Το στρες αποδιοργανώνει το πεπτικό μας σύστημα - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 04 Ιούνιος :19

Transcript

1 Συνέντευξη με τον Μιχάλη Δ. Τζερβά, Καθηγητή Ιατρικής στο Εθνικό ΚαΠοδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Υπεύθυνος του Γαστρεντερολογικού - Ενδοσκοπικού Τμήματος Κλινικής Παθολογικής Φυσιολογίας στο Γενικό Νοσοκομείο «Λαϊκό» «Το ψυχολογικό - συναισθηματικό στρες μπορεί να αποδιοργανώσει τη γαστρεντερική λειτουργία ακόμη και σε φυσιολογικά άτομα, οδηγώντας σε συμπτώματα όπως ο έντονος κοιλιακός πόνος...» τονίζει ο καθηγητής Μ. Τζιβράς, μιλώντας στο «K-life» για τα προβλήματα του πεπτικού μας συστήματος και την αντιμετώπιση τους. «Ορκισμένος» εραστής της επιστήμης του, ευθύς, αποφασιστικός, αλλά ταυτόχρονα χαμηλών τόνων, ο κ. Μιχάλης Τζιβράς είναι φανερό πως δεν του αρέσει να «διαφημίζεται», γι' αυτό και η συνέντευξη μαζί του ουσιαστικά συνιστά από μέρους του μια ευγενική εξαίρεση. Τον συναντήσαμε λίγες ημέρες μετά τη λήξη του 30ού Πανελλήνιου Συνεδρίου Γαστρεντερολογίας, στο οποίο ήταν και προεδρεύων. Τα θέματα που αναπτύχθηκαν στο συνέδριο, όπως μας ενημέρωσε, αφορούσαν κυρίως νεότερες τεχνικές, διαγνωστικές και επεμβατικές θεραπείες και δύσκολα διαγνωστικά προβλήματα της καθημερινής κλινικής πράξης. Θεωρώ, κ. Τζιβρά, πως η σημαντικότερη νέα τεχνική διάγνωσης των προβλημάτων του πεπτικού σωλήνα, αν κρίνουμε και από το ενδιαφέρον του κόσμου, είναι η ασύρματη ενδοσκοπική κάψουλα. Αδιαμφισβήτητα. Πρόκειται για μια μη επεμβατική, ανώδυνη, φθηνή, εύκολα διαθέσιμη και αποτελεσματική μέθοδο, ενώ μεγάλο της πλεονέκτημα αποτελεί η δυνατότητα εξέτασης ολόκληρου του λεπτού εντέρου και η υψηλή διαγνωστική της ικανότητα. Οι κύριες ενδείξεις για τη χρησιμοποίηση της είναι η αιμορραγία του πεπτικού και, εφόσον έχει προηγηθεί έλεγχος του ανώτερου και κατώτερου πεπτικού με γαστροσκόπηση και κολονοσκόπηση αντίστοιχα, η διερεύνηση των βλεννογονικών αλλοιώσεων που προκαλούνται από χρόνια λήψη μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, η διάγνωση καλοηθών και κακοηθών όγκων του λεπτού εντέρου και η παρακολούθηση ασθενών με σύνδρομα πολυποδίασης και 1 / 5

2 δυσαπορρόφησης. Τέλος, στις πιθανές ενδείξεις ανήκουν η παρακολούθηση ασθενών με κοιλιοκάκη, καθώς και η διερεύνηση του χρόνιου κοιλιακού άλγους. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας, έχουν κατασκευαστεί ασύρματες ενδοσκοπικές κάψουλες για τη διερεύνηση του οισοφάγου, του στομάχου, του λεπτού αλλά και του παχέος εντέρου, με συγκεκριμένες ενδείξεις, αντενδείξεις και περιορισμούς. Πάντως, στην καθημερινή κλινική πράξη χρησιμοποιείται κυρίως η κάψουλα του λεπτού εντέρου. Τι είναι η ασύρματη ενδοσκοπική κάψουλα Πρόκειται, ουσιαστικά, για μια μικροκάμερα, διαστάσεων 11 χ 30 χιλιοστών και βάρους 3,7 