Αξιολόγηση της διδασκαλίας και των μαθητών

Transcript

1 Αξιολόγηση της διδασκαλίας και των μαθητών

2 Εισαγωγή Σε παιδαγωγικό επίπεδο η ανάγκη για αξιολόγηση εντοπίζεται στην ανάγκη για κατανόηση και διευκόλυνση της διεργασίας της μάθησης. Σχετίζεται άμεσα Με τη χρήση αποτελεσματικής διδακτικής μεθοδολογίας και την εξασφάλιση τρόπων που θα διευκολύνουν τη μάθηση και θα περιορίσουν τη σπατάλη σε χρόνο, χρήμα και προσπάθεια με σκοπό τη συγκριτική αύξηση της αποδοτικότητας της εκπαιδευτικής προσπάθειας.

3 Μέθοδοι διδασκαλίας Επίπεδα Διανοητικών Ικανοτήτων - Δεξιοτήτων Ο δάσκαλος πρέπει να προσπαθεί συνεχώς στη διδασκαλία του να αναπτύξει στο μαθητή τις διάφορες διανοητικές ικανότητες, σύμφωνα με την ταξινόμηση των αντικειμενικών σκοπών του Bloom. Τα επίπεδα νοητικής ανάπτυξης του Bloom είναι: Γνώσης απομνημόνευσης Εφαρμογής και επίλυσης προβλήματος Ανάλυσης και λογικής ταξινόμησης Σύνθεσης και δημιουργίας Αξιολόγησης και εκτίμησης

4 Η αποτελεσματική διδασκαλία Διαφέρουν οι δάσκαλοι μέσα στην τάξη ως προς την επίδραση που ασκούν πάνω στους μαθητές τους; Ορισμένοι δάσκαλοι έχουν την ικανότητα να μεταφέρουν στους μαθητές τον ενθουσιασμό τους για μάθηση. Υπάρχουν και άλλοι που υψώνουν τρομακτικά εμπόδια στο δρόμο της μάθησης. Πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στη δημιουργία θετικών εμπειριών μάθησης, όπως γνωστική ανάπτυξη, νευρολογική κατασκευή, κοινωνικές και διαπροσωπικές εμπειρίες, στάσεις απέναντι στη μάθηση, κοινωνικό και μορφωτικό περιβάλλον. Πρέπει να ληφθούν υπόψη όλοι αυτοί οι παράγοντες με στόχο τη μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων της μάθησης πάνω στους μαθητές.

5 Χαρακτηριστικά αποτελεσματικής διδασκαλίας Η αποτελεσματική συμπεριφορά των δασκάλων έχει ως αποτέλεσμα την αποτελεσματική διδασκαλία. Τα κύρια χαρακτηριστικά είναι: Αυξημένη ενεργητική αλληλεπίδραση. Καλλιέργεια ατμόσφαιρας κατάλληλης για ελεύθερη έκφραση. Αυξημένο ενδιαφέρον για τις ανάγκες των μαθητών. Χρησιμοποίηση συγκεκριμένων μοντέλων και παραδειγμάτων για την κατανόηση αφηρημένων καταστάσεων. Αυτοπεποίθηση και εμπιστοσύνη στις ικανότητες των μαθητών. Καθαρότητα έκφρασης, διαύγεια και σαφήνεια.

6 Χαρακτηριστικά αποτελεσματικής διδασκαλίας Τα γνωρίσματα των δασκάλων τα οποία σχετίζονται με τη σαφήνεια και διαύγεια της διδασκαλίας είναι: Αφιερώνουν χρόνο για επεξηγήσεις. Επεξηγούν νέες λέξεις, ορολογίες, συμβολισμούς. Τονίζουν δύσκολα σημεία. Δείχνουν με υπομονή στους μαθητές πώς να κάνουν κάτι. Επεξεργάζονται δύσκολα προβλήματα πάνω στον πίνακα. Προσφέρουν ατομική βοήθεια πάνω στους μαθητές. Επαναλαμβάνουν τις επεξηγήσεις πολλές φορές εάν οι μαθητές δεν καταλαβαίνουν κάτι. Επεξηγούν κάτι και μετά αφήνουν αρκετό χρόνο στους μαθητές για να το σκεφτούν.

7 Συντελεστές αποτελεσματικής διδασκαλίας Μεθόδευση παρουσίασης Εισαγωγή,, κύριο μέρος, συμπεράσματα. Υπογράμμιση βασικών σημείων και στόχων Συχνή αναφορά στους επιδιωκόμενους στόχους. Αναφορά στα προηγούμενα μαθήματα ή σε αυτά που πρόκειται να ακολουθήσουν.

