ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ. Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων. Ηλιάνα Καρβουντζή Βιολόγος

Transcript

1 ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Δομή και λειτουργία των νευρικών κυττάρων

2 Ρόλος του νευρικού συστήματος Το νευρικό σύστημα μαζί με το σύστημα των ενδοκρινών αδένων συμβάλλουν στη διατήρηση σταθερού εσωτερικού περιβάλλοντος (ομοιόσταση), ελέγχοντας και συντονίζοντας τις λειτουργίες των υπόλοιπων συστημάτων του οργανισμού. Ο οργανισμός πρέπει να αντιλαμβάνεται και να αντιδρά στις μεταβολές του περιβάλλοντος.

3 Τρόπος λειτουργίας του νευρικού συστήματος Αισθητήριοι υποδοχείς συλλέγουν πληροφορίες για τις μεταβολές του περιβάλλοντος και τις μεταβιβάζουν στο ΚΝΣ. Το ΚΝΣ επεξεργάζεται τις πληροφορίες και αποστέλλει εντολές στα εκτελεστικά όργανα (μύες και αδένες). Με τη δραστηριοποίηση των εκτελεστικών οργάνων αναπροσαρμόζονται οι λειτουργίες του οργανισμού ώστε να ανταποκρίνονται στις μεταβολές του περιβάλλοντος.

4 Όργανα και μέρη του νευρικού συστήματος Ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός είναι όργανα και αποτελούν το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (ΚΝΣ). Τα νεύρα είναι όργανα και αποτελούν το Περιφερικό Νευρικό Σύστημα (ΠΝΣ).

5 Κύτταρα νευρικού ιστού Νευρικά κύτταρα ή νευρώνες Νευρογλοιακά κύτταρα

6 Νευρικά κύτταρα ή νευρώνες Αποτελούνται από: Το κυτταρικό σώμα Περιέχει τον πυρήνα και τα οργανίδια του κυττάρου. Τις αποφυάδες Είναι: προεκβολές του κυτταρικού σώματος Διακρίνονται σε: Δενδρίτες αποφυάδες μικρού μήκους, με διακλαδώσεις. Νευράξονα ή νευρίτη μεγάλου μήκους αποφυάδα που διακλαδίζεται σε πολλές μικρές απολήξεις. Καθεμία καταλήγει σε άκρο, το τελικό κομβίο.

7 Είδη νευρώνων Με κριτήριο τη λειτουργία που επιτελούν διακρίνονται σε: Αισθητικούς: Μεταφέρουν μηνύματα από περιοχές του σώματος προς τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό. Κινητικούς: Μεταφέρουν μηνύματα από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό προς τους μύες, που συσπώνται και τους αδένες που εκκρίνουν ουσίες. Ενδιάμεσους ή συνδετικούς: Βρίσκονται αποκλειστικά στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό και μεταφέρουν μηνύματα ή από τους αισθητικούς νευρώνες στις κατάλληλες περιοχές του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού ή από μια περιοχή του εγκεφάλου σε άλλη και τέλος σε κατάλληλους κινητικούς νευρώνες.

8 Νευρογλοιακά κύτταρα Είναι: κύτταρα ποικίλου σχήματος Ρόλος: 1. Προμήθεια θρεπτικών συστατικών στους νευρώνες 2. Απομάκρυνση άχρηστων ουσιών απ αυτούς 3. Μόνωση νευρώνα και επιτάχυνση της νευρικής ώσης καθώς περιβάλλουν τον νευράξονα των περισσοτέρων νευρώνων.

9 Δυναμικό ηρεμίας

10 Αντλία Να + / Κ + Στην εξωτερική επιφάνεια της μεμβράνης του νευρώνα που βρίσκεται σε ηρεμία (δεν δέχεται ερεθίσματα) υπάρχει υψηλή συγκέντρωση ιόντων Να, ενώ στην εσωτερική επιφάνεια υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση ιόντων Κ και αρνητικών ιόντων. Η μεμβράνη διατηρεί την άνιση κατανομή των ιόντων με τη βοήθεια ενός μηχανισμού ενεργητικής μεταφοράς της αντλίας Να + / Κ +. Η μεγάλη συγκέντρωση θετικών ιόντων στην εξωτερική επιφάνεια της μεμβράνης και των αρνητικών στην εσωτερική δημιουργεί διαφορά δυναμικού που ονομάζεται δυναμικό ηρεμίας και είναι περίπου -70mV (η εσωτερική πιο ηλεκτραρνητική σε σχέση με την εξωτερική). Η μεμβράνη διατηρεί το δυναμικό ηρεμίας για όσο διάστημα δεν δέχεται ερεθίσματα ή, όταν δέχεται ερεθίσματα με ένταση μικρότερη από μια οριακή τιμή.

