Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. «Ζώα στη ζωγραφική»

Transcript

1 Π Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας «Ζώα στη ζωγραφική» ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΤΥΜΠΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2011

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 10

3 Περιεχόμενα ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 4 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 4 ΣΤΟΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΟ 4 Κείμενα 6 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 6 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 10 Σελίδα 3 από 10

4 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Τίτλος Ζώα στη ζωγραφική Δημιουργός Ευαγγελία Τύμπα Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Διδακτική ενότητα «Σκανταλιές», 5 η Ενότητα, ΒΜ τ. β, σ. 17 Τάξη Α Δημοτικού Χρονική διάρκεια Θα απαιτηθούν 2-3 διδακτικές ώρες Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η δραστηριότητα εμπλουτίζει και προεκτείνει συγκεκριμένη άσκηση/εργασία του σχολικού βιβλίου, όπου, σύμφωνα με τις οδηγίες που δίνονται, τα παιδιά καλούνται να παρατηρήσουν και να σχολιάσουν δύο πίνακες ζωγραφικής με θέμα τους τα ζώα και τη φύση. Γ. ΣΤΟΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΟ Η αξιοποίηση της τέχνης στην εκπαίδευση μπορεί να αποβεί ουσιαστική για την καλλιέργεια τόσο του «καλλιτεχνικού» όσο και του «γλωσσικού γραμματισμού». Προς τη συγκεκριμένη κατεύθυνση κινείται η πρόταση διδασκαλίας που παρουσιάζεται στη συνέχεια, καθώς προσπαθεί, τόσο να ευαισθητοποιήσει τα παιδιά για ζητήματα που αφορούν στην τέχνη της ζωγραφικής, όσο και να καλλιεργήσει τον σύγχρονο γλωσσικό γραμματισμό με τη χρήση των νέων μέσων. Γνώσεις για τον κόσμο και στάσεις, αξίες, πεποιθήσεις Επιχειρείται οι μαθητές: Σελίδα 4 από 10

5 να εξοικειωθούν με τη μελέτη έργων τέχνης (πίνακες ζωγραφικής) να εξοικειωθούν με τεχνοτροπίες της ζωγραφικής να μελετήσουν συγκεκριμένους πίνακες ζωγραφικής που απεικονίζουν ζώα να γνωρίσουν τον ζωγράφο Ανρί Ρουσσώ να γνωρίσουν τον μινωικό πολιτισμό να μελετήσουν τις νωπογραφίες του ανακτόρου της Κνωσού να συγκρίνουν πίνακες ζωγραφικής διαφορετικών εποχών και διαφορετικής τεχνοτροπίας να κατανοήσουν την πολυσημία του ζωγραφικού «κειμένου». Γνώσεις για τη γλώσσα Επιχειρείται οι μαθητές: να ασκήσουν τον προφορικό και τον γραπτό τους λόγο να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο να κατανοήσουν μέσα από τη χρήση την έννοια των ονομάτων (επίθεταουσιαστικά) να χρησιμοποιούν επίθετα για να περιγράψουν ένα έργο τέχνης να χρησιμοποιούν ουσιαστικά για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους για ένα έργο τέχνης να μάθουν την ορθογραφία των ονομάτων να ασκηθούν στην παραγωγή πολυτροπικού κειμένου (γραπτό κειμενικό είδος) να ασκηθούν στην παρουσίαση εργασίας (προφορικό κειμενικό είδος). Γραμματισμοί Επιχειρείται οι μαθητές: να μάθουν να γράφουν κείμενο στον κειμενογράφο να μάθουν να ανοίγουν αρχείο και να αποθηκεύουν την εργασία τους να μάθουν να αντιγράφουν και να κάνουν επικόλληση κειμένου να μάθουν να αντιγράφουν και να κάνουν επικόλληση εικόνας Σελίδα 5 από 10

6 να μάθουν τα βασικά της πλοήγησης στο διαδίκτυο να μάθουν τον τρόπο αναζήτησης σε ηλεκτρονικό λεξικό να μάθουν να εκτυπώνουν κείμενο να εξοικειωθούν με τη δημιουργία προγράμματος παρουσίασης. Κείμενα Ανρί Ρουσσώ Βικιπαίδεια Διαφάνεια 1 ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Τοιχογραφία του «γαλάζιου πουλιού» Υπουργείο Πολιτισμού Τα ζώα στις εικαστικές τέχνες Δ. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Σελίδα 6 από 10