8 Συντελεστές αποτελεσματικής διδασκαλίας Παρακίνηση του ενδιαφέροντος για την ενότητα Πρόκληση του γενικού ενδιαφέροντος Παροχή μικροκινήτρων Αναφορά σε σχετικά ιστορικά ανέκδοτα ή σημειώσεις Καλή προφορική παρουσίαση Καθαρή ομιλία (δυνατή φωνή, κατάλληλος ρυθμός ομιλίας, καθαρή άρθρωση, ποικιλία στο χρωματισμό της φωνής) Απλή γλώσσα Ενθουσιασμός, ζωντανή παρουσίαση δραματοποίηση, χιούμορ Παύσεις

9 Συντελεστές αποτελεσματικής διδασκαλίας Καλή οπτική παρουσίαση Φυσική δυναμική παρουσίαση Τεχνική του πίνακα (ζωηρό γράψιμο με ευκρινή γράμματα), καλή οργάνωση (να φαίνονται συνέχεια από τον πίνακα τα κύρια σημεία του μαθήματος), αισθητικώς ελκυστικά σχήματα Οπτικές τεχνικές (όπου χρειάζονται)

10 Η αξιολόγηση της διδασκαλίας Αξιολόγηση της διδακτικής διαδικασίας δεν νοείται χωρίς αξιολόγηση του δάσκαλου. Η αξιολόγηση μιας διδασκαλίας απαιτεί την αξιολόγηση και της τάξης, και του περιβάλλο- ντός της, και του σχολικού κλίματος, Τέσσερα είναι τα βασικά προβλήματα σε αναφορά με την αξιολόγηση μιας διδακτικής πράξης: (α) η έννοια της καλής διδασκαλίας: (σωστή διδακτική διαδικασία ή είχε τα καλύτερα αποτελέσματα;) (β) το δεύτερο πρόβλημα σχετίζεται με τη συνθετότητα και πολυπλοκότητα του φαινομένου της μάθησης. (γ) το τρίτο πρόβλημα σχετίζεται με το περιεχόμενο της αξιολόγησης της διδασκαλίας: θα συμπεριληφθούν και μη καθαυτό διδακτικά στοιχεία συμπεριφοράς ή όχι, και αν ναι, ποια; (δ) σχέση της διδακτικής διαδικασίας και των αποτελεσμά- των της διδασκαλίας (σύγκριση διδασκαλίας σε καλή τάξη από εκείνη που έγινε σε μια κακή τάξη;)

11 Η αξιολόγηση της διδασκαλίας Την αξιολόγηση πρέπει να την διέπουν οι παρακάτω αρχές: (α) η βασική λειτουργία της αξιολόγησης είναι παιδαγωγική και αποσκοπεί στη διάγνωση των διδακτικών καταστά- σεων και στην ανατροφοδότηση των ατόμων που ενέ- χονται σε αυτές. (β) το περιεχόμενο της αξιολόγησης πρέπει να βρίσκεται σε άμεση αντιστοίχιση με τους σκοπούς και το περιεχόμενο της διδασκαλίας, για να εξασφαλίζεται η εγκυρότητα της διδασκαλίας. (γ) τα όργανα και τις διαδικασίες αξιολόγησης πρέπει να τα διακρίνει η αντικειμενικότητα, η διακριτικότητα, η αξιο- πιστία και η πρακτικότητα. (δ) η τελική αξιολόγηση βασίζεται σε διαχρονικές διαδικα- σίες.

12 Αθροιστική και διαμορφωτική αξιολόγηση Η βιβλιογραφία κάνει διάκριση μεταξύ αθροιστικής και δια- μορφωτικής αξιολόγησης και επισημαίνει ότι κάθε μια από τις δυο αυτές μορφές αξιολόγησης επιτελεί διαφορετικούς σκοπούς. Η αθροιστική (summative)( αξιολόγηση επιχειρεί μια συνολική αποτίμηση του τελικού αποτελέσματος που είχε η εκπαιδευτική παρέμβαση, χωρίς προσπάθεια αναζήτησης των αιτίων που ο-ο δήγησαν σε αυτό το αποτέλεσμα. Η διαμορφωτική (formative)( αξιολόγηση αναζητεί τις αιτίες των αποτελεσμάτων και επιχειρεί να κάνει βελτιωτικές παρεμβάσεις εγκαίρως, πριν οριστικοποιηθούν οι αποτυχίες της παρέμβασης. Λειτουργεί ανατροφοδοτικά και βελτιωτικά για το μαθητή, το δάσκαλο και το πρόγραμμα.

