ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ KAI ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ

Transcript

1 ΑΚΑ ΗΜΙΑ ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ ΕΒ ΟΜΑ Α ΑΙΜΟ ΟΣΙΑΣ ΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΟΥΣ ΑΘΗΝΑ, 31/5 4/6/2010 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 20/9 24/9/2010 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ KAI ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑΣ Ηλίας Σπ. Κυριάκου Αιματολόγος, Επιμ. Β ΕΣΥ Αιματολογικό Εργαστήριο-Μονάδα Αιμοδοσίας Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Αττικόν

2 ΕΡΥΘΡΑ: Ζουν ~ ημέρες ΑΙΜΑ Φέρουν στη μεμβράνη τους AG των ομάδων αίματος Περιέχουν Hb που μεταφέρει το Ο2 στους ιστούς ΛΕΥΚΑ: Βασική αποστολή: άμυνα του οργανισμού διακρίνονται σε 3 κατηγορίες: 1)Κοκκιοκύτταρα: - Ουδετερόφιλα ή Πολυμορφοπύρηνα - Ηωσινόφιλα - Βασύφιλα 2)Λεμφοκύτταρα (Τ, Β, Νatural Κiller) 3)Mονοκύτταρα ΑΙΜΟΠΕΤΑΛΙΑ: Βασική αποστολή: αιμόσταση Φέρουν στην επιφάνειά τους AG: ABO-H, Lewis, I, I, P, HLA, HPA ΠΛΑΣΜΑ: 55% όγκου αίματος, περιέχει νερό, άλατα, Λιπίδια, Γλυκόζη, ΠΛΑΣΜΑ: 55% όγκου αίματος, περιέχει νερό, άλατα, Λιπίδια, Γλυκόζη, Πρωτεΐνες (Λευκωματίνη, Παράγοντες πήξης, Ανοσοσφαιρίνες, Συμπλήρωμα) Ορμόνες, Βιταμίνες, Χρωστικές

3 ιαφοροποίηση στο μυελό των οστών ΕΡΥΘΡΑ ΣΕΙΡΑ Αυξητικός παράγων: ΕΡΥΘΡΟΠΟΙΗΤΙΝΗ ΕPO ΚΟΚΚΙΩ ΗΣ ΣΕΙΡΑ Αυξητικοί παράγοντες: G-CSF, GM-CSF, IL-3 ΜΟΝΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΣΕΙΡΑ (φαγοκυττάρωση) Αυξητ παράγ: GM-CSF, IL-3 ΜΕΓΑΚΑΡΥΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΣΕΙΡΑ (Αιμοπετάλια) Αυξητικός παράγων: TPO

4 Λεμφικά όργανα ΘΥΜΟΣ ΑΔΕΝΑΣ Τ-λεμφοκύτταρα χωρίς αντιγονικό ερεθισμό Αρνητική επιλογή αυτοδραστικών κυττάρων Παραγωγή λεμφοκυττάρων/αντι σωμάτων μετά από αντιγονικό ερεθισμό φαγοκυτταρική λειτουργία ΣΠΛΗΝΑΣ ΛΕΜΦΑ ΕΝΕΣ: Παραγωγή λεμφοκυττάρων/ / Αντισωμάτων μετά από αντιγονικό ερεθισμό φαγοκυτταρική λειτουργία ιάσπαρτος λεμφικός ιστός: Έντερο Λεμφοεπιθηλιακά όργανα (αμυγδαλές, σκωληκοειδής απόφυση, πλάκες Peyer) ιάσπαρτα λεμφοζίδια Μεμονωμένα λεμφοκύτταρα Μυελός των οστών Μεμονωμένα λεμφοκύτταρα Προβαθμίδες λεμφοκυττάρων Λεμφοζίδια Λοιπά όργανα

5 Λεμφική διαφοροποίηση Β-κύτταρο: Από το μυελό εισέρχεται στο αίμα και στους λεμφικούς ιστούς. Μετά από αντιγονικό ερεθισμό παράγει πλασματοκυττάρα & μακρόβια Β-κυττάρα μνήμης Τ-κύτταρο: Από το θύμο, με την επίδραση κυτοκινών IL- 3, IL-7 διαφοροποιούνται: Τ-βοηθητικά (Τ H ή CD4) Τ-κατασταλτικά/κυτταροτοξικά (Τ C ή CD8) Μετά από αντιγονικό ερεθισμό στο σπλήνα και στους λεμφαδένες παραγωγή Τ-κυττάρων μνήμης NC (Φυσικοί δολοφόνοι): Σκοτώνουν κάθε «ξένο» προς τον οργανισμό κύτταρο

