Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. «Ημερολόγια»

Transcript

1 Π Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας «Ημερολόγια» ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2012

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 14

3 Περιεχόμενα ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 4 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 4 ΣΤΟΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΟ 4 Γνώσεις για τον κόσμο και στάσεις, αξίες, πεποιθήσεις 5 Γνώσεις για τη γλώσσα 5 Γραμματισμοί 5 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 6 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 11 Σελίδα 3 από 14

4 A. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Τίτλος Ημερολόγια Δημιουργός Αναστάσιος Ξανθόπουλος Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Διδακτική ενότητα «Έλα στην παρέα μας», Υποενότητα «Από το ημερολόγιο του Ελτόν» (Γ Δημοτικού, Βιβλίο Μαθητή, τ. Β, σσ ) Τάξη Γ Δημοτικού Χρονική διάρκεια Θα απαιτηθούν 2-3 διδακτικές ώρες Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η δραστηριότητα αυτή σχεδιάστηκε με αφορμή την άσκηση 7 του Βιβλίου του Μαθητή τ. Β σ. 48 (βλ. παρακάτω) και στοχεύει μέσω της χρήσης των ΤΠΕ (α) να εξοικειώσει στοιχειωδώς τους μαθητές με τα ψηφιακά και διαδικτυακά ημερολόγια (Web ή on line calendars) και (β) να τους βοηθήσει να κατασκευάσουν ένα ημερολόγιο τοίχου με διάφορες εφαρμογές. Γ. ΣΤΟΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΟ Η δραστηριότητα στοχεύει στη γνωριμία με ορισμένες πτυχές της πραγματικότητας και του κόσμου, με την καλλιέργεια του προφορικού και του γραπτού λόγου, καθώς και με την εξοικείωση με ορισμένες πτυχές των νέων γραμματισμών που εκπορεύονται από τη χρήση των ΤΠΕ. Σελίδα 4 από 14

5 Γνώσεις για τον κόσμο και συάσεις, αξίες, πεποιθήσεις Επιχειρείται οι μαθητές: να συνειδητοποιήσουν βασικές έννοιες μέτρησης του χρόνου όπως έτος, μήνες, εβδομάδα, ημέρα, ώρα να αποκτήσουν δεξιότητες οργάνωσης και διαχείρισης του χρόνου να μπορούν να εντοπίζουν μια συγκεκριμένη ημερομηνία σε ένα ημερολόγιο να γνωρίσουν τη σειρά με την οποία εναλλάσσονται τα έτη, οι μήνες και οι ημέρες να κατανοήσουν τις διαφορές του ψηφιακού από το έντυπο ημερολόγιο να γνωρίσουν διάφορα ψηφιακά και διαδικτυακά ημερολόγια να αντιληφθούν τι είναι το χρονοδιάγραμμα. Γνώσεις για τη γλώσσα Επιχειρείται οι μαθητές: να καλλιεργήσουν τον προφορικό και τον γραπτό τους λόγο να εξοικειωθούν με την παραγωγή πολυτροπικών κειμένων (συνδυασμός λόγου-εικόνας) να εξασκηθούν στην ορθογραφία των ουσιαστικών (κυρίων ονομάτων όπως ονόματα μηνών και ημερών) να μπορούν να αναλύουν σύνθετες λέξεις στα συνθετικά τους να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο. Γραμματισμοί Επιχειρείται οι μαθητές: να εξοικειωθούν με βασικές λειτουργίες εφαρμογών κατασκευής ημερολογίου να μάθουν να εργάζονται ομαδικά σε ψηφιακά περιβάλλοντα να μάθουν πώς μπορούν να αναρτούν γεγονότα σε ένα ψηφιακό ημερολόγιο Σελίδα 5 από 14