γρ., με δυνατότητα λήψης 2 φωτογραφιών το δευτερόλεπτο ή φωτογραφιών σε διάστημα 8 ωρών. Η κάψουλα καταπίνεται από τον εξεταζόμενο σαν χάπι και, αφού διέλθει από το γαστρεντερικό σύστημα, αποβάλλεται διά της φυσιολογικής οδού με τα κόπρανα. Η κάψουλα-μικροκάμερα χρησιμοποιεί τον φυσιολογικό περισταλτισμό του εντέρου για να προωθηθεί, ενώ λαμβάνει και μεταδίδει εικόνες διαμέσου ραδιοκυμάτων σε ειδικούς καταγραφείς που βρίσκονται προσκολλημένοι στο δέρμα και συνδέονται με ειδικό μηχάνημα καταγραφής. Υστερα τα ψηφιακά δεδομένα επεξεργάζονται από ειδικό λογισμικό σε υπολογιστή, ώστε να έχουμε πλήρη εικόνα του εντέρου. Ποια είναι τα μειονεκτήματα της μεθόδου; Παρά την αναμφισβήτητη βοήθεια που προσφέρει στη διερεύνηση του λεπτού εντέρου, έχει και αρκετά μειονεκτήματα, όπως αδυναμία λήψης βιοψιών ή εκτέλεσης επεμβατικών πράξεων. Η δε κάψουλα δεν κατευθύνεται από τον γιατρό και, αν το έντερο του ασθενούς δεν είναι καλά προετοιμασμένο, σε ορισμένες περιοχές η ορατότητα είναι μειωμένη. Παρ' όλα αυτά, βοηθά αφάνταστα στον έλεγχο του λεπτού εντέρου, κάτι που στο παρελθόν φάνταζε εξωπραγματικό. Με ποιους μηχανισμούς το στρες επηρεάζει το πεπτικό μας σύστημα; Η λειτουργία του πεπτικού συστήματος μπορεί να επηρεαστεί από φλεγμονώδεις, ανοσολογικούς μηχανισμούς, καθώς και από κοινωνικούς παράγοντες, όπως το στρες. Τα τελευταία χρόνια, η έρευνα της παθογενετικής σχέσης μεταξύ ψυχοκοινωνικού στρες και 2 / 5

3 κινητικών διαταραχών και λειτουργικών συμπτωμάτων εστιάστηκε στη μελέτη του άξονα κεντρικού νευρικού συστήματος (ΚΝΣ) και εντερικού νευρικού συστήματος (ΕΝΣ). Στη διαδικασία αυτή πιστεύεται ότι εμπλέκονται γενετικοί παράγοντες, εμπειρίες της πρώιμης ηλικίας, η χλωρίδα του εντέρου, διαιτητικοί παράγοντες, καθώς και δυσλειτουργίες του αυτόνομου νευρικού συστήατος. Το ψυχολογικό - συναισθηματικό στρες μπορεί να αποδιοργανώσει τη γαστρεντερική λειτουργία ακόμη και σε φυσιολογικά άτομα, οδηγώντας σε συμπτώματα όπως κοιλιακός πόνος και διάρροια. Επίσης, η προκαλούμενη γαστρεντερική ανταπόκριση στο ίδιο άτομο μπορεί να ποικίλλει από μέρα σε μέρα, ανάλογα με τη συναισθηματική του κατάσταση. Προβλήματα στο γάμο, ένταση στη σχέση με τους γονείς ή τα παιδιά, επαγγελματικές δυσκολίες, απώλεια αγαπημένου προσώπου, αλλά και η σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση, συχνά προκαλούν την εμφάνιση συμπτωμάτων από το πεπτικό σύστημα. Πώς διαγιγνώσκεται η επίδραση του στρες στο πεπτικό σύστημα; Τα συμπτώματα που συνήθως οι ασθενείς αναφέρουν κατά τη διάρκεια στρεσογόνων περιόδων είναι κοιλιακό άλγος, αυξημένη συχνότητα κενώσεων ή αραιότερη σύσταση κοπράνων, μετεωρισμό («φούσκωμα»), αίσθημα ατελούς κένωσης, παρουσία βλέννας στα κόπρανα. Η βελτίωση του πόνου μετά την αφόδευση υποδηλώνει την προέλευση του συμπτώματος -συνήθως από το παχύ έντερο-, ενώ η αλλαγή της υφής των κοπράνων υποδηλώνει συνήθως διαταραχές της κινητικότητας και της εκκριτικής λειτουργίας του εντέρου. Σπανιότερα, οι ασθενείς παραπονούνται για κεφαλαλγία, συχνουρία και νυχτερινή αφύπνιση για ούρηση, ατελή κένωση της ουροδόχου κύστεως και οσφυαλγία. Ωστόσο, ιδιαίτερη σημασία έχει η σωστή λήψη του ιστορικού του ασθενούς και η πλήρης κλινική εξέταση, δεδομένου ότι τα προαναφερθέντα συμπτώματα μπορεί να σχετίζονται και με άλλα νοσήματα. Προς αυτή την κατεύθυνση ο γιατρός θα πρέπει επισταμένως να αναζητά τα λεγόμενα «συμπτώματα συναγερμού», τα οποία είναι: ηλικία μεγαλύτερη των 50 ετών, απώλεια βάρους, προοδευτική δυσφαγία, κάποια ψηλαφητή μάζα στο επιγάστριο, νυχτερινά συμπτώματα που αφυπνίζουν τον ασθενή, οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου, αιμορραγία από το ορθό, πρόσφατη λήψη αντιβιοτικών ή μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, ανεξήγητη σιδηροπενική αναιμία κ.ά. Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που προκύπτουν λόγω στρες -π.χ. τη χρόνια δυσκοιλιότητα- ή και να δράσουμε προληπτικά; Σε ένα χρόνιο, αγνώστου αιτιολογίας νόσημα χωρίς τεκμηριωμένη θεραπευτική αγωγή -το οποίο σαφώς επιδρά στην ποιότητα ζωής των ασθενών και επηρεάζεται σημαντικά από 3 / 5

4 ψυχοκοινωνικές παραμέτρους-, είναι σημαντικό ο γιατρός να ακούει τους ασθενείς -οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι φοβισμένοι, θεωρώντας ότι πάσχουν από σοβαρό νόσημα-, συζητώντας διεξοδικά και ερμηνεύοντας τα συμπτώματα. Η όλη διαδικασία καθησυχάζει τον ασθενή και βοηθά σημαντικά στη θεραπεία. Ωστόσο, η πλειονότητα των ατόμων που υποφέρουν από δυσκοιλιότητα αντιμετωπίζουν το πρόβλημα εμπειρικά, με τη χρήση καθαρτικών που συνήθως προμηθεύονται από άλλους πάσχοντες. Μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό αναζητά εξαρχής μια επιστημονικά σωστή λύση του προβλήματος. Βασικοί στόχοι είναι η αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών (τουλάχιστον 25 γρ./ημέρα) και ύδατος, η σωματική άσκηση, η καθιέρωση κατάλληλων συνθηκών τουαλέτας -ιδιαίτερα στο χώρο εργασίας, διότι έχει φανεί πως η εκούσια αναστολή της αποβολής των κοπράνων επιδεινώνει τη δυσκοιλιότητα-, καθώς και η αποφυγή της χρόνιας χρήσης καθαρτικών Πώς αντιμετωπίζονται σήμερα οι αποκαλούμενοι «δύσκολοι» πολύποδες του εντέρου; Η ενδοσκοπική αφαίρεση των πολυπόδων του παχέος εντέρου αποτελεί, σχεδόν, ρουτίνα στην καθημερινή κλινική πράξη και έχει αποδειχτεί ότι μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του παχέος εντέρου. Ορισμένοι πολύποδες, οι οποίοι χαρακτηρίζονται και «δύσκολοι», αποτελούν πρόκληση για τον ενδοσκόπο και απαιτούν διαφορετική προσέγγιση από ό,τι με τις συνηθισμένες τεχνικές. Από την άλλη, ο καρκίνος του παχέος εντέρου