11 Νευρική ώση Οι μεταβολές του περιβάλλοντος αποτελούν ερεθίσματα που επιδρούν στο δυναμικό ηρεμίας. Όταν ο νευρώνας δεχθεί σε κάποιο σημείο ερέθισμα μεγαλύτερης έντασης από την οριακή τιμή αλλάζει προσωρινά η διαπερατότητα της μεμβράνης σε ιόντα Να Κ. Οι σύντομες μεταβολές στο δυναμικό της μεμβράνης (δυναμικό ενεργείας) αποτελούν το ερέθισμα για αντίστοιχες αλλαγές σε γειτονικές περιοχές της μεμβράνης. Με αυτό τον τρόπο μεταδίδεται το δυναμικό ενεργείας κατά μήκος του νευράξονα και αποτελεί τη νευρική ώση.

12 Ανερέθιστη περίοδος Ο νευρώνας μπορεί να απαντήσει σε ένα νέο ερέθισμα μόνο μετά την παρέλευση 0,5 1 msec από τη δημιουργία νευρικής ώσης. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται απόλυτη ανερέθιστη περίοδος. Τα ερεθίσματα που μπορούν να προκαλέσουν δημιουργία νευρικής ώσης είναι: Χημικά Ηλεκτρικά Μηχανικά Θερμικά κ. ά. Ερεθίσματα με ένταση μικρότερη από μια οριακή τιμή δεν προκαλούν νευρική ώση.

13 Συνάψεις Οι νευρώνες συνδέονται με άλλους νευρώνες ή με εκτελεστικά όργανα με τη βοήθεια συνάψεων. Σύναψη είναι η περιοχή λειτουργικής σύνδεσης των τελικών κομβίων του νευράξονα ενός νευρώνα με άλλα νευρικά κύτταρα ή ειδικά διαμορφωμένες θέσεις των εκτελεστικών οργάνων (μυών ή αδένων).

14 Η μεταφορά της νευρικής ώσης μέσω των συνάψεων γίνεται συνήθως με τη βοήθεια χημικών ενώσεων που παράγει το νευρικό κύτταρο, των νευροδιαβιβαστών, οι οποίες εκκρίνονται από τα τελικά κομβία. Ο πιο διαδεδομένος νευροδιαβιβαστής είναι η ακετυλοχολίνη.

15 Η σύναψη αποτελείται από το προσυναπτικό άκρο (τελικά κομβία) όπου υπάρχουν πολλά μιτοχόνδρια και συναπτικά κομβία που περιέχουν τη νευροδιαβιβαστική ουσία και το μετασυναπτικό άκρο, που είναι η υποδεκτική επιφάνεια του νευρώνα ή του εκτελεστικού οργάνου, στο οποίο βρίσκονται οι υποδοχείς της νευροδιαβιβαστικής ουσίας. Το προσυναπτικό και το μετασυναπτικό άκρο δεν βρίσκονται σε επαφή, αλλά χωρίζονται από ένα χώρο που λέγεται συναπτική σχισμή

16 Πως τα νευρικά κύτταρα μεταδίδουν τα νευρικά ερεθίσματα Η νευροδιαβιβαστική ουσία δρα για περιορισμένο χρονικό διάστημα, διότι επαναρροφάται από το προσυναπτικό άκρο ή αποικοδομείται με τη βοήθεια ενζύμων. Οι συνάψεις καθορίζουν την κατεύθυνση μεταφοράς των νευρικών ώσεων, διότι μπορούν να μεταφερθούν μόνο από το προσυναπτικό προς το μετασυναπτικό άκρο.

