στην ανασκόπηση της EMCO επισημαίνονται και ορισμένες συγκεκριμένες κατευθύνσεις πολιτικής. Αυτές συνδέονται, μεταξύ άλλων, με τη σημασία της εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων για την καταπολέμηση των καταχρήσεων και των περιπτώσεων απάτης, τη χρήση και την αποτελεσματικότητα των φορολογικών κινήτρων, την αύξηση του αριθμού των αυτοαπασχολουμένων και του αντίκτυπού τους στα συστήματα κοινωνικής προστασίας, καθώς και τις πρακτικές αξιολόγησης και παρακολούθησης. Στο πλαίσιο αυτό, οι υπουργοί καλούνται να εξετάσουν τα ακόλουθα θέματα: Οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις οδηγούν συχνά στην αναδιανομή του συλλογικού πλούτου: κάποιοι θα κερδίσουν και κάποιοι θα χάσουν. Πώς μπορούν να διασφαλιστούν με τον καλύτερο τρόπο οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις «χωρίς αποκλεισμούς»; Πώς μπορεί να δοθεί λύση στην πολιτικά δυσμενή αντίφαση ανάμεσα στις βραχυπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες των μεταρρυθμίσεων και τους εκλογικούς κύκλους; Συντέλεσαν οι ίδιες οι ΣΑΧ στην εφαρμογή; Πρέπει να ενισχυθεί ο ενστερνισμός δίνοντας στα κράτη μέλη μεγαλύτερη ευχέρεια να ακολουθήσουν τη λύση πολιτικής που προτιμούν ή πρέπει αντίθετα οι ΣΑΧ να είναι αρκετά ακριβείς ώστε να τα κράτη μέλη να μην τις ερμηνεύουν προς όφελός τους (δημιουργώντας έτσι πιέσεις για αναγκαίες αλλά μη δημοφιλείς μεταρρυθμίσεις); Ποιες συμβουλές θα δίνατε όσον αφορά την εφαρμογή των ΣΑΧ; Ποιοι παράγοντες συνέβαλαν στην επιτυχή εφαρμογή των ΣΑΧ στη χώρα σας και ποια εμπόδια χρειάστηκε να υπερβείτε; Μετά την επιτυχή εφαρμογή μιας ΣΑΧ στο σύνολό της, είχατε τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα; Αν όχι, οφείλεται αυτό στη χρονική καθυστέρηση των αποτελεσμάτων; 6147/16 ΔΙ/σα/ΠΜ 4

5 Οργάνωση των συζητήσεων Στις παρεμβάσεις τους οι υπουργοί καλούνται να εστιάσουν στην εφαρμογή. Βασιζόμενες στα παραπάνω στοιχεία, οι εισηγήσεις πρέπει να έχουν ως επίκεντρο τις πολιτικές προκλήσεις, τα σημεία συμφόρησης και τις επιτυχίες που απορρέουν από τον κατακερματισμό της αγοράς εργασίας και τις συμβατικές ρυθμίσεις. Δεδομένου ότι δεν έχουν λάβει όλα τα κράτη μέλη ΣΑΧ για τα υπό εξέταση θέματα, οι υπουργοί μπορούν επίσης να αναφερθούν στην εφαρμογή των ΣΑΧ γενικότερα (βλ. ανωτέρω). Όσον αφορά τη σειρά των παρεμβάσεων, μετά την εισαγωγή του Προέδρου, η Επιτροπή και οι Πρόεδροι της EMCO και της ΕΚΠ θα παρουσιάσουν τις συμβολές τους στη συζήτηση. Τρία κράτη μέλη (ΓΑ, ΙΤ, ΠΛ) θα παρουσιάσουν στη συνέχεια τις πρόσφατες μεταρρυθμιστικές τους προσπάθειες στον τομέα, εστιάζοντας στα πολιτικά προβλήματα που συνάντησαν, όπως π.χ. τον τρόπο αντιμετώπισης διαφόρων παραγόντων, τα αντικρουόμενα και εδραιωμένα συμφέροντα, καθώς και άλλες πολιτικές σκοπιμότητες. Αφού συζητηθούν οι συγκεκριμένες καταστάσεις, όλα τα κράτη μέλη που επιθυμούν να σχολιάσουν τις παρουσιάσεις ή τα προς συζήτηση θέματα που παρουσιάζονται στο τέλος του παρόντος σημειώματος προσανατολισμού θα έχουν την ευκαιρία να το πράξουν. Οι υπουργοί μπορούν επίσης να σχολιάσουν τη «φύση» των ΣΑΧ ή να αναφερθούν στις εμπειρίες τους από την εφαρμογή τους. Πιο συγκεκριμένα, οι υπουργοί μπορούν να αναφερθούν στις στρατηγικές αντιμετώπισης του ζητήματος των «κερδισμένων» και των «χαμένων» των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και, ενδεχομένως, σε πιθανές μεταβατικές ρυθμίσεις και τα μέσα εξασφάλισης της δέουσας συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων. Μπορούν επίσης να αναφερθούν στη δυσκολία ενημέρωσης σχετικά με τέτοιες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και στη δυσκολία πραγματοποίησής τους, ιδίως όταν ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπός τους πιθανόν δεν συντελεί στην ανάπτυξη. Οι υπουργοί καλούνται να εκφραστούν με ειλικρινή και εποικοδομητικό τρόπο κατά την ανταλλαγή των εμπειριών τους. Κάτι τέτοιο θα επιτρέψει να διεξαχθεί μια δυναμική συζήτηση με συγκεκριμένα αποτελέσματα προς όφελος όλων. Η Προεδρία θα υποβάλει συνοπτική έκθεση με θέμα το αποτέλεσμα αυτής και άλλων συζητήσεων σχετικά με το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (17-18 Μαρτίου). 6147/16 ΔΙ/σα/ΠΜ 5