13 Η εκπαιδευτική αξιολόγηση Με την εκπαιδευτική αξιολόγηση επιδιώκεται η διαπίστωση της υλοποίησης των σκοπών που είχαν τεθεί. Είναι μια εργασία όπου τα μέρη, οι διαδικασίες ή τα αποτελέσματα ενός προγράμματος εξετάζονται για να διαπιστώσουμε αν είναι ικανοποιητικά, ειδικά σε αναφορά με τους σκοπούς του προγράμματος που θέσαμε, τις προσδοκίες μας ή τα πρότυπά μας. Η εκπαιδευτική αξιολόγηση ορίζεται ως η συστηματική και οργανωμένη διαδικασία, κατά την οποία διεργασίες, συστήματα, άτομα, μέσα, πλαίσια ή αποτελέσματα ενός εκπαιδευτικού μηχανισμού εκτιμούνται με βάση κάποια προκαθορισμένα κριτήρια και μέσα και καθορισμένους σκοπούς. (Δυναμική Αξιολόγηση)

14 Η αναγκαιότητα της αξιολόγησης Η ανάγκη για εκπαιδευτική αξιολόγηση ανάγεται σε τρία διαφορετικά επίπεδα. Στο οικονομικό επίπεδο το πρόβλημα ανακύπτει κυρίως από τη στενότητα πόρων και αγαθών. Στο ψυχολογικό παιδαγωγικό επίπεδο η ανάγκη για αξιολόγηση εντοπίζεται στην ανάγκη για κατανόηση και διευκόλυνση της διεργασίας της μάθησης. Στο πρακτικό διοικητικό επίπεδο η ανάγκη εντοπίζεται στην αντιμετώπιση πρακτικών διοικητικών, εκπαιδευτικών ή άλλων προβλημάτων.

15 Προβλήματα στην αξιολόγηση Κατάλληλη επιλογή κριτηρίων Υποθέσεις ερευνητικές Έλλειψη καθολικής συμφωνίας πάνω στους σκοπούς της εκπαίδευσης Υποκειμενικότητα Ερμηνεία των αποτελεσμάτων Η πολιτική Αξιολογητές

16 Δυναμική αξιολόγηση

17 Αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου Είναι σχεδόν καθολικά αποδεκτό ότι στην Εκπαίδευση, όσο απαραίτητη και αν είναι η ύπαρξη των διαφόρων μέσων, υλικών, στοιχείων υποδομής, τον καθοριστικό ρόλο παίζουν οι έμψυχοι συντελεστές. Ο σημαντικότερος συντελεστής επιτυχίας της εκπαιδευτικής λειτουργίας είναι το προσωπικό που χρησιμοποιείται για την υλοποίηση των σκοπών της. Η αποτελεσματικότητα της προσπάθειας του έμψυχου υλικού του εκπαιδευτικού μηχανισμού θεωρείται βασική προτεραιότητα σε κάθε εκπαιδευτικό σύστημα.

18 Αξιολόγηση της πορείας διδασκαλίας

19 Αξιολόγηση της διδασκαλίας

26 Αξιολόγηση του μαθητή Αξιολόγηση Αξιολόγηση του μαθητή Αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή Εξατομικευμένη αξιολόγηση Πρόοδος επίδοση του μαθητή Παράγοντες που διαφοροποιούν την επίδοση των μαθητών ΑΡΧΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Αντικείμενο και σκοπός Μεθοδολογία Συνδυασμός τεχνικών Καλή ενημέρωση Αυτοσκοπός Διαδικασία δυναμική Διαγνωστική Ποσοτική - Εκτελεστική όψη Βελτίωση

27 Αξιολόγηση του μαθητή και φιλοσοφία της Επιχειρήματα κατά της αξιολόγησης Οι θέσεις που προβάλλονται για την κατάργηση προέρχονται από τρεις διαφορετικές κατευθύνσεις με βάση τρεις διαφορετικές διαστάσεις των επιπτώσεων. Κατά της αξιολόγησης Παιδαγωγική διάσταση Ψυχολογική διάσταση Κοινωνιολογική διάσταση Μεθοδολογική Παιδαγωγική Κοινωνική εκπαιδευτική κριτική

28 Η Παιδαγωγική διάσταση Διατάραξη παιδαγωγικής σχέσης. Βαθμολογία παιδαγωγικά ερασιτεχνική. Υποκειμενικότητα. Οι εξετάσεις είναι όργανο επιρροής. Η αξιολόγηση μετατρέπεται από μέσο σε αυτοσκοπό. Ασυμφωνία μεταξύ αγωγής και αξιολόγησης. Πρόβλημα καταλληλότητας της μεθοδολογίας. Πρόβλημα στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών. Η μεθοδολογία αξιολόγησης δε στηρίζεται σε δεδομένα εμπειρικής έρευνας.