17 Περιφερικό Νευρικό Σύστημα

18 Τι περιλαμβάνει το ΠΝΣ Το ΠΝΣ περιλαμβάνει το τμήμα του νευρικού συστήματος που βρίσκεται εκτός των κεντρικών οργάνων (εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού). Αποτελείται από: Τα νεύρα και Τα γάγγλια

19 Νεύρα Από τι αποτελούνται τα νεύρα Τα νεύρα αποτελούνται από δεσμίδες αποφυάδων των νευρώνων που μπορεί να είναι: Μόνο δενδρίτες Μόνο νευράξονες ή Και τα δύο Συγκρατούνται με συνδετικό ιστό Περιβάλλονται από νευρογλοιακά κύτταρα Έχουν λευκή και γυαλιστερή όψη.

20 Γάγγλια Τι είναι τα γάγγλια Τα νεύρα αποτελούνται από αποφυάδες νευρικών κυττάρων. Το κυτταρικό σώμα αυτών των αποφυάδων βρίσκεται: ή στα όργανα του ΚΝΣ ή στα γάγγλια. Συνεπώς τα γάγγλια είναι αθροίσματα κυτταρικών σωμάτων, εκτός ΚΝΣ και αποτελούν τμήματα του ΠΝΣ.

21 Κατηγορίες νεύρων Με βάση τη λειτουργία τους Αισθητικά νεύρα: Σχηματίζονται από αποφυάδες (δενδρίτες) αισθητικών νεύρων. Κινητικά νεύρα: Σχηματίζονται από νευράξονες κινητικών νεύρων. Μεικτά νεύρα: Σχηματίζονται από τους δύο τύπους αποφυάδων (δενδρίτες και νευράξονες). Με βάση τη θέση από την οποία εκφύονται Εγκεφαλικά νεύρα: Εκφύονται από τον εγκέφαλο Είναι 12 ζεύγη νεύρων Είναι κινητικά, αισθητικά ή μεικτά Νευρώνουν κυρίως περιοχές λαιμού και κεφαλής. Νωτιαία νεύρα: Εκφύονται από τον νωτιαίο μυελό Είναι 31 ζεύγη νεύρων Είναι μεικτά Νευρώνουν τον αυχένα, τον κορμό, τα άκρα.

22 Εγκεφαλικά νεύρα Εγκεφαλικά νεύρα: Εκφύονται από τον εγκέφαλο Είναι 12 ζεύγη νεύρων Είναι κινητικά, αισθητικά ή μεικτά Νευρώνουν κυρίως περιοχές λαιμού και κεφαλής.

23 Νωτιαία νεύρα Νωτιαία νεύρα: Εκφύονται από τον νωτιαίο μυελό Είναι 31 ζεύγη νεύρων Είναι μεικτά Νευρώνουν τον αυχένα, τον κορμό, τα άκρα.

24 Νευρικές οδοί - Αντανακλαστικά

25 Νευρική οδός είναι η συγκεκριμένη διαδρομή που ακολουθούν οι νευρικές ώσεις στο νευρικό σύστημα, μέσα από τα δίκτυα των νεύρων. Οι νευρικές οδοί διακρίνονται σε: Κινητικές ή φυγόκεντρες: μεταφέρουν νευρικές ώσεις από το Κ.Ν.Σ. προς τα εκτελεστικά όργανα. Αισθητικές ή κεντρομόλες: μεταφέρουν νευρικές ώσεις από την περιφέρεια προς το Κ.Ν.Σ.

26 Αντανακλαστικό τόξο Είναι η απλούστερη μορφή νευρικής οδού. Αποτελείται από: Τον αισθητικό νευρώνα Τους ενδιάμεσους νευρώνες (κέντρα επεξεργασίας του ερεθίσματος) Τους κινητικούς νευρώνες.

27

28 Τμήματα αντανακλαστικού τόξου και λειτουργίες τους Τμήματα αντανακλαστικού τόξου Υποδοχέας Αισθητικός νευρώνας Ενδιάμεσος νευρώνας Κινητικός νευρώνας Εκτελεστικό όργανο Λειτουργία Είναι ευαίσθητος σε ειδικό τύπο αλλαγών του περιβάλλοντος. Οι αλλαγές έχουν ως αποτέλεσμα τη δημιουργία νευρικών ώσεων. Μεταφέρει τη νευρική ώση από τον υποδοχέα στο νωτιαίο μυελό. Είναι το κέντρο επεξεργασίας. Μεταφέρει τη νευρική ώση από τον αισθητικό νευρώνα α) στον κινητικό νευρώνα και β) στον εγκέφαλο. Μεταφέρει τη νευρική ώση από το νωτιαίο μυελό στα εκτελεστικά όργανα. Αποκρίνεται στο ερέθισμα (νευρική ώση) που προέρχεται από τον κινητικό νευρώνα. Οι αδένες εκκρίνουν ουσίες και οι μύες συσπώνται.