6 να γνωρίσουν βασικές λειτουργίες εφαρμογών ζωγραφικής και επεξεργασίας κειμένου να μπορούν να χρησιμοποιούν τον εκτυπωτή και το σκάνερ και να επιλύουν στοιχειώδη προβλήματα του H/Y να γνωρίσουν πώς να προστατεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα. Δ. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 1. Με αφορμή το γεγονός ότι από την άσκηση 7 απουσιάζουν τα ψηφιακά και τα διαδικτυακά ημερολόγια προκαλούμε μια συζήτηση γύρω από αυτά ζητώντας να μας πουν οι μαθητές αν γνωρίζουν αυτά τα είδη ημερολογίου. Προτείνουμε να δουν τέτοια ημερολόγια στον υπολογιστή τους (βλ. τα ημερολόγια που υποστηρίζουν τα ποικίλα λειτουργικά συστήματα, είτε windows είτε mac, ή ποικίλες εφαρμογές, όπως το Microsoft Outlook). Έπειτα, μπορούμε να επισκεφτούμε αρκετές ιστοσελίδες, προκειμένου οι μαθητές μας να γνωρίσουν καλύτερα τα διαδικτυακά ημερολόγια και να εντοπίσουν ημερομηνίες στις οποίες έχουν καταχωριστεί διάφορα συμβάντα. Ενδεικτικά προτείνουμε να εξερευνήσουν το ημερολόγιο στην ιστοσελίδα του ΠΣΔ. Αναμένουμε οι μαθητές να αντιληφθούν ότι με τα ψηφιακά ημερολόγια μπορούμε αφενός να οργανώσουμε καλύτερα τον χρόνο μας, χωρίς να χρειάζεται να απομνημονεύουμε πολλές ημερομηνίες και άλλες πληροφορίες (τόπος, χρόνος, κ.ά.) και, αφετέρου, να συντονιστούμε ή συγχρονιστούμε καλύτερα με άλλα άτομα στα πλαίσια μιας ομάδας. Σελίδα 6 από 14

7 2. Ακολούθως, χωρίζουμε τους μαθητές σε τέσσερις ομάδες των πέντε ατόμων και ζητούμε να καταχωρίσουν τα γενέθλιά τους στη σωστή ημερομηνία στην εφαρμογή «Ημερολόγιο» της Google ή του MSN (απαιτείται ο εκπαιδευτικός να έχει ήδη έναν λογαριασμό στα προγράμματα αυτά). Οι μαθητές μπορούν να γράψουν μια μικρή περιγραφή του «συμβάντος» αναφέροντας, αν γνωρίζουν, ποια μέρα και τι ώρα γεννήθηκαν και πόσο χρονών θα γίνουν. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να μάθουν να επιλέγουν την προβολή που τους ταιριάζει (ημέρα, εβδομάδα ή μήνας) και στη συνέχεια να εντοπίζουν πώς μπορούν να πλοηγηθούν στο ημερολόγιο πηγαίνοντας από μήνα σε μήνα. Έπειτα, πρέπει να μάθουν πώς να καταχωρούν και να αποθηκεύουν το συμβάν. Τους ζητούμε να παρακολουθούν πώς αλλάζει αυτόματα ο μήνας και η χρονιά καθώς πλοηγούμαστε στο ημερολόγιο. Αναφέρουμε στους μαθητές μας ότι το ημερολόγιο θα μας στείλει αυτόματα ένα μήνυμα στην ηλεκτρονική μας διεύθυνση το οποίο θα μας υπενθυμίζει τα γενέθλια που καταχωρίσαμε και τους δείχνουμε πώς γίνεται αυτό. Τονίζουμε ότι στην καταχώρηση θα γράψουν μόνο το μικρό τους όνομα, γιατί θα δημοσιεύσουμε το ημερολόγιό μας στο διαδίκτυο και δεν θέλουμε να γνωρίζουν άγνωστοι σε ποιον συγκεκριμένα αντιστοιχεί η συγκεκριμένη ημερομηνία. 3. Όταν οι ομάδες ολοκληρώσουν την καταχώριση των στοιχείων, καλούμε τους μαθητές να δουν πώς διαμορφώθηκε τώρα το διαδικτυακό ημερολόγιο. Συνδεόμαστε με έναν φυλλομετρητή με τη δημόσια διεύθυνση του ημερολογίου μας και μέσω του διαδραστικού πίνακα ή του προβολέα τούς δείχνουμε πώς φαίνονται τώρα οι καταχωρίσεις που έκαναν οι ομάδες και πώς κάνοντας κλικ στην αντίστοιχη ημερομηνία προβάλλεται το κείμενο που συνέταξαν. Τι έχει συμβεί σε μαθητές που έτυχε να γεννηθούν την ίδια μέρα; (Βλέπουμε στο ημερολόγιο δύο χωριστές καταχωρίσεις με διαφορετικό χρώμα η καθεμία). Οι μαθητές πρέπει να αντιληφθούν ότι οι πληροφορίες τους έχουν αποθηκευτεί στο διαδίκτυο και ότι μπορούν να τις προσπελάσουν από όποιον υπολογιστή έχει ανάλογη σύνδεση. Άρα, τώρα πια μπορούν εύκολα, αφού πρώτα αποθηκεύσουν την ιστοσελίδα στον φυλλομετρητή τους, να ανατρέχουν όποτε θέλουν για να δουν ποιος έχει γενέθλια στην τάξη στους. Σελίδα 7 από 14