6 ΑΝΟΣΙΑ: αντίδραση του οργανισμού σε κάθε εισβολή ξένης & επικίνδυνης ουσίας/κυττάρου/μικροργανισμού Mη ειδική ή φυσική ανοσία (φαγοκυττάρωση, οψωνοποίηση) Φυσικοί φραγμοί (δέρμα, βλεννογόνοι) Φαγοκύτταρα (ΠΜΠ-μακροφάγα), αιμοπετάλια, ιστιοκύτταρα ιαλυτές ουσίες (Συμπλήρωμα, Λυσοζύμη, Πρωτεΐνες οξείας φάσης (π.χ. CRP), Προσταγλανδίνες, λευκοτριένια, ισταμίνη, σεροτονίνη, PAF) Ειδική ανοσία ή επίκτητη: Ειδικότητα (έναντι συγκεκριμένου αντιγόνου) Μνήμη (σε επανέκθεση στο ίδιο αντιγόνο) ) Παθητική ή ενεργητική (εμβολιασμός) Χυμική (Β-λεμφοκύτταρα) και κυτταρική (Τ-λεμφοκύτταρα) 3 φάσεις: Αναγνώρισης Ενεργοποίησης ραστική φάση

7 Ανοσολογική απάντηση

8 ιαταραχές ερυθρών ΑΝΑΙΜΙΑ: ελάττωση της Hb ( <12g/dl, <13g/dl): Μείωσης της παραγωγής ερυθρών στο μυελό Μειωμένης επιβίωσης EΡ (μη αποδοτική ερυθροποίηση) Αύξησης της καταστροφής ερυθρών (αιμόλυση) Oξείας ή χρόνιας απώλειας ερυθρών (αιμορραγία) Συνδυασμού των παραπάνω ΠΟΛΥΕΡΥΘΡΑΙΜΙΑ: αύξηση της Hb ( >16g/dl, >18g/dl) Ιδιοπαθής (άγνωστης αιτιολογίας υπερπλασία ερυθράς σειράς στο μυελό, χωρίς υπερπαραγωγή EPO, ανήκει στα MDS) ευτεροπαθής (υπερπαραγωγή EPO) Ιστική υποξία Υπερέκκριση EPO από νεοπλάσματα, χωρίς ιστική υποξία

9 ιαταραχές Λευκών 1) Ουδετερόφιλων Ποσοτικές: Πολυμορφοπυρήνωση (>7000/μL) Αντιδραστική (οξεία ή χρόνια), MDS, Ιδιοπαθής Ουδετεροπενία (<2000/μL) Μείωση παραγωγής (συγγενής, επίκτητη) Μη αποδοτική μυελοποίηση η (MDS, έλλειψη Β12, φυλλικού, Fe) Αυξημένη περιφερική καταστροφή (αυτοάνοσα, υπερσπληνισμός) Μεικτού τύπου Ποιοτικές: Ι & ΙΙπαθείς (διαταραχές χημειοταξίας, οψωνοποίησης, φαγο/σης 2) Ηωσινοφιλία >450/μL, Ιδιοπαθής, Κληρονομική, Παρασιτικά, Αλλεργικά, Πνευμονικά,, Αυτοάνοσα,, ερματικά νοσήματα,, Νεοπλάσματα 3) Βασυφιλία >100/μL, Αντιδραστική, Eλκώδης κολίτις, ΜPD 4) Μονοκυττάρωση >1000/μL Λοιμώξεις, Νεοπλάσματα, αυτοάνοσα 5) Λεμφοκυττάρων Λεμφοκυττάρωση: >5000/μL μ Λοιμώδους ή Νεοπλασματικής αιτιολογίας Λεμφοπενία: <1000/μL Απλασία μυελού,hiv,συγγενείς ανοσοανεπάρκειες

10 ιαταραχές αιμοπεταλίων Ποσοτικές Θρομβοπενία: <150000/μL Επίκτητη: μειωμένη παραγωγή, αυξημένη καταστροφή Συγγενής: Μη κληρονομικές ( ήθ ( ιήθηση μυελού, Λοιμώξεις, Φάρμακα) ) Κληρονομικές (Wiskott-Aldrich, Bernard-Soulier κ.ά) Θρομβοκυτταρώσεις: >500000/μL Πρωτοπαθείς: Ιδιοπαθής, MDS ευτεροπαθείς: Ca, Σιδηροπενική αναιμία, Χρόνιες λοιμώξειςφλεγμονές Ποιοτικές (θρομβασθένεια ή θρομβοπάθεια) Ποιοτικές (θρομβασθένεια ή θρομβοπάθεια) - Συγγενής κληρονομικές - Επίκτητες: Νεφρική, Ηπατική ανεπάρκεια, Θυρεοειδοπάθεια, Ιατρογενείς (π.χ. αντι-αιμοπεταλιακά φάρμακα)

11