29 Τι είναι τα αντανακλαστικά και με ποιον τρόπο λειτουργούν Αποτελούν απαντήσεις του οργανισμού σε ειδικά ερεθίσματα (μεταβολές που συμβαίνουν μέσα ή έξω από το σώμα) και χαρακτηρίζονται από: Το στερεότυπο της απάντησης (ίδια απάντηση σε ίδιο ερέθισμα) Την ταχύτητα Το ακούσιο της απάντησης (η απάντηση δεν ελέγχεται από τη θέλησή μας)

30

31 Σε ποιες λειτουργίες του οργανισμού ενεργοποιούνται τα αντανακλαστικά Λειτουργίες που πρέπει να πραγματοποιηθούν γρήγορα για την προστασία του οργανισμού ή σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Αυτόματες λειτουργίες π.χ. διατήρηση του σώματος σε όρθια στάση. Διατήρηση της ομοιόστασης (ρύθμιση καρδιακού ρυθμού, αναπνευστικού ρυθμού, πίεση του αίματος κ.ά.

32 Τι απαιτείται για την πραγματοποίηση του αντανακλαστικού Η ύπαρξη του αντίστοιχου αντανακλαστικού τόξου. Το κέντρο επεξεργασίας του αντανακλαστικού μπορεί να βρίσκεται: Στον εγκέφαλο (άνοιγμα και κλείσιμο των βλεφάρων) Στον νωτιαίο μυελό (απομάκρυνση χεριού από θερμό αντικείμενο). Στην περίπτωση αυτή υπάρχει επιπλέον νευρική οδός που μεταφέρει το ερέθισμα στον εγκέφαλο, προκειμένου να γίνει αντιληπτό.

33 Αντανακλαστικό του γόνατου και πως λειτουργεί Στερεότυπη ακούσια κίνηση της έκτασης της κνήμης μετά από χτύπημα στην επιγονατίδα. Βοηθά στη διατήρηση της όρθιας στάσης. Συμμετέχουν μόνο δυο νευρώνες, ένας αισθητικός και ένας κινητικός.

34 ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

35 Κ.Ν.Σ. Ρόλος: Συντονισμός όλων των λειτουργιών του οργανισμού Αποτελείται από όργανα: Τον εγκέφαλο Τον νωτιαίο μυελό

36 Τα όργανα του Κ.Ν.Σ. προστατεύονται Ο εγκέφαλος στην κρανιακή κοιλότητα Ο νωτιαίος μυελός στον σπονδυλικό σωλήνα Ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός περιβάλλονται από: Τρεις προστατευτικές μεμβράνες, τις μήνιγγες Εγκεφαλονωτιαίο υγρό, που βρίσκεται ανάμεσα στις δυο εσωτερικές μήνιγγες (υπαραχνοειδής χώρος) Μειώνει τους κραδασμούς Θρέφει και στηρίζει τα όργανα του Κ.Ν.Σ.

37

38 Εγκεφαλονωτιαίο υγρό Παράγεται: στις κοιλίες του εγκεφάλου οι οποίες : Είναι τέσσερις κοιλότητες Βρίσκονται στο εσωτερικό του εγκεφάλου Επικοινωνούν με τον κεντρικό νευρικό σωλήνα του νωτιαίου μυελού. Κυκλοφορεί: Στον υπαραχνοειδή χώρο Στον κεντρικό σωλήνα του νωτιαίου μυελού Στις κοιλίες του εγκεφάλου

39

40 Νωτιαίος μυελός Είναι λεπτή στήλη από νευρικό ιστό με κυλινδρικό σχεδόν σχήμα. Βρίσκεται: Η αρχή του, στο ύψος του ινιακού τρήματος Το τέλος του, στο ύψος σχεδόν του δεύτερου οσφυϊκού σπονδύλου. Από αυτόν εκφύονται 31 ζεύγη νωτιαίων νεύρων. Εμφανίζει δυο διογκώσεις: Στην αυχενική περιοχή. Από αυτή εκφύονται τα νεύρα που νευρώνουν τα άνω άκρα. Στην οσφυϊκή περιοχή. Από αυτή εκφύονται τα νεύρα που νευρώνουν τα κάτω άκρα.