29 Η Ψυχολογική διάσταση Αρνητικές οι ψυχολογικές επιδράσεις στη συμπεριφορά. Μετατροπή συμπεριφοράς από γνωσεοθηρική σε βαθμοθηρική. Μεταφορά της τάσης βαθμοθηρίας στο σπίτι. Φράγμα στη δημιουργική εξέλιξη του ατόμου. Δημιουργία ψυχικής έντασης, αναστάτωσης, κόπωσης. Η αποτυχία οδηγεί σε διάφορες μορφές εκπαιδευτικής ανισότητας. Τα αντισταθμιστικά προγράμματα δε φαίνεται να είναι Αποτελεσματικά.

30 Η Κοινωνιολογική διάσταση Στο σχολείο γίνεται κοινωνική επιλογή. Το σχολείο λειτουργεί ως φορέας επιλογής και διαφοροποίησης Η σχολική επίδοση επιδρά στο μορφωτικό και κοινωνικό status των μαθητών. Το σχολείο παρέχει τα μορφωτικά του αγαθά κατά επιλεκτικό τρόπο. Η αξιολόγηση δεν είναι κοινωνικά ουδέτερη αλλά γίνεται όργανο κοινωνικής επιλογής.

31 Επιχειρήματα υπέρ της αξιολόγησης Η σκοπιά των μαθητών Ο μαθητής έχει ανάγκη αξιολόγησης για να διαπιστώσει την πρόοδό του. Με την αξιολόγηση απονέμεται δικαιοσύνη στους μαθητές. Αναπτύσσεται η καλώς εννοούμενη άμιλλα. Ο Ο μαθητής πληροφορείται για τον ίδιο του τον εαυτό, αποκτά εαυτογνωσία και εαυτοαντίληψη. Η Η γνώση των αποτελεσμάτων της προσπάθειας μάθησης (ανατροφοδότηση), παρωθεί τους μαθητές για μάθηση. Η Η αξιολόγηση αναγκάζει τους μαθητές να εντείνουν την προσοχή τους και την προσπάθειά τους για υψηλότερη επίδοση.

32 Η σκοπιά του σχολείου Η σχολική αξιολόγηση είναι απαραίτητη αφού υπάρχει ως θεσμός στο κοινωνικό σύνολο. Με την αξιολόγηση των μαθητών αξιολογείται το ίδιο το σχολείο και το σύστημα. Η Η σχολική αξιολόγηση τροφοδοτεί την εκπαιδευτική έρευνα. Ο Ο δάσκαλος έχει ανάγκη για ανατροφοδότηση της αποτελεσματικότητας της προσπάθειάς του. Η Η αξιολόγηση είναι άριστο μέσο για τον έλεγχο της υλοποίησης των εκπαιδευτικών σκοπών. Η Η αξιολόγηση αποτελεί μέσο ελέγχου της συμπεριφοράς. Είναι δυνατή η ταξινόμηση, η κατάταξη σε ομάδες. Η Η αξιολόγηση είναι ένα μέτρο της προόδου της προσπάθειας μάθησης.

33 Η σκοπιά των γονέων Οι γονείς πρέπει να πληροφορούνται για την προσπάθεια των παιδιών τους. Η Η επίδοση των μαθητών έχει προγνωστική αξία. Η σκοπιά του κοινωνικού συστήματος Εξασφαλίζεται η αξιοκρατική μεταχείριση. Οι ίσες ευκαιρίες για εκπαίδευση και εξέλιξη δίνονται μόνο μέσω της διαφοροποίησης της προσφοράς. Εντοπίζονται άτομα με ιδιόμορφες ανάγκες. Απαραίτητη για τη σχεδίαση, προγραμματισμό και λειτουργία του εκπαιδευτικού συστήματος.