8 Η δημόσια ιστοσελίδα του ημερολόγιου τους στη Google θα δείχνει ως εξής: 4. Επειδή η άσκηση 7 βρίσκεται σε ενότητα που διδάσκεται χρονικά περίπου τα Χριστούγεννα ή αρχές Ιανουαρίου, μπορεί να αποτελέσει μια θαυμάσια ευκαιρία να ζητήσουμε από τους μαθητές να φτιάξουμε το ημερολόγιο τοίχου της τάξης μας για το νέο έτος (π.χ. το 2012). Μολονότι ένα ημερολόγιο μπορεί να φτιαχτεί με πολλούς τρόπους όπως με κειμενογράφο (βλ. και πρότυπα του Word) ή λογιστικό φύλλο, η κατασκευή του με τα προγράμματα αυτά είναι μια σχετικά απαιτητική διαδικασία για μικρούς μαθητές. Για τον λόγο αυτό, και καθώς μας ενδιαφέρει η ποιότητα της εκτύπωσης, αφού θέλουμε εδώ την έντυπη μορφή, επιλέγουμε να χρησιμοποιήσουμε μια εφαρμογή που μας παρέχεται δωρεάν από το διαδίκτυο προκειμένου να σχεδιάσουμε εύκολα το ημερολόγιό μας, αλλά έπειτα χρεώνει (ελάχιστα) την εκτύπωσή του σε χαρτί πολυτελείας. Από την ιστοσελίδα ελληνικού διαδικτυακού καταστήματος κατεβάζουμε τη σχετική εφαρμογή για κατασκευή ημερολογίων τοίχου, η οποία είναι πλήρως εξελληνισμένη. Η εφαρμογή επιτρέπει να προσθέσουμε εικόνες και κείμενο πάνω σε ένα πρότυπο ημερολογίου που επιλέγουμε και στην ημερομηνία που θέλουμε. Μετά την ολοκλήρωση του ημερολογίου μας μπορούμε να παραγγείλουμε, είτε on line είτε off line, από ένα τοπικό κατάστημα του δικτύου την εκτύπωση του ημερολόγιού μας. Οι δύο επόμενες εικόνες δείχνουν το περιβάλλον αυτής της εφαρμογής. Σελίδα 8 από 14

9 Το ίδιο (και με επιπλέον δυνατότητες όπως δημοσίευση στο Διαδίκτυο του ημερολογίου μας αλλά όχι δωρεάν) μπορούμε να κάνουμε με την εφαρμογή Σελίδα 9 από 14

10 Smilebox, όμως, δεν υποστηρίζει ελληνικά και ως εκ τούτου θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο ενός διαθεματικού project με τον καθηγητή των αγγλικών, που διδάσκονται ούτως ή άλλως στην Γ Τάξη. Άλλωστε το μόνο που απαιτεί είναι η γνώση των μηνών και ημερών στα αγγλικά. Η παρακάτω εικόνα δείχνει το περιβάλλον της εφαρμογής αυτής. Σε κάθε περίπτωση ο διδάσκων μπορεί να επιλέξει ποια εφαρμογή θα χρησιμοποιήσει. 5. Στη συνέχεια αναθέτουμε τρεις διαφορετικούς μήνες σε κάθε μια από τις τέσσερις ομάδες, ανάλογα με τους μήνες γέννησης των μελών της, προκειμένου να σχεδιάσει στην εφαρμογή που επιλέξαμε μια εικόνα για κάθε μήνα και να καταχωρίσει τα γενέθλια των μελών της στις αντίστοιχες ημερομηνίες. Ζητούμε από τις ομάδες πρώτα να φτιάξουν τρεις εικόνες με ένα πρόγραμμα ζωγραφικής (Ζωγραφική των Windows, RNA, Tuxpaint) και να γράψουν πάνω σε αυτές το όνομα του μήνα για τον οποίο τη σχεδίασαν. Έπειτα ζητάμε να εντοπίσουν στην εφαρμογή τους μήνες που χρεώθηκε η ομάδα τους και να τους επεξεργαστούν εισάγοντας πρώτα την εικόνα που σχεδίασαν και καταχωρώντας έπειτα στην αντίστοιχη ημερομηνία τα γενέθλια των μελών με τον τρόπο που δούλεψαν και στο διαδικτυακό ημερολόγιο. Σελίδα 10 από 14