41

42 Ρόλος του νωτιαίου μυελού Περιλαμβάνει κέντρα αντανακλαστικών λειτουργιών. Συνδέει τον εγκέφαλο με τα νωτιαία νεύρα. Προστατεύεται από τον σπονδυλικό σωλήνα. Η κεντρική περιοχή του αποτελείται από φαιά ουσία η οποία: Έχει σχήμα πεταλούδας Αποτελείται από κυτταρικά σώματα νευρώνων. Περιβάλλεται από λευκή ουσία η οποία: Αποτελείται από μακριούς νευράξονες που περιβάλλονται από νευρογλοιακά κύτταρα και οι οποίοι συνδέουν τον εγκέφαλο με διάφορες περιοχές του σώματος μέσω των νωτιαίων νεύρων.

43

44 Εγκέφαλος Είναι το μεγαλύτερο και πολυπλοκότερο τμήμα του νευρικού συστήματος. Αποτελείται από νευρώνες οι οποίοι: Δέχονται Επεξεργάζονται και Μεταβιβάζουν ερεθίσματα Από ανατομική άποψη αποτελείται από: Τα εγκεφαλικά ημισφαίρια Το στέλεχος Την παρεγκεφαλίδα

45

46 Περιλαμβάνει τα κέντρα, δηλαδή εξειδικευμένες περιοχές που: Ευθύνονται για τις αισθήσεις, την αντίληψη, τις ανώτερες πνευματικές λειτουργίες. Ελέγχουν και συντονίζουν την κίνηση των μυών. Ρυθμίζουν τη δραστηριότητα των σπλάχνων.

47 Εγκεφαλικά ημισφαίρια Αποτελούν το σημαντικότερο τμήμα του εγκεφάλου. Φέρουν στην επιφάνειά τους πολλές: Έλικες (προεξοχές) Αύλακες (οι βαθύτερες ονομάζονται σχισμές). Χωρίζονται σε δεξί και αριστερό με μια επιμήκη σχισμή. Κάθε ημισφαίριο χωρίζονται σε λοβούς με άλλες σχισμές: Τον μετωπιαίο λοβό Τον βρεγματικό λοβό Τον κροταφικό λοβό Τον ινιακό λοβό Συνδέονται στη βάση τους με το μεσολόβιο, μια γέφυρα νευρικών αποφυάδων.

48 Αποτελούνται από: Τον φλοιό, εξωτερικό στρώμα φαιάς ουσίας που: Συνίσταται κυρίως από σώματα νευρώνων Έχει την αποκλειστική ευθύνη για τις συνειδητές λειτουργίες Λόγω των αυλάκων και των ελίκων αυξάνεται η επιφάνειά του. Μάζες λευκής ουσίας, οι οποίες: Βρίσκονται κάτω από τον φλοιό Περιέχουν δέσμες νευρικών αποφυάδων, μέσω των οποίων ο φλοιός συνδέεται με άλλα τμήματα του εγκεφάλου.

49 Λειτουργικές περιοχές του εγκεφάλου Ο φλοιός του εγκεφάλου διαιρείται σε τρεις περιοχές: Κινητικές Αισθητικές Συνειρμικές

50 Κινητικές Βρίσκονται στον μετωπιαίο λοβό. Ελέγχουν εκούσιες κινήσεις των σκελετικών μυών.

51 Αισθητικές Εκεί καταλήγουν οι νευρικές ώσεις από τους αισθητικούς νευρώνες και πραγματοποιείται η ανάλυση και η ερμηνεία τους, με αποτέλεσμα τη δημιουργία αισθήσεων και συναισθημάτων. Βρίσκονται: Στον βρεγματικό λοβό: στην πρόσθια περιοχή του γίνονται αντιληπτές οι γενικές αισθήσεις π.χ. αφή, πίεση, θερμοκρασία, πόνος. Στον κροταφικό λοβό: στο οπίσθιο τμήμα του είναι το κέντρο της ακοής. Στον ινιακό λοβό: στο οπίσθιο τμήμα του είναι το κέντρο της όρασης.

52 Συνειρμικές Βρίσκονται σε όλους τους λοβούς και καταλαμβάνουν το 50% της επιφάνειας του φλοιού του εγκεφάλου. Συνδέονται με τις ανώτερες πνευματικές λειτουργίες, όπως: Μνήμη Κρίση Έκφραση λόγου Αιτιολόγηση συναισθήματα

53

54 Στέλεχος του εγκεφάλου Συνδέει τα ημισφαίρια του εγκεφάλου με τον νωτιαίο μυελό.