7 Συζητάμε τους δύο πίνακες. Ομοιότητες/διαφορές, χρώματα, περιβάλλον κλπ. Επιπλέον θέτουμε ερωτήσεις: Γιατί στον πρώτο δηλώνεται το όνομα του ζωγράφου ενώ στον άλλο όχι; Τι είναι η τοιχογραφία, το παρθένο δάσος και πού βρίσκεται η Κνωσός; Ζητάμε να βρουν περισσότερες πληροφορίες για τον ζωγράφο. Πληκτρολογούν το όνομα του ζωγράφου Ανρί Ρουσσώ και επιλέγουν το λήμμα της Βικιπαίδεια. Ανρί Ρουσσώ Βικιπαίδεια. Τα παιδιά διαβάζουν το κείμενο για τη ζωή και το έργο του. Εφιστούμε την προσοχή των παιδιών στην εκπαίδευση που έλαβε ο ζωγράφος, στην τεχνική του και στα θέματα που ζωγράφιζε. Αν δεν γνωρίζουν, εξηγούμε τις έννοιες, π.χ. αυτοδίδακτος. Βοηθάμε τα παιδιά να δούνε από την ίδια σελίδα τους πίνακες του Ρουσσώ. Από τα «Κοινά», που βρίσκονται στο κάτω δεξιά μέρος της σελίδας, πατούν πάνω στο όνομα του ζωγράφου. Ζητάμε να αναγνωρίσουν τον πίνακα του βιβλίου τους και να παρατηρήσουν όλους τους πίνακες που έχουν ως θέμα τους τη ζούγκλα και τα άγρια ζώα. Δείχνουμε στα παιδιά πώς μπορούν αντιγράψουν όποιον πίνακα θέλουν σε ένα ξεχωριστό αρχείο PowerPoint. Οι ομάδες ανοίγουν δικό τους αρχείο και αντιγράφουν 2-3 πίνακες που τους αρέσουν. Αν χρειάζεται, δείχνουμε και τον τρόπο για να μεγεθύνουν την εικόνα. Οι ομάδες επιλέγουν από έναν διαφορετικό πίνακα και τον μελετούν με βάση κάποια ερωτήματα: Φύλλο Εργασίας - Μπορείς να ξεχωρίσεις εύκολα τα ζώα που υπάρχουν στον πίνακα; - Σου μοιάζουν για αληθινά ή φανταστικά ζώα; - Πού βρίσκονται τα ζώα; Μπορείς να τα βρεις όλα; Ποια είναι στο κέντρο του πίνακα, ποια στις άκρες και ποια κρυμμένα; - Είναι όλα τα ζώα ζωγραφισμένα στο ίδιο μέγεθος; - Χαρακτήρισε τα ζώα. - Ποια χρώματα επιλέγει ο ζωγράφος; Σελίδα 7 από 10

8 - Με ποιον τρόπο ζωγραφίζει ο Ρουσσώ τα φυτά για να μοιάζει η φύση με ζούγκλα; Αναγνωρίζεις κάποια φυτά; Ποια χρώματα χρησιμοποιεί; - Οι πίνακες του Ανρί Ρουσσώ σε τρομάζουν ή σου αρέσουν; Ποια συναισθήματα σου δημιουργούν; - O ζωγράφος δεν έχει δει ποτέ στην πραγματικότητα ζούγκλα. Με βάση αυτή την πληροφορία πώς κρίνεις τους πίνακές του; Οι ομάδες παρουσιάζουν και σχολιάζουν τους πίνακες που επέλεξαν στην ολομέλεια. Συζητάμε τη λέξη τοιχογραφία με τα παιδιά. Τα βοηθάμε να βρούνε τις λέξεις από τις οποίες σχηματίζεται η σύνθετη λέξη και να εικάσουν το νόημά της. Αναζητούν τη σημασία της στο Ηλεκτρονικό Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη]) στην Ηλεκτρονική Πύλη του ΚΕΓ. Δείχνουμε πώς να βρουν το Λεξικό και πού ακριβώς να γράψουν τη λέξη που ψάχνουν. Διαβάζουν την εξήγηση, «η τέχνη της διακόσμησης του τοίχου με ζωγραφικές παραστάσεις, συνήθως με νωπογραφίες». Τι είναι όμως η νωπογραφία; Στο ίδιο Λεξικό αναζητούν τη σημασία της νέας λέξης. Εξηγούμε ό,τι δεν καταλαβαίνουν και τα καλούμε να βρουν κι άλλες τέτοιες λέξεις των οποίων το δεύτερο μέρος να είναι -γραφία, π.χ. ορθογραφία, καλλιγραφία, ακτινογραφία, γελοιογραφία, αγγειογραφία κλπ. Αναζητούμε περισσότερες πληροφορίες στο διαδίκτυο για την Κνωσό και τις φημισμένες τοιχογραφίες των ανακτόρων της. Αρχικά τα παιδιά παρακολουθούν στην ολομέλεια βίντεο «Διαφάνεια 1» για τον μινωικό πολιτισμό, στο οποίο δίνονται πληροφορίες για την Κνωσό και το παλάτι της. Ο εκπαιδευτικός διαβάζει και δίνει εξηγήσεις μόνο για όσα θεωρεί απαραίτητα. Στη συνέχεια μπορούν να δούνε αρχείο του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου (ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ) για την τέχνη της τοιχογραφίας και ορισμένες από τις τοιχογραφίες που βρέθηκαν στα μινωικά ανάκτορα και σε κατοικίες. Τέλος διαβάζουν περισσότερα στη σελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού (Τοιχογραφία του «γαλάζιου πουλιού» Υπουργείο Πολιτισμού) ειδικά για την τοιχογραφία του «γαλάζιου πουλιού». Σελίδα 8 από 10