34 Η μεθοδολογία αξιολόγησης του μαθητή Η μεθοδολογία αξιολόγησης αναφέρεται στο πως της αξιολόγησης. Είναι ανάγκη να έχει ξεκαθαρίσει με σαφήνεια το τι και το γιατί της αξιολόγησης. Ένα μοντέλο μεθοδολογίας αξιολόγησης Φορέας αξιολόγησης Αντικείμενο αξιολόγησης Θεωρητικό υπόβαθρο Σκοπός και στόχοι Κριτήρια Είδη αξιολόγησης Προσεγγίσεις Μέθοδοι αξιολόγησης Τεχνικές αξιολόγησης Μέσα και υλικά Διαδικασία Πλαίσιο Δυναμική αξιολόγηση της αξιολόγησης

35 Τεχνικές αξιολόγησης του μαθητή Η Η Γραπτή εξέταση στο σχολείο (ανοικτά ή κλειστά βιβλία) Γραπτή εξέταση στο σπίτι Προφορική εξέταση (σκόπιμη καθημερινή) Προφορική ή γραπτή εξέταση; Εργασίες Τεχνικές για διαπίστωση άλλων χαρακτηριστικών του μαθητή Μη ψυχομετρικά ποιοτικά μέσα Έργα και ασχολίες του μαθητή - Ημερολόγια Πληροφορίες και απόψεις τρίτων Ερωτηματολόγια Συνέντευξη

36 Το τεστ επίδοσης Η εκτίμηση της επίδοσης του μαθητή δεν είναι δυνατό να γίνει χωρίς την ύπαρξη των απαραίτητων οργάνων που είναι τα τεστ. Σταθμισμένα μη σταθμισμένα Σταθμισμένα τεστ Έχουν σχεδιαστεί για να συγκρίνουν την επίδοση ενός μαθητή με εκείνη των συνομιλήκων του στην τάξη, σε επίπεδο σχολικής περιφέρειας ή εθνικό επίπεδο. Μη Σταθμισμένα τεστ Κατασκευάζονται από το δάσκαλο και χρησιμεύουν για τον έλεγχο της προόδου των μαθητών.

37 Ανάλυση και αξιολόγηση ενός τεστ Τα χαρακτηριστικά ενός τεστ είναι: Κύρος (η ικανότητά του να μετράει αποτελεσματικά αυτό που κατασκευάστηκε να μετρήσει Αξιοπιστία (πόση εμπιστοσύνη μπορούμε να έχουμε στα αποτελέσματα κάποιας διαδικασίας Αντιπροσωπευτικότητα και περιεκτικότητα Αντικειμενικότητα (ίδια βαθμολογία από διαφορετικούς δασκάλους Πρακτικότητα (ευκολία κατασκευής) Διακριτικότητα - ευκολία

38 Τα σύγχρονα είδη ερωτήσεων ενός τεστ Ερωτήσεις εναλλακτικής απάντησης Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Ερωτήσεις προσαρμογής ή σύζευξης Ερωτήσεις ανοικτής απάντησης Ερωτήσεις συμπλήρωσης κενού Ερωτήσεις σύντομης απάντησης Ερωτήσεις ιεράρχησης Ερωτήσεις αντικειμένων Ερμηνευτικές ερωτήσεις

39 Τύποι μη σταθμισμένων τεστ Τεστ συμπλήρωσης Τεστ σωστό - λάθος Τεστ πολλαπλής εκλογής Δίνονται προτάσεις με ένα ή δυο κενά Επιβεβαίωση σωστού η λάθους Επιλογή μιας απάντησης Τεστ αντιστοίχησης Σύνδεση δυο πραγμάτων

40 Η διαδικασία της οργανωμένης εξέτασης ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ Προγραμματισμός σχεδίαση Παροχή ευκαιριών μάθησης Προετοιμασία για αξιολόγηση ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ Εφαρμογή των τεχνικών και μέσων αξιολόγησης ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΞΕΤΑΣΗ Ανάλυση αποτελεσμάτων Διόρθωση για τυχαίες επιλογές Ερμηνεία αποτελεσμάτων - ανατροφοδότηση

41 Άλλες τεχνικές εκτίμησης της προόδου των μαθητών (α) η παρατήρηση (β) η αυτοαξιολόγηση του μαθητή (γ) η εκτίμηση του συμμαθητή (δ) το συμβόλαιο μεταξύ δασκάλου και μαθητών (ε) η εργασία μελέτη (ζ) η εργασία στο εργαστήριο (η) η εργασία στο θρανίο

42 Έκφραση της επίδοσης Περιγραφική έκφραση Αριθμητική έκφραση Έκφραση μέσω συμβόλων Έκφραση θέσης ή τάξης Γραφική έκφραση Συνδυασμοί

43 Προβλήματα

44 Έκφραση της επίδοσης

45 Έκφραση της επίδοσης