55 Λειτουργικές περιοχές Ρόλος Θάλαμος Μεταβιβάζει νευρικές ώσεις από τους αισθητικούς υποδοχείς της περιφέρειας σε κατάλληλες περιοχές του φλοιού, για να αναλυθούν. Υποθάλαμος Ελέγχει την υπόφυση (κέντρο ρύθμισης της ομοιόστασης, σύνδεση του νευρικού συστήματος με τους ενδοκρινείς αδένες) Ελέγχει το Α.Ν.Σ. Ρυθμίζει τον ύπνο. Προμήκης Δομή: παρόμοια με του νωτιαίου μυελού Περιέχει: ζωτικά κέντρα του Α.Ν.Σ. (αναπνευστική, καρδιακή λειτουργία και αρτηριακή πίεση). Βλάβη στον προμήκη: οδηγεί στο θάνατο.

56 Παρεγκεφαλίδα Βρίσκεται: στο πίσω και κάτω μέρος του εγκεφάλου. Συγκροτείται από: δυο ημισφαίρια που συνδέονται με τον σκώληκα. Δομή: Στο εσωτερικό υπάρχει κυρίως λευκή ουσία. Εξωτερικά υπάρχει ο φλοιός της παρεγκεφαλίδας (λεπτό στρώμα φαιάς ουσίας που καλύπτει τη λευκή.

57 Ρόλος Ελέγχει και συντονίζει τις κινήσεις των σκελετικών μυών. Διατηρεί τον μυϊκό τόνο. Διατηρεί την ισορροπία του σώματος. Για την πραγματοποίηση αυτών των λειτουργιών δέχεται μέσω αισθητικής νευρικής οδού ερεθίσματα από: Αισθητήρια όρασης Αισθητήρια ισορροπίας Υποδοχείς στους τένοντες των μυών.

58 Ανώτερες πνευματικές λειτουργίες

59 Είναι: Η μνήμη Η μάθηση Η συμπεριφορά

60 Μνήμη Είναι: η ικανότητα αποθήκευσης και ανάκλησης πληροφοριών από τον εγκέφαλο. Αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για: Να επιτελούνται οι ανώτερες πνευματικές λειτουργίες, όπως η μάθηση, ο λόγος, η αιτιολόγηση. Να προσαρμόζεται η συμπεριφορά των ατόμων σε άμεσες ανάγκες.

61 Πραγματοποιείται σε στάδια: Βραχυπρόθεσμη μνήμη Μακροπρόθεσμη μνήμη

62 Βραχυπρόθεσμη μνήμη Διάρκεια παραμονής των πληροφοριών στον εγκέφαλο: σύντομη. Δυνατότητα μετατροπής της σε μακροπρόθεσμη μετά από χρονικό διάστημα που εξαρτάται από: Το είδος Την ένταση Τη συχνότητα του ερεθίσματος.

63 Μακροπρόθεσμη μνήμη Περιλαμβάνει πολλά κυκλώματα νευρώνων σε διάφορα τμήματα του εγκεφάλου. Συνδέεται με μόνιμες μεταβολές στη δομή και τη λειτουργία των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου.

64 Διάρκεια παραμονής των πληροφοριών στον εγκέφαλο ποικίλει: Σταδιακή εξασθένηση και τελική διαγραφή των πληροφοριών. Μόνιμη: οι πληροφορίες γίνονται τμήμα της συνείδησης μας (όπως το όνομά μας). Ανάκληση μνήμης Ενός γεγονότος ή αντικειμένου Απαιτεί συνδυασμό πληροφοριών από διάφορες περιοχές του εγκεφάλου. Απώλεια μνήμης Ονομάζεται: αμνησία Οφείλεται: σε τραυματισμό ή ασθένεια Με βάση την περιοχή του εγκεφάλου που έχει πληγεί, έχουμε απώλεια συγκεκριμένου τύπου μνήμης.

65 Μάθηση Είναι: η διαδικασία με την οποία το άτομο αποκτά νέες γνώσεις και με τη βοήθεια τους προσαρμόζει τη συμπεριφορά του.