9 Στη σελίδα του Υπουργείου Πολιτισμού για την τοιχογραφία του «γαλάζιου Πουλιού» διαβάζουμε: «η σκηνή σφύζει από ζωντάνια, όμως αποπνέει εξαιρετική ηρεμία και αρμονία». Ο εκπαιδευτικός εξηγεί τις έννοιες που τα παιδιά δεν γνωρίζουν και ζητάει τη γνώμη τους για αυτή τη φράση. Συγκρίνουν εκ νέου τον πίνακα με αυτόν του Ανρί Ρουσσώ. Πιστεύουν ότι η παραπάνω φράση ταιριάζει στους δικούς του πίνακες; Τα παιδιά μπορούν να γράψουν διαφορετικά μικρά κείμενα, αναλόγως προς τον προσανατολισμό που θα πάρει η δραστηριότητα αυτή και τις ανάγκες γραμματισμού των παιδιών. Για παράδειγμα: α) Μπορούν να γράψουν ένα πληροφοριακό κείμενο μικρής έκτασης για την Κνωσό και τις σπουδαίες τοιχογραφίες που βρέθηκαν εκεί. Το κείμενο μαζί με εικόνες μπορεί να αναρτηθεί στη σελίδα του σχολείου ή της τάξης. β) Να γράψουν ένα κείμενο για να παρουσιάσουν τον ζωγράφο Ανρί Ρουσσώ και να τον συγκρίνουν με τον άγνωστο μινωίτη ζωγράφο. Τα κείμενα μπορούν να αναρτηθούν στην ιστοσελίδα της τάξης και ο εκπαιδευτικός να προσθέσει συνδέσεις (links), όπου χρειάζεται. Τα παιδιά ζωγραφίζουν «πίνακες» με ζώα στη ζούγκλα μιμούμενα τους πίνακες του Ρουσσώ. Γράφουν τίτλο στον πίνακα και εκθέτουν τους πίνακές τους στον διάδρομο του σχολείου. Αναζητούν και άλλους ζωγράφους που απεικονίζουν ζώα στους πίνακές τους. Πληκτρολογούν «πίνακες ζωγραφικής με ζώα» στη μηχανή αναζήτησης και επιλέγουν να μελετήσουν τη σελίδα Τα ζώα στις εικαστικές τέχνες. Η σελίδα είναι πολύ κατατοπιστική και δεν είναι δύσκολη στην ανάγνωση. Τη μελετούμε μαζί με τα παιδιά, διαβάζουμε το κείμενο και σχολιάζουμε τους πίνακες. Μπορούμε σε ξεχωριστό αρχείο να αντιγράψουμε αυτούς που τα παιδιά ξεχώρισαν. Σελίδα 9 από 10

10 Ε. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Οι διδακτικές προτάσεις που παρουσιάστηκαν εμπλουτίζουν τη συγκεκριμένη ενότητα του σχολικού βιβλίου (5 η ενότητα) και μπορούν να ενσωματωθούν λειτουργικά σε αυτήν. Μπορούν όμως μαζί με τις δραστηριότητες για τη ζωγραφική, που υπάρχουν στο σενάριο της Α Τάξης με θέμα: «Σκύλος ο καλύτερός μου φίλος», να αποτελέσουν ένα ξεχωριστό σενάριο με θέμα: «Τα ζώα στη ζωγραφική». Το νέο σενάριο που θα προκύψει θα προσφέρει στον εκπαιδευτικό μια επιπλέον επιλογή για να μελετήσει με την τάξη του πίνακες ζωγραφικής με θέμα τους τα ζώα. Σελίδα 10 από 10