συνιστά τη δεύτερη αιτία θανάτου από κακοήθη νεοπλάσματα στο σύνολο των δύο φύλων παγκοσμίως. Σήμερα οι οδηγίες για τον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του παχέος εντέρου αναφέρουν ότι η εξέταση με κολονοσκόπηση στον γενικό πληθυσμό θα πρέπει να ξεκινά στην ηλικία των 50 ετών Ωστόσο, σε περιπτώσεις ατόμων με κληρονομικό ιστορικό, επιβάλλεται ο έλεγχος να ξεκινά από την ηλικία των 25 ετών. Όμως, ο καρκίνος του πεπτικού έχει στενή σχέση με τον τρόπο ζωής και διατροφής του πληθυσμού, ο οποίος έχει αλλάξει ριζικά τις τελευταίες δεκαετίες. Πράγματι. Η ανεπαρκής πρόσληψη φυλλικού οξέος, αντιοξειδωτικών βιταμινών, ιχνοστοιχείων και συστατικών με αντιοξειδωτική δράση (λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ξηροί καρποί, δημητριακά ολικής άλεσης και ελαιόλαδο), σε συνδυασμό με τη μείωση της σωματικής άσκησης, αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο πάνω από 35%. Δυστυχώς, ελάχιστοι Ελληνες -κυρίως οι έφηβοι-λαμβάνουν περισσότερο από 400 γρ. λαχανικών την ημέρα ή 4 έως 5 φρούτα ημερησίως, ποσότητες απαραίτητες για την πρόσληψη φυλλικού οξέος και αντιοξει δωτικών ουσιών, που ελαττώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του εντέρου κατά 40% - 50%. 4 / 5

5 Αντίθετα, η αυξημένη κατανάλωση κόκκινου κρέατος, επεξεργασμένων κρεατικών, η χρήση φυτικών ελαίων (π.χ. φοινικέλαιο), που κατά κόρον χρησιμοποιείται στα εστιατόρια ταχείας εστίασης, αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του παχέος εντέρου, όπως έχουμε διαπιστώσει τις τελευταίες δεκαετίες στη χώρα μας. Μεγάλη έρευνα, το 2001, έδειξε ότι η κατανάλωση 100 γρ. κόκκινου κρέατος σε καθημερινή βάση συνοδεύεται από αύξηση κατά 12% -17% του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου, ενώ η καθημερινή κατανάλωση 25 γρ. επεξεργασμένου κρέατος συνοδεύεται από αύξηση του κινδύνου κατά 49%. Η καθημερινή άσκηση και η χαμηλή κατανάλωση κρέατος και άλλων ζωικών προϊόντων, καθώς και η υψηλή κατανάλωση φρούτων, λαχανικών, δημητριακών και ελαιολάδου, αποτελούν ασπίδα ενάντια στην ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου. INFO Ο κ. Μιχάλης Δ. Τζιβράς είναι καθηγητής Ιατρικής στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, υπεύθυνος του Γαστρεντερολογικού - Ενδοσκοπικού Τμήματος Κλινικής Παθολογικής Φυσιολογίας στο Γενικό Νοσοκομείο «Λαϊκό». Οι κλινικές και ερευνητικές του μελέτες αφορούν το σύνολο των παθήσεων του πεπτικού συστήματος. Ιδιαίτερα, η ερευνητική του ομάδα (από τις πρώτες στον ελλαδικό χώρο αλλά και διεθνώς) ασχολήθηκε με τη λοίμωξη από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (Helicobacter pylori) και τη θεραπεία της. ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΚΙΟΥΡΚΤΣΗ Περιοδικό K-Life, Καθημερινή Joomla SEO powered by JoomSEF 5 / 5