66 Τύποι μάθησης Εξοικείωση: αναγνώριση ερεθίσματος ως μη σημαντικού, ώστε ο οργανισμός δεν αντιδρά σε αυτό. Ευαισθητοποίηση: γρήγορη αντίδραση του οργανισμού σε επώδυνο ερέθισμα. Συνειρμική μάθηση: αναγνώριση της σχέσης μεταξύ δυο ή περισσοτέρων ερεθισμάτων. Αντίληψη: ανάκληση προηγούμενων εμπειριών από τη μνήμη και αξιοποίησή τους για επίλυση προβλημάτων.

67 Συμπεριφορά Είναι: οι απαντήσεις του οργανισμού σε μεταβολές του περιβάλλοντος. Καθορίζεται από παράγοντες που αλληλεπιδρούν: Γενετικούς Περιβαλλοντικούς

68 Τύποι συμπεριφοράς Ενστικτώδης συμπεριφορά: Καθορίζεται από το γενετικό υλικό Περιλαμβάνει στερεότυπες αντιδράσεις, που δεν τροποποιούνται από το περιβάλλον. Συμπεριφορά που τροποποιείται με τη μάθηση: Συμβάλλει στην προσαρμογή του ατόμου στις μεταβολές του περιβάλλοντος Η εξοικείωση και η ευαισθητοποίηση αποτελούν τις απλούστερες μορφές της.

69 Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα Α.Ν.Σ.

70 Α.Ν.Σ. Αποτελείται από: Κέντρα που βρίσκονται στο Κ.Ν.Σ. Κινητικά νεύρα Γάγγλια Ελέγχει τη λειτουργία: Της καρδιάς Των αγγείων Των αδένων κ.ά.

71 Λειτουργία Α.Ν.Σ. Χαρακτηριστικά Είναι ακούσια και συνεχής. Ρυθμίζεται από αντανακλαστικά. Τρόπος λειτουργίας Οι νευρικές ώσεις μεταβιβάζονται από τους υποδοχείς του δέρματος και των σπλάχνων στα κέντρα του Α.Ν.Σ. που βρίσκονται στον νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλο. Προωθούνται από τα κέντρα αυτά στα γάγγλια μέσω κινητικών νεύρων, όπου υφίστανται επεξεργασία. Καταλήγουν στα εκτελεστικά όργανα: αδένες και σπλάχνα.

72 Είναι αυτόνομη έως ένα βαθμό, λόγω: Της επεξεργασίας των νευρικών ώσεων στα γάγγλια. Κατά βάση ελέγχεται και συντονίζεται από τον εγκέφαλο, διότι: Στον προμήκη βρίσκονται τα κέντρα ελέγχου της καρδιακής και της αναπνευστικής λειτουργίας. Στον υποθάλαμο, που ελέγχει το Α.Ν.Σ., εντοπίζονται τα κέντρα ρύθμισης της θερμοκρασίας του σώματος, των αισθημάτων της πείνας και της δίψας, του ισοζυγίου του νερού και των αλάτων. Στον εγκέφαλο υπάρχουν ανώτερα κέντρα που, μέσω του Α.Ν.Σ., ρυθμίζουν τη συναισθηματική έκφραση και συμπεριφορά.

73 Κλάδοι του Α.Ν.Σ. Το παρασυμπαθητικό που: Ελέγχει λειτουργίες του οργανισμού σε κατάσταση ηρεμίας. Αποκαθιστά τον κανονικό ρυθμό των λειτουργιών του οργανισμού, μετά από κατάσταση έντασης. Το συμπαθητικό, που: Ελέγχει λειτουργίες του οργανισμού σε κατάσταση έντασης ή έκτακτης ανάγκης.

74 Δρουν ανταγωνιστικά, όταν νευρώνουν το ίδιο όργανο. Η συντονισμένη δράση τους ρυθμίζει με ακρίβεια τις ακούσιες λειτουργίες: Του μυοκαρδίου Των λείων μυών Των αδένων.

75 Βιβλιογραφία Βιολογία Α Λυκείου Καστορίνης Α., Κωστάκη Αποστολοπούλου Μ., Μπαρωνά Μάμαλη Φ., Περάκη Β., Πιάλογλου Π.ΟΕΔΒ, Αθήνα Βιολογία Α Λυκείου Καψάλης Θ., Πλατανιστιώτη Σ., Ελληνοεκδοτική, Αθήνα 2011.