11 6. Όταν οι ομάδες ολοκληρώσουν την επεξεργασία των μηνών, παρουσιάζει η κάθε μια στο διαδραστικό πίνακα τη δουλειά της. Εδώ γίνεται η διόρθωση τυχόν ορθογραφικών λαθών στις ημερολογιακές καταχωρίσεις των παιδιών και ζητούμε κάθε ομάδα να μας περιγράψει προφορικά τις εικόνες που σχεδίασε και να μας αιτιολογήσει το πώς η κάθε εικόνα που σχεδίασε σχετίζεται με τον συγκεκριμένο μήνα (π.χ. καρπούζι για τον Ιούλιο, φάτνη για τον Δεκέμβριο, κ.ά.). Στο τέλος παρουσιάζουμε το ημερολόγιο τοίχου που έφτιαξε η τάξη μας και συζητούμε για τη δόμησή του (εξώφυλλο με το έτος, άλλα δώδεκα φύλλα με τους μήνες στη σειρά και οπισθόφυλλο). Αναλύουμε τη σειρά των μηνών στο ημερολόγιο και τον τρόπο που οι ημέρες είναι τοποθετημένες κάτω από κάθε μήνα (η εβδομάδα ξεκινά π.χ. από τη Δευτέρα ή την Κυριακή). 7. Η δραστηριότητα ολοκληρώνεται με την εκτύπωση του ημερολογίου επί τόπου στο σχολείο ή με την ηλεκτρονική παραγγελία της εκτύπωσής του, όπως περιγράψαμε προηγουμένως στο βήμα 4 και την ανάρτησή του στην τάξη. Ε. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Οι δραστηριότητες που αναφέρονται παραπάνω εμπλουτίζουν το μάθημα με στοιχεία που περιέχονται σε πόρους που προέρχονται από ΤΠΕ, χωρίς να ξεφεύγουν από τη λογική και τη σειρά που έχει το σχολικό εγχειρίδιο. Αν υπάρχει διαδραστικός πίνακας στην τάξη, η επίδειξη της χρήσης των εφαρμογών είναι καλό να γίνει στην ολομέλεια με τη συμμετοχή κάποιου μαθητή, όπως και η παρουσίαση των έργων των μαθητών. Ο διδάσκων μπορεί να τροποποιήσει τη δραστηριότητα προκειμένου να εξοικονομήσει χρόνο (π.χ. ασχολείται μόνο με το διαδικτυακό ημερολόγιο) ή να τη διευρύνει χρονικά χρησιμοποιώντας και τις επιπλέον δυνατότητές της. Ο διδάσκων μπορεί να παραλείψει όσες ενέργειες της δραστηριότητας κρίνει ιδιαιτέρα απαιτητικές ή να τις αναθέσει σε μαθητές που το επίπεδο εξοικείωσής τους με τις ΤΠΕ τους επιτρέπει να ασχοληθούν με ευχέρεια με αυτές. Σελίδα 11 από 14

12 Το θέμα των ημερολογιακών κειμένων και του χρόνου ευρύτερα επανέρχεται συχνά στα γλωσσικά εγχειρίδια της Γ Τάξη. Ο διδάσκων καλό είναι, προτού εκπονήσει τη δραστηριότητα, να έχει υπόψη του και τις παρακάτω ασκήσεις που βρίσκονται σε άλλα τεύχη των γλωσσικών εγχειριδίων. 1. Βιβλίο του Μαθητή τ. Α Αγαπητό μου ημερολόγιο σσ Τετράδιο Εργασιών τ. Β Αξέχαστα γενέθλια σσ. 8-9 & 39 Σελίδα 12 από 14

13 Σελίδα 13 από 14

14 Σελίδα 14 από 14